Перайсці да зместу

Русэ

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Русе)
Населены пункт
Русэ
балг.: Русе[1]
англ.: Ruse[1]
43°50′40″ пн. ш. 25°57′14″ у. д.HGЯO
Краіна
Кіраўнік Plamen Pasev Stoilov[d][2]
Гісторыя і геаграфія
Вышыня цэнтра 45 ± 1 м
Водныя аб’екты Дунай
Часавы пояс UTC+2 і UTC+03:00
Насельніцтва
Насельніцтва
  • ▼121 168 чал. (31 снежня 2024)[3]
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код 082
Паштовы індэкс 7000
ruse-bg.eu
Паказаць/схаваць карты
Русэ (Балгарыя)
Русэ
Русэ

Русэ (балг.: Русе, турэцк.: Rusçuk — Рушчук) — пяты па велічыні горад Балгарыі. Насельніцтва 166 056 жыхароў. Адзін з асноўных прамысловых і транспартных цэнтраў краіны, галоўны яе порт на Дунаі; паміж Русэ і Джурджу (Румынія) пракладзены чыгуначны і аўтадарожны мост.

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]
Сексагінта Прыста — рымскі надпіс

У I ст. н.э. пры імператары Веспасіяне тут былі пабудаваны рымскае ўмацаванае паселішча і прыстань[4] (у далейшым — крэпасць і порт Сексагінта Прыста). Крэпасць знаходзілася на галоўнай дарозе з Сінгідунума да дэльты Дуная і Чорнага мора. У 250 годзе готы разбурылі яе, але ў канцы III стагоддзя рымляне яе аднавілі. У IV стагоддзі яна была разбурана зноў (гэтым разам гетамі — варварскімі фракійскімі плямёнамі, якія надыходзілі з поўначы). У IX—X стст. на руінах балгары ўзвялі крэпасць і назвалі яе Русэ. У XIII—XIV стст. горад таксама называўся Гюргава (Ёргава) ў гонар Святога Георгія Пераможца.

1388—1878

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля асманскага заваявання ў 1388 годзе, у XV стагоддзі паселішча, якое ў гэты час атрымала назву Рушчук, становіцца ваенна-адміністрацыйным і гандлёвым цэнтрам Асманскай імперыі. У далейшым тут была пабудавана адна са стратэгічных турэцкіх крэпасцей і Рушчук (разам з Сілістрай, Варнай і Шумлай) утварыў так званы «чатырохвугольнік» крэпасцей, якія раз’ядноўвалі землі заходняй і ўсходняй Балгарыі і фланкіравалі аперацыйныя кірункі ад Дуная да Балканаў[4].

У час руска-турэцкай вайны 1806—1812 гг. рускія войскі пасля няўдалага штурму 22 ліпеня 1810 года і аблогі ў верасні 1810 гады прымусілі турэцкі гарнізон крэпасці Рушчук да капітуляцыі[4].

22 чэрвеня 1811 года за 4 км на поўдзень ад горада адбылася бітва паміж рускай арміяй пад камандаваннем генерала М. І. Кутузава і турэцкімі войскамі везіра Ахмет-пашы, рускія войскі артылерыйскім агнём і контратакамі адбілі атакі туркаў і вымусілі іх да адыходу[4].

Насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]
Год Колькасць
1946 53 523 [5]
1946 53 400 [6]
1952 54 000 [7]
1956 83 453 [5]
1965 128 888 [5]
1975 159 578 [5]
1985 183 746 [5]
1992 170 038 [5]
1998 182 323 [8]
1998 202 793 [8]
1999 181 422 [9]
Год Колькасць
1999 201 483 [9]
2000 190 798 [10]
2000 179 666 [10]
2001 161 453 [5]
2001 177 095 [11]
2001 183 490 [11]
2002 160 006 [3]
2003 158 875 [3]
2004 158 201 [3]
2005 157 540 [3]
2006 157 526 [3]
Год Колькасць
2008 161 260 [5]
2007 156 761 [3]
2008 156 959 [3]
2009 156 509 [3]
2010 155 818 [3]
2011 149 134 [3]
2012 148 350 [3]
2013 147 817 [3]
2014 147 055 [3]
2015 145 765 [3]
2016 144 936 [3]
Год Колькасць
2017 144 125 [3]
2018 142 902 [3]
2019 141 231 [3]
2020 135 440 [3]
2021 124 787 [5]
2021 133 813 [3]
2022 123 134 [3]
2023 122 116 [3]
2024 121 168 [3]

Клімат

[правіць | правіць зыходнік]
Клімат Русе
Паказчык Сту Лют Сак Кра Май Чэр Ліп Жні Вер Кас Ліс Сне Год
Абсалютны максімум, °C 22 25 33 34 37 42,4 44,7 44,2 40,2 39 28 22 44,7
Сярэдні максімум, °C 4 7 14 20 26 30 32 32 27 19 12 5 19,0
Сярэдняя тэмпература, °C 0,3 2,3 8,4 14,1 20,1 23,5 25,8 25,2 20,4 13,8 8,1 1,6 13,7
Сярэдні мінімум, °C −3 −2 3 8 14 18 20 19 15 9 4 −2 8,5
Абсалютны мінімум, °C −28 −26 −18 −4 3 7 9 8 1 −5 −14 −21 −28
Норма ападкаў, мм 66 39 45 31 72 62 71 60 58 50 31 61 646
Крыніца: MSN Weather, http://www.weatherbase.com і http://www.weatherbase.com

Гарады-пабрацімы

[правіць | правіць зыходнік]

Славутасці

[правіць | правіць зыходнік]

Вядомыя асобы

[правіць | правіць зыходнік]
  • Тодар Мінкаў (1830—1906) — балгарскі грамадска-палітычны дзеяч, настаўнік.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б НСИ Националният регистър на населените места Праверана 11 ліпеня 2024.
  2. ↑ https://ruse-bg.eu/en/pages/85/index.html
  3. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц ч http://www.nsi.bg/bg/node/2973/ — National Statistical Institute.
  4. ↑ а б в г Русе // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 22. М., «Советская энциклопедия», 1975. стр.398
  5. ↑ а б в г д е ё ж з http://pop-stat.mashke.org/bulgaria-cities.htm
  6. ↑ Народная республика Болгария // (unspecified title) — М.: Географгиз, 1952. — С. 15.
  7. ↑ Болгария // (unspecified title) — 2-е изд. — М.: Географгиз, 1957. — С. 15.
  8. ↑ а б https://www.grao.bg/tna/tadr-1998.txt
  9. ↑ а б https://www.grao.bg/tna/tadr-1999.txt
  10. ↑ а б https://www.grao.bg/tna/tadr-2000.txt
  11. ↑ а б https://www.grao.bg/tna/tadr-2001.txt
  12. ↑ а б в г д е Побратимени градове Праверана 24 лютага 2025.
  13. ↑ https://zastupitelstvo.bratislava.sk/data/att/11916.pdf Праверана 24 лютага 2025.
  14. ↑ Ruse (Bulgaria) Праверана 24 лютага 2025.
  15. ↑ Города-побратимы - Официальный сайт администрации Волгограда Праверана 24 лютага 2025.
  16. ↑ Crimean authorities, Italian delegation to sign agreement on sister city relations Праверана 24 лютага 2025.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Русэ&oldid=5000501"