Спіс лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі па літаратуры

Гэта старонка ўваходзіць у лік выдатных спісаў
Інфармацыйныя спісы
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Медаль, які атрымліваюць лаўрэаты Нобелеўскай прэміі. Быў упершыню адчаканены ў 1902 годзе.

Но́белеўская прэ́мія па літарату́ры (шведск.: Nobelpriset i litteratur) — прэстыжная ўзнагарода за дасягненні ў галіне літаратуры, якая штогод прысуджаецца Шведскай каралеўскай акадэміяй навук у Стакгольме. Адна з пяці Нобелеўскіх прэмій, заснаваных у 1895 годзе паводле запавету шведскага хіміка Альфрэда Нобеля, які памёр у 1896 годзе. Гэтыя прэміі прысуджаюцца за выдатныя заслугі ў галінах хіміі, фізікі, літаратуры, міру і фізіялогіі або медыцыны.

Нобелеўская прэмія па літаратуры прысуджаецца штогод з 1901 года. Па стане на 2021 год прэмія была прысуджана 118 лаўрэатам, з іх 16 — жанчыны. Усяго 8 разоў узнагароджанне не праводзілася: у 1914, 1918, 1935, 1940—1943 гадах, 2018 (уручана ў 2019)[1]. Першым лаўрэатам у 1901 годзе стаў французскі паэт і эсэіст Сюлі-Прудом. За ўсе гады існавання прэміі ўсяго 4 разы яна ўручалася адначасова двум лаўрэатам: у 1904, 1917, 1966 і 1974 гадах. На думку сталага сакратара Шведскай акадэміі Петэра Энглунда, гэта абумоўлена прыродай літаратуры — у адрозненне ад навукі ці сумежных галін, дзе можна працаваць разам[1].

Адбор кандыдатаў[правіць | правіць зыходнік]

Паводле статута Нобелеўскага фонду, высоўваць кандыдатаў на прэмію па літаратуры могуць наступныя асобы[2]:

  1. члены Шведскай каралеўскай акадэміі навук;
  2. прафесары літаратуры і мовазнаўства з вышэйшых навучальных устаноў;
  3. лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па літаратуры;
  4. старшыні аўтарскіх саюзаў, якія прадстаўляюць літаратурную творчасць у адпаведных краінах.

Ацэнку заяў і адбор кандыдатаў робіць Нобелеўскі камітэт па літаратуры. З іх ліку Шведская акадэмія абірае лаўрэатаў[2].

Лаўрэаты[правіць | правіць зыходнік]


1901—19101911—19201921—19301931—19401941—19501951—19601961—19701971—19801981—19901991—20002001—20102011—20202021—…


1901—1910[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1901 Сюлі-Прудом Францыя Сюлі-Прудом

У асаблівым прызнанні яго паэтычных твораў, што сведчаць пра высокі ідэалізм, мастацкую дасканаласць і рэдкае спалучэнне якасцяў сэрца і інтэлекту

[3]
1902 Тэадор Момзен Германія Тэадор Момзен

Аднаму з выбітных гістарычных пісьменнікаў, пяру якога належыць такая манументальная праца, як «Рымская гісторыя»

[4]
1903 Б’ёрнсцернэ Б’ёрнсан Нарвегія Б’ёрнсцернэ Б’ёрнсан

Як даніна павагі яго высакароднай, пышнай і рознабаковай паэзіі, што заўсёды адрознівалася свежасцю натхнення і рэдкай чысцінёй духа

[5]
1904 Фрэдэрык Містраль Францыя Фрэдэрык Містраль
(1/2 прэміі)

У знак прызнання свежай арыгінальнасці і сапраўднага натхнення яго паэтычных твораў, што нібы адлюстроўваюць прыродныя краявіды і спрадвечны дух яго народа, а таксама за яго значную працу ў якасці правансальскага філолага

[6]
Хасэ Эчэгерай-і-Эйсагірэ Іспанія Хасэ Эчэгерай-і-Эйсагірэ
(1/2 прэміі)

У знак прызнання шматлікіх і бліскучых кампазіцый, якія ў індывідуальнай і арыгінальнай манеры адрадзілі выдатныя традыцыі іспанскай драматургіі

