Перайсці да зместу

Рэпка

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Patella.
Рэпка
лац.: patella
правае калена
правае калена
Каталогі
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кале́нная рэ́пка, або проста рэ́пка[1][2][3], надкале́ніца[4], надкале́ннік[5][6] (лац.: patella) — самая буйная сэзамападобная косць шкілета чалавека, закладзеная ў тоўшчы сухажылля чатырохгаловай цягліцы сцягна.

Рэпка мае ўверсе аснову (лац.: basis), унізе — вяршок (лац.: apex), ззаду — сустаўную паверхню (лац.: facies articularis)[7]. Пярэдняя паверхня косці шурпатая. Задняя сустаўная паверхня вертыкальна падзелена размешчаным грабеньчыкам на дзве няроўныя часткі: меншую — медыяльную і вялікую — латаральную[8]. У нованароджаных рэпка складаецца з мяккага храстка[9], цэнтр акасцянення з’яўляецца ў храстковай рэпцы паміж 3 і 6 гадамі[8].

Добра прамацваецца праз скуру, пры разагнутым калене лёгка ссоўваецца ў бакі, а таксама ўверх і ўніз.

Асноўная функцыя каленнай чашачкі — засцерагаць ад бакавых ссоўванне сустаўных паверхняў сцегнавой і вялікай галёначнай касцей, якія ўтвараюць каленны сустаў. Пры згінанні і разгінанні нагі каленная рэпка, размешчаная ўнутры магутнага сухажылля, ссоўваецца ўверх і ўніз па жалабках названых вышэй касцей, не даючы ім ссоўвацца ў бакі дзякуючы выступу на сваёй ніжняй (задняй) паверхні. Акрамя гэтага, па баках каленнага сустава маюцца магутныя крыжападобныя звязкі, якія забяспечваюць дадатковую трываласць сустава.

Этымалогія

[правіць | правіць зыходнік]

Назва косці паводле знешняга падабенства звязана са словам рэпка ў значэнні ’драўляны блок, які прыводзіць у рух шпульку ў калаўроце’, якое ў сваю чаргу ўтварылася паводле народнай этымалогіі, магчыма, з-за знешняга падабенства дэталі да рэпы[3].

Галерэя

[правіць | правіць зыходнік]
  • Знешняя паверхня левай рэпкі чалавека.
    Знешняя паверхня левай рэпкі чалавека.
  • Задняя паверхня левай рэпкі чалавека.
    Задняя паверхня левай рэпкі чалавека.
  • Функцыя рэпкі ў біямеханізме каленнага сустава.
    Функцыя рэпкі ў біямеханізме каленнага сустава.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ рэпка // Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы: Больш за 65000 слоў / Пад рэд. М. Р. Судніка, М. Н. Крыўко; Афармленне А. М. Хількевіча. — 3-е выд. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2002. — 784 с. — ISBN 985-11-0234-2.
  2. ↑ рэпка // Тлумачальны слоўнік беларускай мовы : у 5 т. / АН БССР, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа; пад агульнай рэдакцыяй К. К. Атраховіча (К. Крапівы). — Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1977―1984.
  3. ↑ а б Рэ́пка // Этымалагічны слоўнік беларускай мовы / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі,. — Мінск: Навука і тэхніка, 1978―.
  4. ↑ Анатомия : словарь / С. П. Ярошевич [и др.].. — Минск: БГМУ, 2016. — С. 38. — 248 с. — ISBN 978-985-567-629-5.
  5. ↑ надкаленнік // Тлумачальны слоўнік беларускай мовы : у 5 т. / АН БССР, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа; пад агульнай рэдакцыяй К. К. Атраховіча (К. Крапівы). — Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя, 1977―1984.
  6. ↑ надкале́ннік // Беларуска-рускі слоўнік = Белорусско-русский словарь : [у 3 т. : больш за 110 000 слоў] / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут мовы і літаратуры імя Я. Коласа і Я. Купалы ; пад рэдакцыяй А. А. Лукашанца. — Выд. 4-е, перапрацаванае і дапоўненае. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2012. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-11-0613-0.
  7. ↑ Надколенник // Анатомия человека : учебное пособие / Е. С. Околокулак, Ф. Г. Гаджиева; под ред. Е. С. Околокулака. — Минск: Вышэйшая школа, 2020. — С. 55. — 383 с. — ISBN 978-985-06-3166-4.
  8. ↑ а б Platzer, Werner. Color Atlas of Human Anatomy, Vol. 1: Locomotor System (5th ed.). — Thieme Medical Publishers, 2004. — P. 194. ISBN 3-13-533305-1.
  9. ↑ Степуро Л. И., Стаценко Е. А., Иванцов А. В. Особенности визуализации области коленного сустава с помощью метода ультразвукового исследования у детей младшего и дошкольного возраста. Белорусский государственный медицинский университет. Архівавана з першакрыніцы 14 ліпеня 2014. Праверана 6 ліпеня 2014.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Рэпка&oldid=4980448"