Савецка-афганскі дагавор (1921)
| Савецка-афганскі дагавор | |
|---|---|
| Дата падпісання | 28 лютага 1921 |
| Месца падпісання | |
| Бакі | РСФСР, Эмірат Афганістан[d] |
Дагавор аб дружбе паміж РСФСР і Эміратам Афганістан — двухбаковае пагадненне, заключанае 28 лютага 1921 года ў Маскве[1][2].
Перадгісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Эмір Афганістана Аманула-хан 7 красавіка 1919 года накіраваў главе савецкага ўрада У. І. Леніну ліст, у якім паведаміў пра сваё ўступленне на прастол і пра абвяшчэнне незалежнасці Афганістана і прапанаваў наладзіць дыпламатычныя адносіны. Аналагічны ліст быў накіраваны міністрам замежных спраў Махмуд-бекам Тарзі народнаму камісару па замежных справах Г. В. Чычэрыну.
27 мая У. І. Ленін накіраваў Амануле-хану ліст у адказ. Тады ж накіравана і нота ад Народнага камісарыята па замежных справах РСФСР у Міністэрства замежных спраў Афганістана. У гэтых дакументах выказвалася безагаворачнае прызнанне суверэнных правоў Афганістана і згода наладзіць з ім дыпламатычныя зносіны[3].
Улетку 1919 года савецкі прадстаўнік Я. З. Сурыц прыбыў у Афганістан, а ў кастрычніку таго ж года афганская місія на чале з Мамед Валі-ханам была прынята ў Маскве[3].
13 верасня 1920 года ў Кабуле паміж дзвюма дзяржавамі быў падпісаны прэлімінарны дагавор[3].
Падпісанты
[правіць | правіць зыходнік]Падпісалі з боку Савецкай Расіі — Г. В. Чычэрын і Л. М. Карахан, з боку Афганістана — Мухамад Валі-хан, Мірза Мухамад-хан і Гулям Садык-хан[1].
Ратыфікацыя
[правіць | правіць зыходнік]Ратыфікаваны 13 жніўня 1921 года[3].
Уступленне ў сілу
[правіць | правіць зыходнік]Уступіў у сілу 14 кастрычніка (па некаторых звестках — верасня[4]) 1921 года[1][3].
Змест
[правіць | правіць зыходнік]У прэамбуле гаварылася пра тое, што Дагавор быў заключаны «з мэтай умацавання дружалюбных адносінаў паміж Расіяй і Афганістанам і агараджэння сапраўднай незалежнасці Афганістана»[4].
Бакі дамовы пацвердзілі ўзаемнае прызнанне незалежнасці і курс на наладжванне дыпламатычных адносінаў, абавязваліся не заключаць з трэцімі дзяржавамі ваенных альбо палітычных пагадненняў, якія маглі б «прычыніць шкоду» аднаму з бакоў. РСФСР дала Афганістану права на свабодны і бяспошлінны транзіт грузаў праз сваю тэрыторыю, а таксама пагадзілася аказваць яму фінансавую і матэрыяльную дапамогу[1][4][2].
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
[правіць | правіць зыходнік]Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Громыко А. А., Ковалев А. Г., Севостьянов П. П. Дипломатический словарь. В 3-х томах. (руск.). — М.: Наука, 1984—1986. — Т. 3. — С. 103.
- Орлов А. С., Георгиева Н. Г., Георгиев В. А. Исторический словарь (руск.). — 2-е выд. — М., 2012. — 476 с.
- СОВЕ́ТСКО-АФГА́НСКИЕ ДОГОВО́РЫ И СОГЛАШЕ́НИЯ Архівавана 7 лютага 2025. (руск.) / Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—2017.
- Густерин П. В. Советская дипломатия на мусульманском Востоке в 1917—1921 годах (руск.). — Саарбрукен, 2014. — ISBN 978-3-659-17980-8.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Густерин, П. В. Установление дипломатических отношений между Советской Россией и Афганистаном (руск.). Россия в красках (7 кастрычніка 2018).