Расшчэплены

Расшчэплены
Split
Жанр	Псіхалагічны трылер, фільм жахаў
Рэжысёр	М. Найт Ш’ямалан
Прадзюсар	М. Найт Ш'ямалан Джэйсан Блюм Марк Бьенсток
Сцэнарыст	М. Найт Ш'ямалан
У галоўных ролях	Джэймс Макэвай, Аня Тэйлар-Джой, Хэйлі Лу Рычардсан, Джэсіка Сула і Бэці Баклі
Аператар	Майк Юлакіс
Кампазітар	West Dylan Thordson[d]
Кінакампанія	Universal Pictures Home Entertainment
Працягласць	116 хв.
Бюджэт	9 млн долл.
Зборы	278 454 358 долл.
Краіна	ЗША
Мова	англійская
Год	2016
Папярэдні фільм	Непаражальны (2000)
Наступны фільм	Шкло (2019)
IMDb	ID 4972582
Афіцыйны сайт

«Расшчэплены» (англ.: Split, рус.: Спліт, літар. пераклад — Расшчэплены) — амерыканскі псіхалагічны трылер рэжысёра М. Найта Ш’ямалана. У галоўных ролях — Джэймс Макэвай, Аня Тэйлар-Джой, Хэйлі Лу Рычардсан, Джэсіка Сула і Бэці Баклі. Прэм’ера карціны адбылася 26 верасня 2016 года на кінафестывалі «Fantastic Fest» у горадзе Осцін, штат Тэхас. Прэм’ера ў ЗША адбылася 20 студзеня 2017 года, у Расіі — 16 сакавіка 2017 года. 4 красавіка 2017 года Split быў выпушчаны ў лічбавым фармаце HD, а таксама на дысках Blu-ray, DVD і 18 красавіка 2017 года кампаніяй Universal Pictures Home Entertainment на On-Demand.

Дзеянне фільма адбываецца ў сусвеце іншага фільма Ш’ямалана «Непаражальны», пры гэтым сюжэтна яны звязаны. У студзені 2019 года адбылася прэм’ера трэцяй, злучнай часткі, «Шкло».

Сюжэт

Тры дзяўчыны — Кейсі (Аня Тэйлар-Джой), Клэр (Хэйлі Лу Рычардсан) і Марша (Джэсіка Сула) — выкрадзеныя проста з паркоўкі нейкім Кевінам (Джэймс Макэвай), які іх усыпляе. Яны прыходзяць у сябе ў спецыяльна абсталяваным для іх сутарэнным памяшканні. Затым перад імі паўстае Кевін, і дзяўчаты разумеюць, што ён пакутуе ад множнага расстройства асобы — іх у яго 23. Прычым асоба самога Кевіна даўно прыгнечаная, а цяпер у ім вяршэнствуюць тры асобы — жанчына Патрысія, якая пакутуе ад сэсіўна-кампульсіўнага расстройства, Дэніс. гэтым расстройствам (дзяўчат выкраў ён) і 9-гадовы хлопчык Хэдвіг. Ад Дэніса дзяўчыны даведаюцца аб існаванні нейкай 24-й асобы, якая, паводле яго слоў, з’яўляецца вяршыняй эвалюцыі чалавека, ён называе яе «Звер». Патрысія дадае, што дзяўчаты былі выкрадзеныя ў якасці «Свяшчэннай ежы» (яна называе гэта «паглынаннем плоці бязбожных паннаў») для абуджэння гэтага Звера. А ад Хэдвіг яны з жахам даведваюцца, што Звер ужо раней абуджаўся ў Кевіне, што яны не першыя выкрадзеныя і што з іншымі Звер, па словах Хэдвіга, «рабіў жудасныя рэчы». І калі Клэр і Марша вельмі напалоханыя, то Кейсі больш-менш захоўвае спакой і спрабуе неяк разгаварыць асобы Кевіна (таму што сама з’яўляецца ахвярай працяглага гвалту), каб тыя дапамаглі ім збегчы, але ўсе спробы ў выніку прыводзяць да таго, што Дэніс замыкае іх усіх у розных пакоях.

Паралельна ў фільме разгортваюцца яшчэ некалькі сюжэтных ліній. Першая звязана з асабістым псіхіятрам Кевіна доктарам Флетчар (Бэці Баклі). Высвятляецца, што ў Кевіна была яшчэ адна дамінантная асоба — мадэль і дызайнер Бары, але Дэніс і Патрысія здолелі яе здушыць. Дэніс, прыкідваючыся Бары, нейкі час хадзіў на сеансы да Флетчар, каб з яе дапамогай паспрабаваць расказаць свету аб іх існаванні. Флетчар, хоць і выяўляе падробку, але спрабуе пераканаць Кевіна, што Звера не існуе, хоць сама ж прызнае, што ў падобных Кевіну ў хвіліны абвастрэння здольная мяняцца фізіялогія. Абмяркоўваючы са сваім калегам выпадак Кевіна, яна прыходзіць да высновы, што калі Звер з’явіцца, тое трэба вымавіць услых поўнае імя Кевіна. Тады ўсе яго 23 асобы вылезуць вонкі, але яна зусім не ўяўляе, чым гэта абернецца. Другая сюжэтная лінія складаецца з дзіцячых успамінаў Кейсі, з якіх высвятляецца, што яна з дзяцінства падвяргаецца сексуальнаму гвалту з боку свайго дзядзькі, які пасля смерці бацькі стаў яе апекуном.