1905 Генрык Сянкевіч Расійская імперыя Генрык Сянкевіч

За выбітныя заслугі ў галіне эпасу

[7]
1906 Джазуэ Кардучы Італія Джазуэ Кардучы

Не толькі за глыбокія веды і крытычны розум, а перш за ўсё за творчую энергію, свежасць стылю і лірычную сілу, характэрную для яго паэтычных шэдэўраў

[8]
1907 Рэдзьярд Кіплінг Вялікабрытанія Рэдзьярд Кіплінг

Улічваючы назіральнасць, арыгінальнасць уяўлення, жвавасць ідэй і выдатны талент да аповеда, якія характарызуюць творы гэтага сусветна вядомага аўтара

[9]
1908 Рудольф Эйкен Германія Рудольф Эйкен

У знак прызнання яго сур’ёзных пошукаў праўды, яго пранікнёнай сілы мыслення, шырокага круга гледжання, а таксама цеплыні і сілы, з якой у сваіх шматлікіх працах ён апраўдаў і распрацаваў ідэалістычную філасофію жыцця

[10]
1909 Сельма Лагерлёф Швецыя Сельма Лагерлёф

У знак удзячнасці за высокі ідэалізм, яркае ўяўленне і духоўнае ўспрыманне, якія характарызуюць яе творы

[11]
1910 Паўль Гайзэ Германія Паўль Гайзэ

За мастацкасць, ідэалізм, якія ён дэманстраваў на працягу свайго шматгадовага і прадуктыўнага творчага шляху як лірычны паэт, драматург, раманіст, аўтар сусветна вядомых навел

[12]

1911—1920[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1911 Марыс Метэрлінк Бельгія Марыс Метэрлінк

У знак удзячнасці за яго шматбаковую літаратурную дзейнасць, і асабліва за драматычныя творы, якія адзначаюцца багатым уяўленнем і паэтычнай фантазіяй, што паказана часам пад выглядам казкі, глыбокага натхнення, і загадкавым чынам яны звяртаюцца да ўласных пачуццяў чытачоў і стымулююць іх уяўленне

[13]
1912 Герхарт Гаўптман Германія Герхарт Гаўптман

Перадусім у знак прызнання плённай, разнастайнай і выбітнай дзейнасці ў галіне драматычнага мастацтва

[14]
1913 Рабіндранат Тагор Брытанская Індыя Рабіндранат Тагор

За глыбока адчувальныя, свежыя і прыгожыя вершы, з дапамогай якіх ён з неперасягненым майстэрствам зрабіў сваю паэтычную думку, выяўленую яго ўласнымі англійскімі словамі, часткай заходняй літаратуры

[15]
1914 Прэмія не прысуджалася Грашовыя сродкі ўключаны ў спецфонд секцыі [16]
1915 Рамэн Ралан Францыя Рамэн Ралан

Як даніна павагі высокага ідэалізму яго літаратурных твораў, а таксама спагадзе і любові да праўды, з якімі ён апісваў розныя тыпы людзей

[17]
1916 Вернер фон Хейдэнстам Швецыя Вернер фон Хейдэнстам

У знак прызнання яго значэння, як найславутага прадстаўніка новай эпохі ў сусветнай літаратуры

[18]
1917 Карл Г’елеруп Данія Карл Г’елеруп
(1/2 прэміі)

За разнастайную паэтычную творчасць і ўзнёслыя ідэалы

[19]
Генрык Пантопідан Данія Генрык Пантопідан
(1/2 прэміі)

За праўдзівае апісанне сучаснага жыцця Даніі

1918 Прэмія не прысуджалася Грашовыя сродкі ўключаны ў спецфонд секцыі [20]
1919 Карл Шпітэлер Швейцарыя Карл Шпітэлер

За непараўнальны эпас «Алімпійская вясна»

[21]
1920 Кнут Гамсун Нарвегія Кнут Гамсун

За яго манументальную працу «Плады зямлі»

[22]

1921—1930[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1921 Анатоль Франс Францыя Анатоль Франс

За бліскучыя літаратурныя дасягненні, адзначаныя вытанчанасцю стылю, глыбока выпакутаваным гуманізмам і праўдзіва гальскім тэмпераментам

