Смаленскі трамвай
| Смаленскі трамвай | |
|---|---|
.jpg) | |
| Трамвайная сістэма | |
| Краіна |
 Расія |
| Горад | Смаленск |
| Тып сістэмы | пасажырская |
| Дата адкрыцця | 20 кастрычніка 1901 |
| Колькасць маршрутаў | 4 |
| Агульная даўжыня маршрутаў | 41,275 км |
| Колькасць трамвайных паркаў | 1 |
| Колькасць трамвайных паркаў у перыяд максімальнага развіцця | 1 |
| Колькасць вагонаў | 81 пасажырскі, 7 службовых, 1 музейны |
| Мадэлі эксплуатаваных трамваяў | 71-605, 71-608, 71-619, 71-623, ЛМ-93, ЛМ-99, АКСМ-62103 |
| Шырыня каляіны | 1524 |
| Тып сілкавання | электрычны ад паветранага кантактнага провада |
| Напружанне кантактнай сеткі | 550 В |
| Кампанія-перавозчык | Смаленскае муніцыпальнае унітарнае трамвайна-тралейбуснае прадпрыемства |
Смаленскі трамвай — трамвайная сістэма горада Смаленска. Эксплуатацыяй займаецца Смаленскае муніцыпальнае ўнітарнае трамвайна-тралейбуснае прадпрыемства (СМУ ТТП).
Рух быў адкрыты 20 кастрычніка 1901 г. і два разы спыняўся: з 1919 па 1922 з-за грамадзянскай вайны і з 15 ліпеня 1941 да 6 лістапада 1947 г. з-за Вялікай Айчыннай вайны.
У сярэдзіне 1990-х гадоў у трамвайнай сетцы дзейнічала да 14 маршрутаў, да нядаўняга часу яны знаходзіліся ў вартым жалю стане. Да канца 2011 года закуплена 19 новых нізкападлогавых вагонаў Усць-Катаўскага завода, выкананы рамонт шэрагу ўчасткаў трамвайнага палатна. Па стане на 2020 год у Смаленску дзейнічае 2 маршруты трамвая, якія абслугоўваюць 69 вагонаў.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]26 сакавіка 1898 года Пастановай Смаленскай гарадской Думы будаўніцтва электрычнай станцыі для асвятлення і электрычнай чыгункі было прадастаўлена на канцэсійных правах Электрычнаму таварыству «Уніон».
Смаленская гарадская ўправа адвяла ўчастак для будаўніцтва трамвайнага кіравання на левым беразе Дняпра, за крапасной сцяной, ніжэйшай за Армянскую вуліцу (цяпер вуліца Собалева). Неабходна было пабудаваць электрастанцыю, трамвайнае дэпо, усталяваць рэйкі, апоры, падвесіць кантактны провад, устанавіць стрэлачныя пераводы, перапланаваць шэраг вуліц, па якіх пройдзе трамвай, зрабіць праходы ў крапасной сцяне каля Мікольскай і Малахоўскай веж. Будаўнічыя працы вяліся дастаткова хутка. Рабочых набіралі па ўсёй Расіі. Работы вяліся адначасова на ўсіх аб’ектах з раніцы да позняга вечара, а плацілі ўсяго 65 капеек у дзень.
За гэты перыяд у Смаленску было пабудавана два ўчасткі трамвайных пуцей. Даўжыня трамвайнага аднакалейнага шляху склала 6 вёрст, або 6,39 км.
Вагоны фірмы «Уніон» былі недасканалыя. Гэта быў маленькі вагончык на 30 пасажыраў, які хадзіў па вузкакалейным шляху чоўнавым спосабам.
Для трамвайных вагонаў таварыства пабудавала дэпо на 5 вагонаў і 2 месцы для бягучага рамонту. Працы вяліся хутка, з сакавіка 1898 па жнівень 1901 года.
Трамвайны рух быў адкрыты 7 (20) кастрычніка 1901 года.
З адкрыццём трамвайнага руху былі пракладзены рэйкі вакол паўночнага і заходняга боку парка Бланье. Трамвайныя шляхі праходзілі па Пушкінскай вуліцы (цяпер вул. Леніна) паміж садам і будынкамі прысутных месцаў і паварочвалі на Іллінскую вуліцу (цяпер вул. Кастрычніцкай рэвалюцыі), і далей ішлі праз губернатарскую пралом на Энгельгардтаўскую вуліцу (цяпер вул. Дзяржынскага).
