Рыхард Авенарыус

Рыхард Авенарыус
Рыхард Авенарыус
	ням.: Richard Avenarius
Дата нараджэння	19 лістапада 1843
Месца нараджэння	Парыж, Парыж[d], рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя;
Дата смерці	18 жніўня 1896 (52 гады)
Месца смерці	Цюрых, Цюрых[d], кантон Цюрых, Швейцарыя;
Месца пахавання	Зільфельдскія могілкі[d];
Грамадзянства	Каралеўства Прусія;
Бацька	Eduard Avenarius[d]
Маці	Cäcilie Avenarius[d]
Жонка	Maria Avenarius[d]
Род дзейнасці	філосаф, выкладчык універсітэта, пісьменнік
Навуковая сфера	філасофія і эмпірыякрытыцызм[d]
Месца працы	Цюрыхскі ўніверсітэт[…]; Лейпцыгскі ўніверсітэт;
Навуковая ступень	прафесар (1876) і доктарская ступень[d] (1868)
Альма-матар	Лейпцыгскі ўніверсітэт; Цюрыхскі ўніверсітэт; Універсітэт Фрыдрыха-Вільгельма[d];
Вядомыя вучні	Arnold William Friedrich Carstanjen[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Рыхард Генрых Людвіг Авенарыус (ням.: Richard Heinrich Ludwig Avenarius; 19 лістапада 1843, Парыж, Францыя — 18 жніўня 1896, Цюрых, Швейцарыя) — швейцарскі філосаф-ідэаліст, адзін з заснавальнікаў эмпірыякрытыцызму. Прафесар Цюрыхскага ўніверсітэта (з 1877 года).

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і кніжнага гандляра і выдаўца Эдуарда Хабермана (5 кастрычніка 1809—20 лютага 1885). Маці Рыхарда Авенарыуса — Сесілія (26 лютага 1815—1893) была зводнай сястрой Рыхарда Вагнера па маці. Авенарыус лацінізаваў сваё прозвішча — у нямецкай мове hafer — авёс, на латыні авёс — avena^[6].

З 1887 года выдаваў часопіс «Квартальнік навуковай філасофіі»^[7]. Пераехаўшы ў Цюрых ажаніўся на Марыі Зэмпер, зводнай сястрыт вядомага заолага Карла Зэмпера^[6].

Філасофія

У цэнтры філасофіі паняцце вопыту, ачышчанага ад аб’ектыўнай рэальнасці, у выніку чаго здымаецца процілегласць свядомасці і матэрыі, псіхічнага і фізічнага. Выступаў з суб’ектыўна-ідэалістычнай тэорыяй «прынцыповай каардынацыі» (без суб’екта няма аб’екта, без свядомасці — матэрыі). Прынцып «найменшай траты сіл» на чалавечае пазнанне прывёў Авенарыуса да біялагізму, суб’ектывізму, агнастыцызму.

Творы

Критика чистого опыта: в популярном изложении А. Луначарского: с дополнением: Новая теория позитивного идеализма (Holzapfel. Panideal) / Р. Авенариус; критическое изложение А. Луначарского. — Издание 2-е, исправленное. — Москва: URSS, 2008. — 206, [1] с. — (Из наследия мировой философской мысли. История философии). — ISBN 978-5-382-00449-5.
О предмете психологии / Рихард Авенариус; Перевод с нем. Ив. Маркова. — Москва: Московское кн-во, 1911. —— 83 с.
О предмете психологии / Рихард Авенариус; Перевод с нем. И. Маркова. — 2. изд., стер. — Москва: УРСС, 2003. — 83 с. — (Философия). — ISBN 5-354-00113-7.
Человеческое понятие о мире / Рихард Авенариус; Пер. И. Федорова; Под ред. М. Филиппова. — Санкт-Петербург: П.П. Сойкин, ценз. 1901. — 90, [1] с.
Философия, как мышление о мире сообразно принципу наименьшей меры сил = Philosophie als Denken der Welt gemass dem Princip des kleinsten Kraftmasses: Prolegomena к Критике чистого опыта / Рихард Авенариус; Перевод И. Федорова; Под редакцией доктора философии М. Филиппова. — Санкт-Петербург: П. П. Сойкин, ценз. 1899. — 50 с. — (Научно-философская библиотека).
Человеческое понятие о мире / Рихард Авенариус; Перевод со 2-го (1905 года) посмертного издания Н. Самсонова. — Москва: Книжный магазин «Звено», 1909. — XII, 136 с.

Літаратура

Грушавы Г. У. Авенарыус Рыхард / Г. У. Грушавы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — С. 61. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Крыніцы

↑ ^а ^б ^в Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 188. — ISBN 978-2-221-06888-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л Carstanjen F. Richard Heinrich Ludwig Avenarius // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B: 1897. — Т. 1, 1896. — S. 5–12.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1458673"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>
↑ https://www.stadt-zuerich.ch/content/dam/stzh/prd/Deutsch/Bevoelkerungsamt/rund-um-den-tod/wissen---faq/prominente-friedh%c3%b6fe/1462-P_FH%20Sihlfeld%20D%20und%20Urnenhain_Prominente.web.pdf Праверана 12 лютага 2023.
↑ ^а ^б Carstanjen F. Richard Heinrich Ludwig Avenarius // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B: 1897. — Т. 1, 1896. — S. 6.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1458673"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>
↑ ^а ^б Carstanjen F. Richard Heinrich Ludwig Avenarius // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B: 1897. — Т. 1, 1896. — S. 7.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1458673"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>
↑ ^а ^б Гайдабрус, Н. В. Авенариус: Опыт познания(руск.) // Научное мнение. — 2018. — № 4. — С. 25—29. — ISSN 2222-4378.
↑ Новая философская энциклопедия: в 4 т. / Институт философии Российской академии наук, Национаьный общественно-научный фонд; Научно-редакторский совет.: В. С. Степин [и др.]. Т. 1: А—Д. — Москва: Мысль, 2000. — 721, [2] с. — ISBN 5-244-00962-1.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Рыхард Авенарыус

[_cee8a3c34ffbdce7-1] а ^б ^в Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 188. — ISBN 978-2-221-06888-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>

[_f8f9e71fa54b712d-2] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л Carstanjen F. Richard Heinrich Ludwig Avenarius // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B: 1897. — Т. 1, 1896. — S. 5–12.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1458673"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>

[_3436a202c051840a-3] ttps://www.stadt-zuerich.ch/content/dam/stzh/prd/Deutsch/Bevoelkerungsamt/rund-um-den-tod/wissen---faq/prominente-friedh%c3%b6fe/1462-P_FH%20Sihlfeld%20D%20und%20Urnenhain_Prominente.web.pdf Праверана 12 лютага 2023.

[_17227a7ca8e1e274-4] а ^б Carstanjen F. Richard Heinrich Ludwig Avenarius // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B: 1897. — Т. 1, 1896. — S. 6.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1458673"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>

[_b3ecae999836e881-5] а ^б Carstanjen F. Richard Heinrich Ludwig Avenarius // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B: 1897. — Т. 1, 1896. — S. 7.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1458673"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>

[GAIDABRUS-6] а ^б Гайдабрус, Н. В. Авенариус: Опыт познания(руск.) // Научное мнение. — 2018. — № 4. — С. 25—29. — ISSN 2222-4378.

[7] Новая философская энциклопедия: в 4 т. / Институт философии Российской академии наук, Национаьный общественно-научный фонд; Научно-редакторский совет.: В. С. Степин [и др.]. Т. 1: А—Д. — Москва: Мысль, 2000. — 721, [2] с. — ISBN 5-244-00962-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]