Спіс брытанскіх манархаў

Гэта старонка ўваходзіць у лік выдатных спісаў
Інфармацыйныя спісы
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Радаводнае дрэва каралёў Англіі і Брытаніі, IX—XXI стагоддзя

Ніжэй прыведзены спіс манархаў Англіі, Шатландыі, Ірландыі, Вялікабрытаніі і Злучанага каралеўства, гэта значыць дзяржаў, якія існавалі або існуюць на Брытанскіх астравах, а менавіта:

У перыяд ранняга Сярэднявечча на Брытанскіх астравах існаваў яшчэ цэлы шэраг дзяржаў, пералік манархаў якіх знаходзіцца ў наступных артыкулах:

Дзяржавы, якія ўтварылі Англію:

Дзяржавы, якія ўтварылі Шатландыю:

Каралеўствы Уэльса:

Каралеўствы Ірландыі:

Іншыя дзяржавы:

Спіс манархаў[правіць | правіць зыходнік]

Манархі Англіі Манархі Шатландыі
Імя Партрэт Арыгінальнае імя Гады кіравання
Уэсэкская дынастыя
Альфрэд Вялікі англ.: Ælfred the Great 871-899
Эдуард Старэйшы англ.: Eadweard the Elder 899-924
Этэльвірд(*) англ.: Æðelweard 924
Этэльстан Слаўны англ.: Æðelstan the Glorious 924-939
Эдмунд I Цудоўны англ.: Eadmund I the Magnificent 939-946
Эдрэд англ.: Eadred 946-955
Эдвіг Прыгожы англ.: Eadwig All-Fair 955-959
Эдгар Міралюбны англ.: Eadgar the Peaceable 959-975
Эдуард Мучанік англ.: Eadweard II the Martyr 975-978
Этэльрэд Неразумны англ.: Æðelred II Unræd 978-1013
1014-1016
Эдмунд II Жалезнабокі англ.: Eadmund II Ironside 1016
(*) Дакладнасць кіравання сумніўная.
Дацкія каралі
Свен I Вілабароды дацк.: Svend Tveskæg
англ.: Sweyn I Forkbeard
1013-1014
Кнуд Вялікі дацк.: Knud den Store
англ.: Cnut the Great
1016-1035
Гаральд I Заячая Лапа дацк.: Harald Harefod
англ.: Harold Harefoot
1035-1040
Хардэкнуд дацк.: Hardeknud
англ.: Harthacnut
1040-1042
Рэстаўрацыя Уэсэкскай дынастыі
Эдуард Спаведнік англ.: Eadweard the Confessor 1042-1066
Гаральд II Годвінсан англ.: Harold Godwinson 1066
Эдгар Этэлінг англ.: Eadgar Ætheling 1066
Нармандская дынастыя
Пасля нарманскага заваявання ў 1066 годзе, у Англіі з'явілася французская традыцыя «нумарацыі» каралёў.
Вільгельм I Заваёўнік/Незаконнанароджаны англ.: William I the Conqueror/the Bastard 1066-1087
Вільгельм II Руды англ.: William II Rufus 1087-1100
Генрых I Баклерк англ.: Henry I Beauclerc 1100-1135
Стэфан Блуаскі англ.: Stephen of Blois 1135-1154
Імператрыца Мацільда англ.: Empress Matilda 1141
Плантагенеты
У 1154 г. прастол перайшоў да сына Мацільды і
Жафруа V Плантагенета, графа Анжуйскага
Генрых II Кароткі Плашч англ.: Henry II Curtmantle 1154-1189
Генрых Малады Кароль англ.: Henry the Young King 1170-1183
Рычард I Львінае Сэрца англ.: Richard the Lionheart 1189-1199
Іаан Беззямельны англ.: John Lackland 1199-1216
Прынц Людовік Французскі(**) англ.: Prince Louis of France 1216-1217
Генрых III Вінчэстэр англ.: Henry III of Winchester 1216-1272
Эдуард I Даўганогі англ.: Edward I Longshanks 1272-1307
Эдуард II Карнарван (***) англ.: Edward II of Carnarvon 1307-1327
Эдуард III Віндзарскі англ.: Edward III of Windsor 1327-1377
Рычард II англ.: Richard II 1377-1399
(**)Быў абвешчаны каралём Англіі 16 мая 1216 года ў Лондане, аднак каранаваны ён так і не быў. Ён кантраляваў больш паловы Англіі, але ў 1217 годзе ён быў вымушаны адмовіцца ад правоў на прастол.
(***) Апошнім незалежным кіраўніком Уэльса быў Лівелін ап Грыфід. Далей Уэльс быў далучаны да Англіі. У 1284 годзе Эдуард I абвясціў свайго спадчынніка Эдуарда II Прынцам Уэльскім.
Дынастыя Ланкастэраў
У 1399 г. Рычард II быў зрынуты прадстаўніком адной з галін
дому Плантагенетаў Генрыхам Ланкастэрам.
Генрых IV Болінгбрак англ.: Henry IV of Bolingbroke 1399-1413
Генрых V англ.: Henry V 1413-1422
Генрых VI англ.: Henry VI 1422-1461
1470-1471