З першага дня працы вагоны курсіравалі па двух маршрутах: «Вакзал» — «Мікольская брама» («Афіцэрская слабада») і «Вакзал» — «Губернатарская пралом». Першае дэпо трамвая з моманту адкрыцця і да 1960-х гадоў знаходзілася на левым беразе Дняпра.
З 1 кастрычніка 1903 года пачаўся рух трамваяў па Малахоўскай плошчы, для чаго была ўладкована арка ў крапасной сцяне. Апошні трамвай з плошчы адыходзіў а 9-й гадзіне вечара. На падставе Пастановы гарадской Думы ад 31 кастрычніка 1903 гады кошт праезду быў ўсталяваны ў памеры 5 капеек з кожнага чалавека за адзін перагон, акрамя чыноў паліцыі. Вучні ў навучальных установах, калі яны ў форменнай вопратцы або з устаноўленымі для гэтых устаноў знакамі, плацілі за кожны перагон па 3 капейкі. Таму плата ў 5 капеек была высокай і рабіла трамвай зусім не масавым і дэмакратычным відам транспарту. Акрамя таго, «зайцам», без білета, праехаць было немагчыма, бо ў кожным вагоне працаваў кандуктар. Горад быў невялікі, трамваі былі не вельмі перапоўненыя і «штурмам» не браліся.
Праца вагонаважатых і кандуктараў была цяжкай, бо пляцоўкі былі адкрытымі, у восеньскую і зімовую сцюжу было холадна. Да 1914 года ў Смаленскім трамваі працавалі толькі мужчыны, а калі пачалася вайна і мужчын сталі прызываць у царскую армію, на працу пачалі прымаць жанчын. Першая жанчына-кіроўца трамвая, прынятая на працу ў 1914 году, — Баненкова Алімпіяда Іванаўна — прапрацавала ў Смаленскім трамваі больш 40 гадоў. Першыя кіроўцы трамвая: Аляксей Міхайлавіч Халсціннікаў, Андрэй Данілавіч Хведчэня, Фёдар Андрэевіч Купрэеў, старшы майстар дэпо Аляксей Іванавіч Дзям’янаў, кандуктар Ірына Прохараўна Халсціннікава — унеслі вялікі ўклад у развіццё Смаленскага трамвая.
У 1922 годзе прыступілі да аднаўлення трамвая і ў 1923 годзе быў запушчаны рух па асноўнай лініі Вакзал — Чырвонаармейская слабада.
Інфармацыя аб рабоце трамвая ў 1924—1925 гадах: працягласць пуці тая ж — 6,39 км, выпуск вагонаў на лінію — 6 адзінак, рэзерв вагонаў — 3 адзінкі, у рамонце — 5 адзінак. Сярэднясутачная працягласць работы вагона — 17,1 гадзіны, сярэдняя хуткасць руху — 9,5 км/гадз.
У 1928 годзе была адноўлена лінія ў Слабаду Камінтэрна.
У 1930-х гадах працягласць трамвайных ліній значна ўзрасла, на шматлікіх участках былі выкладзены другія шляхі. Па стане на 1936 год, мелася 22 вагоны, працягласць пуці складала 13 кіламетраў.
Пасажырапаток у 1931 годзе склаў 10,7 мільёнаў чалавек (112,4 паездкі за год на аднаго жыхара).
Пасля вайны, з прычыны моцных разбурэнняў у гаспадарцы і стандартызацыі было вырашана перашыць вузкую каляіну на шырокую. Адпаведна, былі закуплены новыя вагоны, старыя адстаўлены ад эксплуатацыі. Ужо ў 1944 годзе для адкрыцця руху на шырокай каляіне прыбылі 3 вагоны Х+М. На працягу 1947-1950-х гадоў прыйшоў 21 вагон мадэлі Ф з Масквы і 5 МС з Ленінграда. З лістапада 1951 года сталі паступаць масава МТВ-82. Прывезеныя з іншых гарадоў вагоны прабылі не так доўга ў эксплуатацыі: прычапныя М былі перададзены ў 1954 годзе ў іншы горад, МС былі спісаны ў 1957 годзе, да 1962 адмовіліся ад выкарыстання маскоўскіх Ф, дакладны год спісання вагонаў Х невядомы, але хутчэй за ўсё яны перасталі выходзіць на вуліцы Смаленска на пачатку 1960-х гадоў.
