Жужма

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Рака Жужма)
Жужма
Характарыстыка
Даўжыня 11 км
Вадацёк
Выток  
 • Месцазнаходжанне на паўднёвы захад ад вёскі Шоркіна
 • Каардынаты 53°41′56″ пн. ш. 24°39′15″ у. д.HGЯO
Вусце Лебяда
 • Месцазнаходжанне на поўдзень ад вёскі Збражкі
 • Каардынаты 53°44′54″ пн. ш. 24°47′10″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма Лебяда → Нёман → Балтыйскае мора

Краіна
Рэгіён Гродзенская вобласць
Раён Шчучынскі раён
physical
выток
выток
вусце
вусце
physical
выток
выток
вусце
вусце

Жу́жма — рака ў Шчучынскім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі, левы прыток ракі Лебяда (басейн Нёмана).

Назва[правіць | правіць зыходнік]

Назва Жужма другаснага ўтварэння, ад назвы ракі Жыжма (па іншы бок ад Ліды). У асяроддзі літоўскамоўных аўтахтонаў рэгіёна назвы вядомыя як Žiužmà, Žižmà.

У літоўскай гаворцы гэтага рэгіёну вядомы пераход ži- > žiu- (žibėti > žiubėti «ззяць»)[1].

Назва Жыжма (> Жужма) балцкага паходжання.

Найбліжэйшыя гідранімічныя аналагі — літоўскія рачныя назвы Žižma (тры ракі на тэрыторыі Літвы), латышская Zizma. Далей літоўскія Žiežmuo, Žiežmojus, Žiežmara.

Корань ад літоўскага žižti, žiežti «злаваць, ятрыцца»[2].

З шэрагу назваў «злых» водаў, як назва вілейскай ракі Піктуша, ад piktas «злы; моцны».

На Падняпроўі такія назвы маглі быць крыніцамі для пазнейшых перакладных назваў тыпу «Люць», «Лютаўка» (< люты «злы»)[3].

У назве Жыжма корань Žiž- / Žiež- пашыраны пашыральнікам -m-, які вядомы ў літоўскім слова- і назваўтварэнні (tar-ti «мовіць» — tar-m-ė «гаворка», ner-ti «ныраць» — Ner-em-a «Глыбокая (рака)»)[4].

Назва Жужма (< Жыжма) значыла «Моцная (цячэннем), хуткаплынная (рака)».

Гідраграфія[правіць | правіць зыходнік]

Даўжыня ракі 11 км[5]. Пачынаецца на паўднёвы захад ад вёскі Шоркіна, упадае ў Лебяду на поўдзень ад вёскі Збражкі. Каля вёскі Трудавая на рацэ створана сажалка. На працягу 4,5 км каналізаваная (ад вёскі Шайбакі да вусця).

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

  1. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 405.
  2. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 402, 405.
  3. П. Л. Маштаков. Список рек днепровского бассейне. С.-Петербург, 1913. С. 261.
  4. P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 202—207.
  5. Агульная характарыстыка рачной сеткі Гродзенскай вобласці // Даведнік «Водныя аб’екты Рэспублікі Беларусь» (руск.)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.