Сакрэтныя турмы ЦРУ

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Надзвычайныя праграмы перадачы падазраваных пад вартай — краіны, якія ўцягнутыя ў праграму, згодна з дакладам Фонду адкрытага грамадства.

Сакрэтныя турмы ЦРУ — засакрэчаныя ўстановы за межамі ЗША, дзе, па сцвярджэнні амерыканскіх уладаў, утрымліваліся падазраваныя ў тэрарыстычнай дзейнасці[1]. Звесткі аб дадзеных засакрэчаных месцах былі апублікаваны праваабарончымі арганізацыямі і сусветнай прэсай. Пачынаючы з 2 лістапада 2005 года, дадзеныя звесткі з’явіліся і ў амерыканскай прэсе («The Washington Post»).

У 2006 годзе прэзідэнт ЗША Джордж Буш-малодшы афіцыйна прызнаў факт існавання такіх турмаў. У сваёй прамове на дадзеную тэму ён заявіў пра тое, што гэтыя ўстановы былі неабходны па меркаваннях бяспекі і што ўтрымліваліся там толькі асабліва небяспечныя асобы, падазраваныя ў тэрарызме[2].

Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]

     ЗША     Затрыманыя нібыта правезены праз гэтыя краіны     Выдача падазрваных нібыта праведзена ў гэтых краінах     Затрыманыя былі з гэтых краінКрыніцы: Amnesty International[3]. Human Rights Watch

Таемныя турмы размяшчаліся, у прыватнасці, на тэрыторыі краін Усходняй Еўропы (Польшча і Румынія[4][5][6]). У чэрвені 2004 брытанская газета «The Observer» сцвярджала, што ў гэтай якасці выкарыстоўваюцца турма Аль-Тамара ў Марока, турма Мулхак аль-Мазра і штаб-кватэра мясцовай службы дзяржбяспекі ў Егіпце, а таксама ізалятары ў Літве[7], Польшчы[8], Катары, Саудаўскай Аравіі, Тайландзе і іншых краінах.

Прэзідэнт Польшчы Аляксандр Квасьнеўскі даў згоду на размяшчэнне амерыканскай сакрэтнай турмы пасля тэрактаў у ЗША 11 верасня 2001 года. Па словах палітыка, ён прыняў рашэнне на падставе кодэкса НАТА аб узаемнай дапамозе ў выпадку нападу пасля таго, як даведаўся пра гібель палякаў у Сусветным гандлёвым цэнтры.

Катаванні[правіць | правіць зыходнік]

Пачынаючы з сакавіка 2002 на сакрэтных базах у Еўропе і Азіі стала ўжывацца так званая «пашыраная тэхніка вядзення допыту», якая цалкам афіцыйна дазваляе прымяненне шэрагу відаў катаванняў да зняволенага[9]. У рамках гэтай «тэхнікі» дапытваных запалохваюць, б’юць, прымушаюць стаяць на месцы да сарака гадзін, пазбаўляюць сну на тэрмін да 180 гадзін, пакідаюць распранутымі ў халодных камерах, аглушаюць пры дапамозе гучнай музыкі, імітуюць утапленне. Наглядчыкі пагражалі фізічнымі расправамі над сем’ямі зняволеных, у тым ліку дзяцей. Катаванні шырока ўжываліся ў тым ліку ў дачыненні да невінаватых людзей[10].

Зняволеных закопвалі ў равах, свідравалі ім дрылём зубы і чарапы, ужывалі ў іх дачыненні сексуальны гвалт[11]. Прымяненне катаванняў пацвярджаў Крэйг Мюрэй, які паведаміў у інтэрв’ю французскай газеце «Le Temp», што ён быў непасрэдным сведкам катаванняў у сакрэтных турмах МІ-6, а таксама бачыў дзясяткі складзеных спецслужбамі дакументаў аб катаваннях у сакрэтных турмах са штампам па сведчаннях зняволенага[12].

У 2010 годзе міжнародная праваабарончая арганізацыя Physicians for Human Rights абвінаваціла лекараў ЦРУ ў саўдзеле пры катаваннях і вывучэнні метадаў павышэння іх эфектыўнасці[13].

У 2016 годзе Міністэрства замежных спраў Расіі заявіла аб неабходнасці прыцягнення да адказнасці за здзейсненыя ў сакрэтных турмах ЦРУ злачынствы кіраўнікоў тых краін, якія пагадзіліся размясціць іх на сваёй тэрыторыі[10].

Знішчэнне відэазапісаў допытаў[правіць | правіць зыходнік]

9 лістапада 2005 года амерыканскімі спецслужбамі знішчаны відэазапісы ЦРУ[14], на якіх змяшчаліся допыты меркаваных членаў Аль-Каіды Абу Зубайды (90 плёнак) і Абд аль-Рахіма аль-Нашыры (2 стужкі), праведзеныя ў 2002 годзе ў сакрэтнай турме ў Тайландзе[15]. На дванаццаці стужках адлюстраваны допыты з выкарыстаннем «пашыраных метадаў» (катаванняў)[16]. Інфармацыя аб ліквідацыі відэазапісаў і іх змест сталі вядомы грамадскасці ў снежні 2007 года[17]. У 2010 годзе спецыяльны пракурор Міністэрства юстыцыі Джон Дарэм, па выніках расследавання, пастанавіў не ўзбуджаць ніякіх крымінальных спраў супраць знішчальнікаў плёнак[18].