Да 20.10.1951 працягласць трамвайных пуцей у аднакалейным вылічэнні склала 18,3 км. На ўсіх маршрутах працавалі 22 вагоны. У 1959 годзе пракладзены 2-гі шлях даўжынёй 4,4 км па пр. Гагарына. Штодня на лінію выходзіла каля 24—26 вагонаў. З 1956 па 1960 год перавезена 124,3 млн чал.
Новае дэпо на 50 адзінак рухомага саставу будавалася некалькі гадоў і ўведзена ў 1963 годзе.
У 1964 годзе вялося будаўніцтва лініі ў мікрараён Папоўка. Пазней лінія даўжынёй 7,7 км уведзена ў эксплуатацыю. На сярэдзіну 1960-х гадоў мелася 5 маршрутаў, прычым адзін з іх быў адкрыты зусім нядаўна і яшчэ адзін — № 4 — працягнуты пасля рэканструкцыі трамвайных шляхоў ад прып. Медгарадок да прып. клуба ВОС і прылады 2-х шляхоў да Рослаўскага кольца (4,6 км). Выпуск вагонаў да 1964 года быў 35 адзінак. З 1961 па 1965 год перавезена 168,8 млн чал. У 1966 годзе паступілі першыя рыжскія вагоны РВЗ-6. Аднак, яны былі дастаткова недапрацаванымі і прыносілі шмат праблем у эксплуатацыі ў параўнанні з МТВ-82. Дакладна вядома, што ў 1965 годзе ў Смаленск прыйшла 21 шт. ужываных шыракалобых МТВ-82. Ужо да пачатку сямідзесятых гадоў яны былі спісаны. Працягласць трамвайных шляхоў з 1960 па 1970-я гады ўзрасла з 19,4 км да 41,1 км. У тыя ж гады ўведзена бескандуктарнае абслугоўванне, як і ў іншых гарадах СССР. Кошт праезду — 3 кап. Адзіным тыпам вагонаў, якія выкарыстоўваліся ў 1970—1980-я гады, у Смаленску стаў РВЗ-6М2.
У кастрычніку 1971 года ўведзена ў эксплуатацыю прыбудова дэпо з чатырма зачыненымі месцамі для агляду вагонаў. У 1972 годзе пабудаваны 4 км аднапутных шляхоў па вул. Нахімава і вул. Баграціёна. Працягласць эксплуатацыйных адзіночных шляхоў — 45,12 км, пасажырскіх — 41 км. Працягласць маршрутаў склала 87,3 км. У 1972 годзе атрымана 15 вагонаў, агульная ж колькасць трамваяў дасягнула 75 адзінак. У 1976 годзе было рэканструявана дэпо да 100 вагонаў, паступіла ў горад 27 вагонаў. Агульны лік вагонаў дасягнуў узроўня 91 адзінак. У 1977 годзе паступіла 37 трамваяў. У 1979 годзе адкрыта дыспетчарская на вул. Жалябава. У 1977—1979 гадах працягласць эксплуатацыйных аднапутных шляхоў склала 47,6 км. Працягласць маршрутаў была да 136,4 км. Ішла рэканструкцыя 14,6 км а.ш., капітальна рамантавалася 15 км трамвайных пуцей.
.jpg)
У 1983 годзе была адкрыта лінія па вул. Рылянкова і к/ст «вул. П. Аляксеева» даўжынёй 3,2 км і адпаведна зменены маршрут трамвая № 5. Працягласць маршрутаў у тыя гады была каля 160,3 км, колькасць трамваяў — 107 адзінак РВЗ-6М2, шмат з іх пастаянна эксплуатаваліся счэпленымі парамі. Колькасць працоўнікаў прадпрыемства склала 659 чал., у тым ліку — 536 працоўных. За 10-ю пяцігодку перавезена 345,6 млн чал., Даход склаў 8 979 800 000 руб. У 1989 годзе Смаленскі трамвай дасягнуў пікавай кропкі свайго развіцця — 6 лістапада была адкрыта лінія значнай працягласці, уздоўж вуліцы Маршала Яроменкі ад к/ст. «Авіязавод» да новай к/ст. «Сітнікі». У 1980-х гадах выпуск вагонаў на лінію складаў прыкладна 120 вагонаў РВЗ-6М2.
