Полацкае княжанне

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Гістарычная дзяржава
Крывіцкае княжанне (правадырства)
Крывічы
< 
 >
VIIІ — X стст.

Сталіца Полацк
Мова(ы) Полацка-смаленскі дыялект
Рэлігія політэізм
Форма кіравання Правадырства

Полацкае княжанне, або Крывіцкае княжанне (правадырства) — дадзяржаўнае этнапалітычнае аб'яднанне полацкіх крывічоў, якое папярэднічала Полацкаму княству.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

На V—VII стст. прыйшоўся пік славянскай каланізацыі сярэдняй і паўночнай Беларусі. Згодна з археалагічнымі звесткамі, Полацк узнік у ІХ ст. на месцы былога банцараўскага гарадзішча як адзін з цэнтраў крывічоў. «Аповесць мінулых гадоў» паведамляе, што крывічы, як і дрыгавічы, мелі сваё «княжанне» і «князёў» (правадыроў), але іх імёны не згадваюцца.

Згодна з Міколам Ермаловічам, княжанні фарміраваліся з племянных саюзаў і з’яўляліся протадзяржаўнымі аб'яднаннямі, якія папярэднічалі сапраўдным дзяржаўным утварэнням — княствам.

Насельніцтва належала да археалагічнай культуры полацка-смаленскіх доўгіх курганоў.

У другой палове Х ст. правадырства крывічоў перарасло ў раннефеадальную дзяржавуПолацкую зямлю.

Структура княжання[правіць | правіць зыходнік]

Княжанне складалася з галоўнага горада, у якім сядзеў князь-правадыр з дружынай, і падуладных князю тэрыторый.

Князі[правіць | правіць зыходнік]

Пра князёў Крывіцкага княжання нічога не вядома ў стражытнарускіх летапісах, але ў скандынаўскіх сагах згадваюцца некалькі князеў (конунгаў).

  • Вальдзімар — князь Полацка (у сазе Палціскі), які згадваецца ў Cазе аб Тыдрэку Бернскім.
  • Іран — легендарны конунг Смаленска (Smálenzkju), брат конунга Вальдзімара, пасля смерці якога быў прызначаны Атылай конунгам Русі і Полацка.
  • Веспасій — князь Полацка (у сазе Палціскі), які згадваецца Саксонам Граматыкам у сувязі з паходам дацкага караля Фрода І у Падзвінне.
  • Палтэс — князь Полацка (у сазе Палтэск’юбарга), які згадваецца ў Сазе аб Одзе Страле.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды / М. Ермаловіч.— Мінск: Мастацкая літаратура, 1990. — 366 с.; іл.
  • Дз. У. Дук. Полацкае гарадзішча. (ст. 201 у зборніку: Археалогія Беларусі. Энцыклапедыя ў двух тамах. 2 том. Мінск: «Беларуская энцыклапедыя» імя Патруся Броўкі. Полацк, 2011.