Вальдштайны

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Род Вальдштайнаў)
Вальдштайн
Перыяд XIII-XXI стст.
Тытул: імперскія графы, адзін князь
Родапачынальнік: Здэнек з Вальдштайна
Кагнаты: Вартэнбергі
Радзіма Млада-Болеслаў
Палацы замак Вальдштайн, замак Духцаў, замак Дзетаніцы, Валенштайнскі палац
Ваенная дзейнасць 1 генералісімус
Рэлігійная дзейнасць архібіскупы, біскупы
Вальдштайн на Вікісховішчы

Вальдштайны (чэшск.: Valdštejnové, ням.: Waldstein) — адзін з найбольш знатных родаў Багеміі, які ў пачатку XVII стагоддзя быў зацверджаны ў графскай Свяшчэннай Рымскай імперыі годнасці і з 1654 года да напалеонаўскай медыятызацыі меў месца і голас у Швабскай калегіі імперскіх графаў. Самы вядомы прадстаўнік роду — генералісімус Альбрэхт фон Валенштайн (1583—1634), герцаг Фрыдландскі і Мекленбургскі, князь Саганскі.

Нароўні з некалькімі іншымі знатнымі родамі, у тым ліку Вартэнбергаў, Вальдштайны вядуць сваё паходжанне ад Маркварта, які быў у палове XII стагоддзя каралеўскім камергерам. Першым прозвішча Вальдштайн па назве замка ў 3 км ад Турнава прыняў Здэнек (1248—1278), які знаходзіўся пры Пржэмысле Отакары ў прыбалтыйскім крыжовым паходзе. Ядром радавых вотчын у Сярэднявеччы служыў горад Млада-Болеслаў і яго ваколіцы.

Інтэр'ер Валенштайнскага палаца ў Празе

Уплывовасць Вальдштайнаў значна павялічылася ў XVI стагоддзі. Большасць членаў роду ў час Рэфармацыі далучыліся да пратэстантаў. Тыя ж, хто застаўся верным каталіцкай веры, сталі пісацца на нямецкі лад Валенштайнамі. Знакаміты генералісімус сканцэнтраваў у сваіх руках велізарныя ўладанні ў Цэнтральнай Еўропе, але не паспеў імі распарадзіцца, а прамых спадчыннікаў у яго не было. Прадаўжальнікам роду апынуўся яго стрыечны брат, адзін з нашчадкаў якога знаходзіўся на службе ў Расіі, дзе ажаніўся з сястрой Румянцава-Задунайскага. Іх дачка ажанілася з графам І. А. Апраксіным.

У XVIXVII стст. існавалі шэсць асноўных галін роду Валенштайнаў з рэзідэнцыямі ў Бртніцах, Добравіцах, Духцаве, Дзетаніцах, Ломніцах і Шцепаніцах. Старэйшай галіной была і застаецца мюнхенграцкая. Прадстаўнікі яе пражываюць у Вене і патрабуюць вяртанні ім нацыяналізаваных у ЧССР маёнткаў. З гэтай галіны паходзіў, напрыклад, пражскі архібіскуп Ян Бедржых Вальдштайн (1644—1694). Яго пляменнік Карл Эрнст (1661—1713), аўстрыйскі пасланец у Іспаніі, у разгар Вайны за іспанскую спадчыну вяртаўся дамоў на партугальскім караблі, які быў перахоплены французамі. Графа пратрымалі ў Венсенскім замку цэлы год, пакуль імператар не вымяняў яго на маршала Вільруа.

Духцаўская галіна найбольш вядомая чатырма бяздзетнымі братамі, якія жылі ў эпоху напалеонаўскіх войнаў. Старэйшым быў Ёзэф Карл фон Вальдштайн (1755—1814), заступнік Казановы, які напісаў свае мемуары ў яго ў Духцаўскім замку, дзе пасля Кульмскай бітвы спыняўся і рускі цар. Ягоны брат Фердынанд Эрнст — заступнік Бетховена, які прысвяціў яму Вальдштайнаўскую санату. Трэці брат, Франц Адам, — мальтыйскі рыцар, вядомы падарожнік і батанік; яго імя носіць род раслін сямейства Ружавыя. Чацвёрты брат — акняжаны абат Секау ў Штырыі.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]