Дынастыя Ёркаў
У 1461 г., падчас войны Пунсовай і Белай ружы, Генрых VI быў зрынуты прадстаўніком іншай галіны Плантагенетаў Эдуардам Ёркам.
Эдуард IV англ.: Edward IV 1461-1470
1471-1483
Эдуард V англ.: Edward V 1483
Рычард III англ.: Richard III 1483-1485
Дынастыя Цюдараў
У 1485 г. прастол перайшоў да нашчадка Ланкастэраў Генрыху Цюдару, заснавальніку дынастыі Цюдараў.
Генрых VII англ.: Henry VII 1485-1509
Генрых VIII (***) англ.: Henry VIII 1509-1547
Эдуард VI англ.: Edward VI 1547-1553
Лэдзі Джэйн Грэй, «Дзевяцідзённая каралева» англ.: Lady Jane Grey, The Nine Days' Queen 1553
Марыя I Крывавая англ.: Mary I 1553-1558
Філіп англ.: Philip 1554-1558
Лізавета I англ.: Elizabeth I 1558-1603
(***) Пачынаючы з 1199 года Уладанне Ірландыя знаходзілася ў падпарадкаванні англійскай кароны. У 1541 годзе было створана каралеўства Ірландыя. Кароль Генрых VIII стаў першым англійскім каралём, якога ірландскі парламент надаў тытулам Кароль Ірландыі.
Імя Партрэт Арыгінальнае імя Гады кіравання
Дынастыя Мак-Альпінаў
Кенет I шатл. гэл.: Cináed mac Ailpín 843-858
Дональд I шатл. гэл.: Domnall mac Ailpín 858-862
Канстанцін I шатл. гэл.: Causantín mac Cináeda 862-877
Эд Беланогі шатл. гэл.: Aed 877-878
Клайдская дынастыя
Эохейд шатл. гэл.: Eochaidh 878-889
Гірык шатл. гэл.: Giric mac Dungail 878-889
Рэстаўрацыя дынастыі Мак-Альпінаў
Дональд II шатл. гэл.: Domnall mac Causantín 889-900
Канстанцін II шатл. гэл.: Causantín mac Áeda 900-943
Малькальм I шатл. гэл.: Máel Coluim mac Domnaill 943-954
Індульф шатл. гэл.: Idulb mac Causantín 954-962
Дуф шатл. гэл.: Dub mac Maíl Coluim 962-967
Кулен шатл. гэл.: Cuilén mac Iduilb 967-971
Кенет II шатл. гэл.: Cináed mac Maíl Choluim 971-995
Амлаф шатл. гэл.: Amlaíb mac Ilduilb 973-977
Канстанцін III шатл. гэл.: Causantín mac Cuilén 995-997
Кенет III шатл. гэл.: Cináed mac Duib 997-1005
Малькальм II шатл. гэл.: Máel Coluim mac Cináeda 1005-1034
Данкельдская дынастыя
Дункан I шатл. гэл.: Donnchad mac Crínáin 1034-1040
Марэйская дынастыя
Макбет шатл. гэл.: Mac Bethad mac Findláich 1040-1057
Лулах шатл. гэл.: Lulach mac Gillai Comgain 1057-1058
Данкельдская дынастыя
Малькальм III шатл. гэл.: Máel Coluim mac Donnchada 1058-1093
Дональд III шатл. гэл.: Domnall mac Donnchada 1093-1094
1094-1097
Эдмунд шатл. гэл.: Etmond mac Maíl Choluim 1094-1097
Дункан II шатл. гэл.: Donnchad 1094
Эдгар шатл. гэл.: Etgair mac Maíl Choluim 1097-1107
Аляксандр I шатл. гэл.: Alasdair mac Maíl Choluim 1107-1124
Давід I шатл. гэл.: Dabíd mac Maíl Choluim 1124-1153
Малькальм IV шатл. гэл.: Máel Coluim mac Eanric 1153-1165
Вільгельм I Леў шатл. гэл.: Uilliam Garm 1165-1214
Аляксандр II шатл. гэл.: Alasdair II 1214-1249
Аляксандр III шатл. гэл.: Alasdair III 1249-1286
Маргарыта, Нарвежская Дзева англ.: Margaret, Maid of Norway 1286-1290
Баліялі
Пасля смерці Маргарыты адбыўся працэс па атрыманні шатландскай кароны ў спадчыну пад старшынствам караля Англіі Эдуарда I, пераможцам якога стаў Іаан Баліяль
Іаан I Баліяль англ.: John Balliol 1292-1296
Дынастыя Брусаў
У 1306 г., падчас вайны за незалежнасць,
каралём быў абвешчаны Роберт Брус.
Роберт I шатл. гэл.: Roibert a Briuis
англ.: Robert the Bruce
1306-1329
Давід II англ.: David II 1329-1371
Дынастыя Баліяляў
Эдуард Баліяль англ.: Edward Balliol 1332-1336
Дынастыя Сцюартаў
Роберт II англ.: Robert II 1371-1390
Роберт III англ.: Robert III 1390-1406
Якаў I англ.: James I 1406-1437
Якаў II англ.: James II 1437-1460
Якаў III англ.: James III 1460-1488
Якаў IV англ.: James IV 1488-1513
Якаў V англ.: James V 1513-1542
Марыя I Сцюарт англ.: Mary Stuart 1542-1567
Якаў VI англ.: James VI 1567-1625