Закрыццё[правіць | правіць зыходнік]

23 студзеня 2009 года прэзідэнт ЗША Барак Абама выдаў указ аб закрыцці ўсіх сакрэтных турмаў ЦРУ[19].

У красавіку таго ж года дырэктар ЦРУ Леон Панета абвясціў аб ліквідацыі турмаў за мяжой[20].

Рашэнні ЕСПЧ[правіць | правіць зыходнік]

Еўрапейскі суд па правах чалавека ў 2014 і 2018 гадах па пазовах Абд Рахіма Нашыры і Абу Зубайды прызнаў факты грубага парушэння правоў чалавека ў сакрэтных турмах ЦРУ на тэрыторыі Польшчы[21], Румыніі і Літвы[22][23] і прысудзіў ім кампенсацыю.

У мастацтве[правіць | правіць зыходнік]

На тэму сакрэтных турмаў ЦРУ зняты мастацкі фільм «Версія» (2007).

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ «Спецслужбами США осуществлялись незаконные аресты граждан на территории Европы» (Дик Марти // pk.kiev.ua, 28.06.2006).
  2. ↑ Bush: Top terror suspects to face tribunals, CNN / AP (6 верасня 2006). Праверана 6 верасня 2006.
  3. ↑ Document. Amnesty International. Архівавана з першакрыніцы 30 студзеня 2016. Праверана 24 студзеня 2016.
  4. ↑ Морозова В. И на Украине тюрьмы ЦРУ? // Красная звезда, 14.03.2006
  5. ↑ Моторный А. В лесах под Киевом… // Объектив-Но
  6. ↑ По информации Дика Марти, тюрьмы были размещены в Польше и в Румынии с согласия президентов этих стран — ПАСЕ против ЦРУ Архівавана 5 мая 2014. // Росбалт, 25.06.2007
  7. ↑ Палестинец решил судиться с Литвой из-за «тюрьмы ЦРУ» Архівавана 29 кастрычніка 2011. // Лента.ру, 28.10.2011
  8. ↑ Главная европейская тюрьма ЦРУ располагалась в Польше Архівавана 24 ліпеня 2012. // Лента.ру, 09.12.2005
  9. ↑ См. Подозреваемых в терроризме ЦРУ пытает творчеством Эминема Архівавана 10 сакавіка 2013. // Лента.ру, 19.11.2005
  10. ↑ а б Комментарий Уполномоченного МИД России по вопросам прав человека, демократии и верховенства права К.К.Долгова в связи с обнародованием в США доклада о пытках в секретных тюрьмах ЦРУ(недаступная спасылка). МИД России. Архівавана з першакрыніцы 23 лютага 2016. Праверана 16 лютага 2016.
  11. ↑ Exclusive: Detainee alleges CIA sexual abuse, torture beyond Senate findings Архівавана 4 сакавіка 2016. // Reuters, 02.06.2015
  12. ↑ ПАСЕ против ЦРУ — ПАСЕ, ЦРУ, секретные тюрьмы Архівавана 5 мая 2014. // Росбалт, 25.06.2007
  13. ↑ Experiments in Torture: Medical Group Accuses CIA of Carrying Out Illegal Human Experimentation. Архівавана з першакрыніцы 17 студзеня 2018.
  14. ↑ Key omission in memo to destroy CIA terror tapes (July 25, 2010).
  15. ↑ Tapes by C.I.A. Lived and Died to Save Image (December 30, 2007).
  16. ↑ Klasfeld, Adam. CIA Won't Face Sanction for Destroying Tapes (October 6, 2011).
  17. ↑ CIA Destroyed Videos Showing Interrogations: Harsh Techniques Seen in 2002 Tapes (December 7, 2007).
  18. ↑ No Criminal Charges Sought Over C.I.A. Tapes (November 9, 2010).
  19. ↑ Официальный сайт Белого Дома США - Указ Президента №13491 - Обеспечение Законных Допросов (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 16 кастрычніка 2012. Праверана 12 верасня 2012.
  20. ↑ CIA shuts down its secret prisons (англ.). Архівавана з першакрыніцы 16 кастрычніка 2012. Праверана 12 верасня 2012.
  21. ↑ ЕСПЧ признал Польшу виновной по делу о секретных тюрьмах ЦРУ Архівавана 2 лютага 2017. // РБК, 24.07.2014
  22. ↑ ЕСПЧ присудил по 100 тысяч евро компенсаций за пытки двум террористам — узникам тюрем ЦРУ в Румынии и Литве Архівавана 31 мая 2018. // NEWSru.com, 31.05.2018
  23. ↑ Цугцванг для Вильнюса: решение ЕСПЧ неприятно удивило власти Литвы Архівавана 11 студзеня 2022. // Вести.ру, 10 января 2022

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Сакрэтныя_турмы_ЦРУ&oldid=4492868"