У 1987—1989 гадах у Смаленск было пастаўлена каля 50-ці 71-605, у 1990—1992 гадах — больш за 20-ці 71-605А. У сувязі з прыбыццём партыі 71-605 і 71-605А сталі паступова адмаўляцца ад эксплуатацыі зношаных часам і цяжкім профілем шляху (які ўласцівы гораду з прычыны ўзгорыстасці) РВЗ-6М2.
У 1993—1994 гадах прыбылі 17 вагонаў 71-608К. У 1995 годзе пастаўлена ўсяго толькі 2 вагоны 71-608КМ, у 1996 годзе — ні аднаго, у 1997 годзе — зноў толькі 2 вагоны 71-608КМ, у 1998 і 1999 гадах — адпаведна па 2 вагоны ЛМ-93, у 2000 годзе — яшчэ 1, апошні 71-608КМ.
У 1999—2000 годзе быў адстаўлены ад працы апошні РВЗ-6М2 з № 87, на якім доўгі час працавала найстарэйшы работнік парку Караткова А. М. У 2001 споўнілася 100 гадоў з адкрыцця трамвая ў Смаленску. Да гэтай падзеі закуплены 2 новых трамвая ЛМ-99 і выпушчана кніга «Народны транспарт».
10 мая 2001 года была зачынена лінія на галоўнай магістралі горада — Вялікай Савецкай вуліцы, і аднашляховая лінія на вуліцах Тухачэўскага і Ісакоўскага.
У 2009 годзе быў заменены 900-метровы адрэзак рэек на вул. Смальянінава. На 2009 год выпуск вагонаў на лінію склаў 57 адзінак. У якасці рашэння наспелых праблем было вырашана падняць праезд з 7 да 10 рублёў, што і зроблена ў лістападзе гэтага ж года (у верасні 2012 года плату за праезд паднялі да 12 рублёў, у красавіку 2014 года — да 14 рублёў). У рамонтны сезон 2010 года зроблены капітальны рамонт шляхоў на вуліцах Рылянкова, Румянцава, 25-га Верасня, тады як знос шляхоў у Задняпроўскім раёне і ў цэнтры, па вул. Мікалаева застаўся абдзелены ўвагай.
У 2010 годзе ў рамках падрыхтоўкі да 1150-годдзя горада (2013) у трамвайным пытанні намеціліся станоўчыя змены. 30 жніўня 2010 года прыбыў першы з дзесяці закупленых новых паўнізкапольных трамваяў 71-623. Да канца лістапада 2010 года ў Смаленску перавозяць пасажыраў ужо 10 трамваяў гэтага тыпу.
З 13 кастрычніка 2010 года закрыўся рух трамваяў па праспекце Гагарына ад скрыжавання з вуліцай Нікалаева да кальца ля абласной бальніцы. У планах адміністрацыі горада кампенсаваць страты, адкрыўшы на гэтым адрэзку шляху тралейбусны рух. Праз два тыдні пасля закрыцця трамвайнага маршруту № 3 замест яго быў пушчаны аўтобусны маршрут № 50, што крыху разрадзіла абстаноўку на гэтым напрамку. У канцы снежня 2010 года пушчаны аўтобусны маршрут № 51, які часткова паўтарае ранейшы трамвайны маршрут № 1. Разам з гэтым скарацілася і колькасць трамваяў, якія ідуць у бок «Сітнікаў».
У 2016 і 2018 гадах набыты 10 трамвайных вагонаў мадэлі 71-608КМ і 20 вагонаў мадэлі 71-619 у Масквы.
Па стане на 2023 год у Смаленску дзейнічае 4 трамвайныя маршруты, выпуск па буднях складае прыкладна 35 вагонаў. Кошт праезду з 1.01.2022 г. складае 25 рублёў пры аплаце гатоўкай і 23 рублі пры аплаце картай.
У перыяд са снежня 2014 па верасень 2023 г. былі пакінутыя ад працы і пасля сталі донарамі запчастак вагоны 71-623, 71-619 і АКСМ 62103. Гэтыя вагоны не выходзяць на лінію і амаль усе разабраны.