Вялікабрытанія[правіць | правіць зыходнік]

Каралі Англіі, Шатландыі і Ірландыі
У 1603 г., пасля смерці каралевы Лізаветы I, англійскі трон атрымаў у спадчыну кароль Шатландыі Якаў VI.
Дынастыя Сцюартаў
Імя Партрэт Гады кіравання Заўвагі
Якаў I (англ.: James I) 1603-1625 Кароль Шатландыі пад імем Якава VI
Карл I (англ.: Charles I) 1625-1649 Сын Якава I
Садружнасць і Пратэктарат
Пасля пакарання смерцю Карла I у 1649 г. Англія стала рэспублікай, пазней была абвешчана Садружнасць Англіі і Шатландыі,
а ў 1653 г. была заснавана пасада пратэктара, на якую быў абраны Олівер Кромвель.
Олівер Кромвель (англ.: Oliver Cromwell) 1653-1658
Рычард Кромвель (англ.: Richard Cromwell) 1658-1659 Сын Олівера Кромвеля
Каралі Англіі, Шатландыі і Ірландыі
У 1660 г. на прастол Англіі, Шатландыі і Ірландыі вярнуліся Сцюарты.
Рэстаўрацыя Сцюартаў
Імя Партрэт Гады кіравання Заўвагі
Карл II (англ.: Charles II) 16601685 Сын Карла I, кароль Шатландыі таксама ў 16491651 гг.
Якаў II (англ.: James II) 16851689 Сын Карла I, кароль Шатландыі пад імем Якава VII
Марыя II (англ.: Mary II) 16891694 Дачка Якава II, суправіцельніца Вільгельма III
Аранская дынастыя
Вільгельм III Аранскі (англ.: William III of Orange) 16891702 Унук Карла I, кароль Шатландыі пад імем
Вільгельма II, кароль Ірландыі пад імем Вільгельма I
Дынастыя Сцюартаў
Ганна (англ.: Anne) 17021707 Дачка Якава II
Каралі Вялікабрытаніі і Ірландыі
У 1707 г. Англія і Шатландыя былі аб'яднаны ў адзінае каралеўства Вялікабрытанію.
Дынастыя Сцюартаў
Імя Партрэт Гады кіравання Заўвагі
Ганна (англ.: Anne) 1707-1714 Дачка Якава II
Гановерская дынастыя
Пасля смерці каралевы Ганны, у адпаведнасці Актам аб пераходзе ў спадчыну прастола 1701 г., прастол Вялікабрытаніі атрымаў у спадчыну курфюрст Гановера з дому Вельфаў Георг Людвіг, унук Лізаветы Сцюарт, дачкі караля Якава I.
Георг I (англ.: George I) 17141727 Праўнук Якава I, курфюрст Гановера з 1698 г.
Георг II (англ.: George II) 17271760 Сын Георга I, курфюрст Гановера
Георг III (англ.: George III) 17601801 Унук Георга II, курфюрст Гановера
Каралі Злучанага каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
У 1801 г. Вялікабрытанія і Ірландыя былі аб'яднаны ў адзіную дзяржаву
Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі.
Гановерская дынастыя
Імя Партрэт Гады кіравання Заўвагі
Георг III (англ.: George III) 18011820 Унук Георга II, курфюрст (з 1814 г. — кароль) Гановера; у 1811 прызнаны шалёным
