Спаса-Увазнясенская царква (Вельямовічы)

Спаса-Увазнясенская царква
	Праваслаўны храм
Спаса-Увазнясенская царква
	52°13′17,71″ пн. ш. 23°25′57,99″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Вельямовічы
Канфесія	Праваслаўе
Епархія	Брэсцкая і Кобрынская
Благачынне	Брэсцкае раённае
Архітэктурны стыль	псеўдарускі
Архітэктар	Іван Ігнатавіч Калянкевіч
Будаўніцтва	1866—1869 гады
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Г000074шыфр 113Г000074
Матэрыял	цэгла
Стан	дзейнічае
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Спаса-Увазнясенская царква — праваслаўны храм у вёсцы Вельямовічах Брэсцкага раёна. Знаходзіцца на заходнім ускрайку вёскі.

Гісторыя

Першая драўляная царква ў Вельямовічах была ўзведзена ў 1631 годзе як уніяцкая пад тытулам Святога Сімяона. Па хадайніцтве брэсцкага епіскапа Ігнація ў сярэдзіне XIX стагоддзя замест трухлявага храма было вырашана ўзвесці мураваную царкву.

Праект распрацаваў у 1864 годзе гродзенскі архітэктар Іван Калянкевіч^[1]. Падрад на будаўніцтва ўзялі мяшчане Чарнігаўскай губерні І. Завенка, Г. Назараў, І. Цітоў і В. Хмельнікаў паводле кантракту ад 1 жніўня 1865 года. 14 верасня 1868 года царква была асвечана^[2].

Агароджу царквы спраектаваў у 1868 годзе Мсціслаў Барташэўскі. Аднак, яна была няскончана, і ў 1870 годзе Гродзенская губернская канцылярыя даручыла яму скласці каштарыс на «прывядзенне агароджы ў належны стан»^[3].

У канцы ХІХ стагоддзя прыход налічваў 1183 вернікаў, дзейнічала царкоўна-прыходская школа^[4]. У часе Другой сусветнай вайны будынак быў пашкоджаны. У 1946 годзе ў ім меліся 22 абразы на палатне і дрэве і залачоны напрастольны крыж, драўляны трох’ярусны іканастас знаходзіўся ў дрэнным стане.

У 1961 годзе будынак быў зачынены і разрабаваны, доўгі час знаходзіўся ў разбураным стане. Пры гэтым царква лічылася помнікам архітэктуры.

У 2004 годзе прыход быў адноўлены, і ўвесну 2005 года іерэй Анатоль Пашкевіч распачаў рэстаўрацыю храма. Працы вяліся па арыгінальных чарцяжах^[5].

18 чэрвеня 2011 года епіскап Іаан асвяціў адбудаваную царкву. Прыход пад кіраўніцтвам настаяцеля Алексія Лагашава аб’ядноўвае 4 вёскі, дзейнічаюць нядзельная школа і бібліятэка^[4]. Будынак царквы з’яўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасцю рэгіянальнага значэння.

Архітэктура

Помнік архітэктуры псеўдарускага стылю. Прасторавая кампазіцыя складаецца з чатырох кананічных частак — да асноўнага кубападобнага аб’ёму праз трапезную далучаны званіца, паўкруглая апсіда. Асноўны аб’ём завершаны 5-купаллем. У сілуэце будынка дамінуе 3-ярусная шатровая званіца з макаўкай.

Атынкаваныя фасады насычаны архітэктурнай пластыкай, запазычанай са старажытнарускага дойлідства, — аркатурныя паясы, візантыйскія спараныя арачныя аконныя праёмы, аб’яднаныя агульнай кілепадобнай аркай, філёнгавы цокаль, вуглавыя лапаткі, какошнікі, зубчастыя фрызы. Ніжні чацверыковы ярус званіцы завершаны какошнікамі, сярэдні дэкарыраваны прамавугольнымі нішамі і аконнымі праёмамі. Званіца завершана 8-гранным шатром з макаўкай. Зала храма была перакрыта шатровым скляпеннем на ветразях, трапезная — крыжовым.

Зноскі

↑ Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў г. Гродна, ф.8, воп. 1, спр. 1367, арк. 32; ф. 97, воп. 1, спр. 19, арк. 154.
↑ Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў г. Гродна, ф. 8, воп. 1, спр. 1557, арк. 48; ф. 97, воп. 1, спр. 19, арк. 54.
↑ Кулагин А. Н. Гродненские зодчие XIX — начала XX веков (новые архивные изыскания). // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 22. — Мінск: «Права і эканоміка», 2017. — С. 77—78
↑ ^а ^б Уладзімір Сухапар. 2019 г. — 120 гадоў з часу пабудовы Свята-Узнясенскай царквы ў в. Вельямовічы (Брэсцкі р-н; 1899), помніка архітэктуры руска-візантыйскага стылю. // Брэсцкая абласная бiблiятэка, 13 верасня 2019. (бел.)
↑ Антон Астаповіч. Было б жаданне(недаступная спасылка). // Беларускі партызан, 7 красавіка 2012. (бел.)

Літаратура

Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1984. — Брэсцкая вобласць. — 368 с., іл. — С. 131
Праваслаўныя храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; маст. І. І. Бокі. — 2-е выд. — Мінск: БелЭн, 2001. — 328 с. — ISBN 985-11-0190-7.
Праваслаўныя храмы Беларусі: энцыклапедычны даведнік / А. М. Кулагін; [рэдакцыйны савет: Г. П. Пашкоў, Л. В. Календа]. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 653 с. 2000 экз. ISBN 978-985-11-0389-4.

Спасылкі

Спаса-Увазнясенская царква (Вельямовічы) на сайце Праваслаўная архітэктура Беларусі (бел.)
Спаса-Увазнясенская царква (Вельямовічы) на сайце Radzima.org
Спаса-Увазнясенская царква (Вельямовічы) на сайце Глобус Беларусі (руск.)
Спаса-Увазнясенская царква (Вельямовічы) на сайце «Архіварта»

[1] Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў г. Гродна, ф.8, воп. 1, спр. 1367, арк. 32; ф. 97, воп. 1, спр. 19, арк. 154.

[2] Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў г. Гродна, ф. 8, воп. 1, спр. 1557, арк. 48; ф. 97, воп. 1, спр. 19, арк. 54.

[3] Кулагин А. Н. Гродненские зодчие XIX — начала XX веков (новые архивные изыскания). // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 22. — Мінск: «Права і эканоміка», 2017. — С. 77—78

[brl-4] а ^б Уладзімір Сухапар. 2019 г. — 120 гадоў з часу пабудовы Свята-Узнясенскай царквы ў в. Вельямовічы (Брэсцкі р-н; 1899), помніка архітэктуры руска-візантыйскага стылю. // Брэсцкая абласная бiблiятэка, 13 верасня 2019. (бел.)

[5] Антон Астаповіч. Было б жаданне(недаступная спасылка). // Беларускі партызан, 7 красавіка 2012. (бел.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]