[23]
1922 Хасінта Бенавентэ-і-Марцінес Іспанія Хасінта Бенавентэ-і-Марцінес

За бліскучае майстэрства, з якім ён працягнуў хвалебныя традыцыі іспанскай драмы

[24]
1923 Уільям Ейтс Ірландыя Уільям Ейтс

За натхнёную паэтычную творчасць, што перадае ў высокамастацкай форме нацыянальны дух

[25]
1924 Уладзіслаў Рэймант Польшча Уладзіслаў Рэймант

За выбітны нацыянальны эпас — раман «Мужыкі»

[26]
1925 Бернард Шоу Вялікабрытанія Бернард Шоу

За творчасць, адзначаную ідэалізмам і гуманізмам, за іскрыстую сатыру, якая часта спалучаецца з выключнай паэтычнай прыгажосцю

[27]
1926 Грацыя Дэледа Італія Грацыя Дэледа

За яе ідэалістычна натхнёныя творы, якія з пластычнай яснасцю малююць жыццё на яе родным востраве і з глыбінёй і спачуваннем вырашаюць чалавечыя праблемы ў цэлым

[28]
1927 Анры Бергсон Францыя Анры Бергсон

У знак прызнання яго яркіх і жыццесцвярджальных ідэй, а таксама за тое выключнае майстэрства, з якім гэтыя ідэі былі ўвасоблены

[29]
1928 Сігрыд Унсет Нарвегія Сігрыд Унсет

За запамінальнае апісанне скандынаўскага сярэднявечча

[30]
1929 Томас Ман Германія Томас Ман

Перадусім, за вялікі раман «Будэнброкі», які стаў класікай сучаснай літаратуры, і папулярнасць якога няўхільна расце

[31]
1930 Сінклер Льюіс Злучаныя Штаты Амерыкі Сінклер Льюіс

За магутнае і выразнае мастацтва аповеда і за рэдкае ўменне з сатырай і гумарам ствараць новыя тыпы і характары

[32]

1931—1940[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1931 Эрык Аксель Карлфельт Швецыя Эрык Карлфельт

За яго паэзію

[33]
1932 Джон Галсуорсі Вялікабрытанія Джон Галсуорсі

За высокае мастацтва аповеда, вяршыняй якога з’яўляецца «Сага аб Фарсайтах»

[34]
1933 Іван Бунін Іван Бунін
(нарадзіўся ў Расійскай імперыі)

За строгае майстэрства, з якім ён развівае традыцыі рускай класічнай прозы

[35]
1934 Луіджы Пірандэла Італія Луіджы Пірандэла

За творчую адвагу і вынаходлівасць у адраджэнні драматургічнага і сцэнічнага мастацтва

[36]
1935 Прэмія не прысуджалася Грашовыя сродкі ўключаны ў спецфонд секцыі (2/3) і Нобелеўскі фонд (1/3) [37]
1936 Юджын О’Ніл Злучаныя Штаты Амерыкі Юджын О’Ніл

За сілу ўздзеяння, праўдзівасць і глыбіню драматычных твораў, што па-новаму тлумачаць жанр трагедыі

[38]
1937 Ражэ Мартэн дзю Гар Францыя Ражэ Мартэн дзю Гар

За мастацкую сілу і праўду ў выяўленні чалавека і найбольш істотных бакоў сучаснага жыцця

[39]
1938 Перл Бак Злучаныя Штаты Амерыкі Перл Бак

За шматграннае, сапраўды эпічнае апісанне жыцця кітайскіх сялян і за біяграфічныя шэдэўры

[40]
1939 Франс Сіланпя Фінляндыя Франс Сіланпя

За глыбокае пранікненне ў жыццё фінскіх сялян і цудоўнае апісанне іх звычаяў і сувязі з прыродай

[41]
1940 Прэмія не прысуджалася Грашовыя сродкі ўключаны ў спецфонд секцыі (2/3) і Нобелеўскі фонд (1/3) [42]

1941—1950[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1941 Прэмія не прысуджалася Грашовыя сродкі ўключаны ў спецфонд секцыі (2/3) і Нобелеўскі фонд (1/3) [43]
1942 [44]
1943 [45]
1944 Іаганес Енсен Данія Іаганес Енсен