Георг IV (англ.: George IV) 18201830 Сын Георга III, кароль Гановера; у 18111820 — рэгент
Вільгельм IV (англ.: William IV) 18301837 Сын Георга III, кароль Гановера
Вікторыя (англ.: Victoria) 18371901 Унучка Георга III, з 1877 г. — імператрыца Індыі, з 1867 г. каралева Дамініёна Канада.
Саксен-Кобург-Гоцкая дынастыя
У 1901 г. прастол атрымаў у спадчыну Эдуард VII, сын каралевы Вікторыі
і яе мужа прынца Альберта Саксен-Кобург-Гоцкага з дому Ветынаў.
Эдуард VII (англ.: Edward VII) 19011910 Сын Вікторыі, імператар Індыі, кароль дамініёнаў і калоній.
Георг V (англ.: George V) 19101917 Сын Эдуарда VII, імператар Індыі, кароль дамініёнаў і калоній.
Віндзарская дынастыя
У 1917 г. назва Саксен-Кобург-Гоцкай дынастыі была афіцыйна зменена на Віндзарскую
з-за антынямецкіх настрояў у гады Першай сусветнай вайны.
Георг V (англ.: George V) 19171927 Сын Эдуарда VII, імператар Індыі, кароль дамініёнаў і калоній.
Каралі Злучанага каралеўства Вялікабрытаніі і Паўночнай Ірландыі
Пасля таго як у 1922 г. была абвешчана незалежнасць Рэспублікі Ірландыі, назва дзяржавы
была ў 1927 г. зменена на новую: Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Паўночнай Ірландыі.
Віндзарская дынастыя
Імя Партрэт Гады кіравання Заўвагі
Георг V (англ.: George V) 19271936 Сын Эдуарда VII, імператар Індыі, кароль Каралеўстваў Садружнасці і калоній.
Эдуард VIII (англ.: Edward VIII) 1936 Сын Георга V, імператар Індыі, кароль Каралеўстваў Садружнасці і калоній. Адрокся ад прастола
Георг VI (англ.: George VI) 19361952 Сын Георга V, імператар Індыі (да 1947 г.), кароль Каралеўстваў Садружнасці і калоній.
Лізавета II (англ.: Elizabeth II) 6 лютага 19528 верасня 2022 Дачка Георга VI, кіраўнік Садружнасці нацый, каралева Аўстраліі, Канады, Новай Зеландыі, Антыгуа і Барбуды, Багамскіх астравоў, Барбадаса (да 2021 г.), Беліза, Грэнады, Папуа-Новай Гвінеі, Сент-Вінсента і Грэнадзінаў, Сент-Кітса і Невіса, Сент-Люсіі, Саламонавых Астравоў, Тувалу і Ямайкі.
Карл III (англ.: Charles III) 8 верасня 2022
па цяперашні час
Сын Лізаветы II, кіраўнік Садружнасці нацый, кароль Аўстраліі, Канады, Новай Зеландыі, Антыгуа і Барбуды, Багамскіх астравоў, Беліза, Грэнады, Папуа-Новай Гвінеі, Сент-Вінсента і Грэнадзінаў, Сент-Кітса і Невіса, Сент-Люсіі, Саламонавых Астравоў, Тувалу і Ямайкі.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]