У прызначаны вечар, калі павінен абудзіцца Звер, Бары, ненадоўга заняўшы прытомнасць, кліча Флетчар да сябе дадому, дзе ўжо Дэніс прызнаецца, што Звер рэальны. Тут жа высвятляецца, што Кевін у дзяцінстве падвяргаўся насіллю з боку маці. Выпадкова Флетчар выяўляе дзяўчын, але Дэніс яе ўсыпляе. Затым ён ідзе на мясцовую чыгуначную станцыю, бо Звер «жыве там» — раней высвятляецца, што бацька Кевіна, сыдучы з сям’і, з’ехаў на цягніку. У прызначаны момант ён зменьваецца, становячыся фізічна вельмі моцным і цягавітым. Флетчар прыходзіць у сябе і паспявае напісаць на лістку паперы поўнае імя Кевіна з просьбай яго назваць, але затым з’яўляецца Звер і забівае яе, з сілай сціснуўшы ў абдымках і зламаўшы хрыбетнік. Кейсі атрымоўваецца выбрацца з зняволення. Маршу і Клэр з’ядае Звер. Кейсі атрымоўваецца знайсці запіску Флетчар, і яна прамаўляе поўнае імя Кевіна. На нейкі момант Звер пераўтвараецца ў Кевіна і высвятляецца, што ён ужо некалькі гадоў быў прыгнечаны іншымі асобамі (апошні дзень, які ён памятае — 18 верасня 2014 года). Убачыўшы цела Флетчар, ён усё разумее, паведамляе Кейсі, дзе ляжыць стрэльба з патронамі, і просіць яго забіць. Кейсі бярэ стрэльбу, але тут у Кевіне пачынаюць прачынацца іншыя асобы, у тым ліку і сам Звер.

Звер апантаны ідэяй, што толькі боль «чысціць» людзей і толькі такія людзі вартыя жыць, а астатніх ён знішчае, як Маршу і Клэр. Пасля пагоні (у працэсе якой Кейсі двойчы атрымоўваецца патрапіць у Звера са стрэльбы, але гэта не прычыняе яму шкоды) Звер заганяе Кейсі ў кут, але тут заўважае на яе целе шнары (пакінутыя яе дзядзькам-садыстам) і з радасцю адзначае, што яна чыстая". Ён сыходзіць, а Кейсі досвіткам выяўляе адзін з калегаў Кевіна — высвятляецца, што Кейсі ўвесь гэты час знаходзілася ў сутарэнным памяшканні филадельфийского заапарка, дзе Кевін працаваў і жыў. Пазней, калі яна сядзіць у паліцэйскай машыне, адзін з паліцыянтаў кажа ёй, што яе апякун (дзядзька) прыехаў забраць Кейсі. Тая нічога не адказвае. Тым часам, хаваючыся ў закінутым будынку і аднаўляючыся пасля раненняў, Кевін стаіць перад люстэркам і вядзе дыялог на тры галасы ад асобы Патрысіі, Дэніса і Хэдвіга: калектыўна кантралюючы цела Кевіна, яны захапляюцца сілай Звера і іх планамі змяніць свет.

У кароткім эпілогу ў мясцовай закусачнай наведвальнікі глядзяць па тэлевізары рэпартаж аб злачынствах Кевіна (якога далі мянушку «Орда») і адна з наведвальніц параўноўвае Кевіна з нейкім тэрарыстам у інвалідным крэсле, які быў арыштаваны 15 гадоў таму. Які сядзіць побач састарэлы Дэвід Дан (Брус Уіліс) называе яго мянушку — «Містэр Шкло».

Гісторыя стварэння

26 жніўня 2015 года было абвешчана, што М. Найт Ш’ямалан будзе здымаць трылер па напісаным ім жа сцэнары. Галоўную ролю ён хацеў аддаць акцёру Хаакіну Феніксу, які раней ужо здымаўся ў яго фільмах. Але ў Фенікса аказаўся шчыльны здымачны графік і 2 кастрычніка было абвешчана, што на ролю Кевіна зацверджаны Джэймс Макэвай. 12 кастрычніка да карціны далучыліся Аня Тэйлар-Джой, Бэці Баклі, Джэсіка Сула і Хэйлі Лу Рычардсан. 27 кастрычніка стала вядома, што фільм атрымаў назву «Спліт». Яго пракатам занялася Universal Studios. Першапачаткова ва ўяўленні Шьямалана Кевін не быў нагала стрыжаным. Джэймс Макэвой пагаліў галаву для здымак у фільме «Людзі Ікс: Апакаліпсіс» і трапіўся на вочы Ш’ямалану ў той момант, калі выпіваў з сябрамі ў бары. Шьямалан, ахарактарызаваўшы ў той момант Макэвоя як «п’яны скінхэд», вырашыў, што гэты тыпаж ідэальна падыходзіць для Кевіна.

М. Найт Ш’ямалан заявіў, што «Спліт» з’яўляецца яго самым доўгім фільмам.

Крытыка

«Спліт» атрымаў пераважна станоўчыя водгукі крытыкаў. На сайце Rotten Tomatoes фільм мае рэйтынг 78 % на аснове 312 рэцэнзій з сярэднім балам 6,5 з 10. На сайце Metacritic фільм мае адзнаку 62 з 100 на аснове 48 рэцэнзій крытыкаў, што адпавядае статусу «ў цэлым станоўчыя водгукі».