За рэдкую сілу і багацце паэтычнага ўяўлення ў спалучэнні з інтэлектуальнай дапытлівасцю і самабытнасцю творчага стылю

[46]
1945 Габрыела Містраль Чылі Габрыела Містраль

За паэзію праўдзівага пачуцця, што зрабіла яе імя знакам ідэалістычнага памкнення для ўсёй Лацінскай Амерыкі

[47]
1946 Герман Гесэ Швейцарыя Герман Гесэ

За натхнёную творчасць, у якой выяўляюцца класічныя ідэалы гуманізму, а таксама за бліскучы стыль

[48]
1947 Андрэ Жыд Францыя Андрэ Жыд

За глыбокія і мастацка значныя творы, у якіх чалавечыя праблемы пададзены з адважнай любоўю да праўды і глыбокай псіхалагічнай праніклівасцю

[49]
1948 Томас Эліят Вялікабрытанія Томас Эліят

За выбітны наватарскі ўнёсак у сучасную паэзію

[50]
1949 Уільям Фолкнер Злучаныя Штаты Амерыкі Уільям Фолкнер

За яго значны і з мастацкага пункту погляду ўнікальны ўнёсак у развіццё сучаснага амерыканскага рамана

[51]
1950 Бертран Расел Вялікабрытанія Бертран Расел

У знак прызнання яго разнастайных і значных твораў, у якіх ён бароніць гуманітарныя ідэалы і волю думкі

[52]

1951—1960[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1951 Пер Лагерквіст Швецыя Пер Лагерквіст

За мастацкую сілу і абсалютную незалежнасць меркаванняў пісьменніка, які шукаў адказы на вечныя пытанні, што стаяць перад чалавецтвам

[53]
1952 Франсуа Марыяк Францыя Франсуа Марыяк

За глыбокае духоўнае прасвятленне і мастацкую сілу, з якой ён у сваіх раманах адлюстраваў драму чалавечага жыцця

[54]
1953 Уінстан Чэрчыль Вялікабрытанія Уінстан Чэрчыль

За яго высокае мастацтва гістарычнага і біяграфічнага апісання, а таксама за бліскучае прамоўніцтва ў абарону ўзнёслых чалавечых каштоўнасцяў

[55]
1954 Эрнэст Хемінгуэй Злучаныя Штаты Амерыкі Эрнэст Хемінгуэй

За яго высокае майстэрства ў мастацтве аповеда, прадэманстраванае нядаўна ў «Старым і моры», і за ўплыў, які ён зрабіў на сучасны стыль

[56]
1955 Хальдаўр Лакснес Ісландыя Хальдаўр Лакснес

За яркую эпічную сілу, якая адрадзіла вялікае апавядальнае мастацтва Ісландыі

[57]
1956 Хуан Хіменес Іспанія Хуан Хіменес

За лірычную паэзію, узор высокага духу і мастацкай чысціні ў іспанскай паэзіі

[58]
1957 Альбер Камю Францыя Альбер Камю

За велізарны ўнёсак у літаратуру, якая з дальнабачнай сур’ёзнасцю асвятляе праблемы чалавечага сумлення ў наш час

[59]
1958 Барыс Пастарнак Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік Барыс Пастарнак

За значныя дасягненні як у сучаснай лірычнай паэзіі, так і ў галіне вялікай рускай эпічнай традыцыі

[60]
1959 Сальваторэ Квазімада Італія Сальваторэ Квазімада

За лірычную паэзію, якая з класічнай жвавасцю выяўляе трагічны досвед нашага часу

[61]
1960 Сен-Жон Перс Францыя Сен-Жон Перс

За ўзвышанасць і вобразнасць, якія сродкамі паэзіі адлюстроўваюць акалічнасці нашага часу

[62]

1961—1970[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1961 Іва Андрыч Сацыялістычная Федэратыўная Рэспубліка Югаславія Іва Андрыч

За сілу эпічнага таленту, што дазволіла ва ўсёй паўнаце раскрыць чалавечыя лёсы і праблемы, звязаныя з гісторыяй яго краіны

[63]
1962 Джон Стэйнбек Злучаныя Штаты Амерыкі Джон Стэйнбек

За рэалістычны і паэтычны талент, што спалучаецца з мяккім гумарам і вострым сацыяльным бачаннем

[64]
1963 Гіоргас Сеферыс Грэцыя Гіоргас Сеферыс

За выбітныя лірычныя творы, насычаныя пакланеннем перад светам старажытных элінаў

[65]
1964 Жан-Поль Сартр Францыя Жан-Поль Сартр

За багатую ідэямі, пранізаную духам волі і пошукамі праўды творчасць, што аказала велізарны ўплыў на наш час

[66]
1965 Міхаіл Шолахаў Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік Міхаіл Шолахаў

За мастацкую сілу і цэласнасць эпасу пра данское казацтва ў пераломны для Расіі час

[67]
1966 Шмуэль Агнон Ізраіль Шмуэль Агнон
(1/2 прэміі)

За глыбока арыгінальнае мастацтва аповеда, навеянае яўрэйскімі народнымі матывамі

[68]
Нэлі Закс Швецыя Нэлі Закс
(1/2 прэміі)

За выбітныя лірычныя і драматычныя творы, што даследуюць лёс яўрэйскага народа

1967 Мігель Астурыяс Гватэмала Мігель Астурыяс

За яркае творчае дасягненне, у аснове якога ляжыць цікавасць да звычаяў і традыцый індзейцаў Лацінскай Амерыкі

[69]
1968 Кавабата Ясунары Японія Кавабата Ясунары

За пісьменніцкае майстэрства, якое перадае існасць японскай свядомасці

[70]
1969 Сэмюэл Бекет Ірландыя Сэмюэл Бекет

За наватарскія творы ў прозе і драматургіі, у якіх трагізм сучаснага чалавека робіцца яго трыумфам

[71]
1970 Аляксандр Салжаніцын Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік Аляксандр Салжаніцын

За маральную сілу, з якой ён ішоў за неадменнымі традыцыямі рускай літаратуры

[72]

1971—1980[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1971 Пабла Нэруда Чылі Пабла Нэруда

За паэзію, якая са звышнатуральнай сілай увасобіла ў сабе лёс цэлага кантынента

[73]
1972 Генрых Бёль Германія Генрых Бёль

За творчасць, у якой спалучаецца шырокі ахоп рэчаіснасці з высокім мастацтвам стварэння характараў і якая стала важкім унёскам у адраджэнне нямецкай літаратуры

[74]
1973 Патрык Уайт Аўстралія Патрык Уайт

За эпічнае і псіхалагічнае майстэрства, дзякуючы якому быў адкрыты новы літаратурны мацярык

[75]
1974 Эйвінд Юнсан Швецыя Эйвінд Юнсан
(1/2 прэміі)

За апавядальнае мастацтва, якое прадбачыць прастору і час і служыць волі

[76]
Хары Марцінсан Швецыя Хары Марцінсан
(1/2 прэміі)

За творчасць, у якой ёсць усё — ад кроплі расы да космасу

1975 Эўджэніа Мантале Італія Эўджэніа Мантале

За выбітныя дасягненні ў паэзіі, вызначаныя велізарнай пранікнёнасцю і асвятленнем праўдзівага, без ілюзій, погляду на жыццё

[77]
1976 Сол Белау Злучаныя Штаты Амерыкі Сол Белау

За гуманізм і тонкі аналіз сучаснай культуры, якія спалучаюцца ў яго творчасці

[78]
1977 Вісентэ Алейксандрэ Іспанія Вісентэ Алейксандрэ

За выбітную паэтычную творчасць, якая адлюстроўвае становішча чалавека ў космасе і сучасным грамадстве і ў той жа час уяўляе сабой велічнае сведчанне адраджэння традыцый іспанскай паэзіі ў перыяд паміж сусветнымі войнамі

[79]
1978 Ісаак Башэвіс Зінгер Злучаныя Штаты Амерыкі Польшча Ісаак Башэвіс Зінгер

За эмацыйнае мастацтва аповеда, якое, ідучы сваімі каранямі ў польска-яўрэйскія культурныя традыцыі, уздымае вечныя пытанні

[80]
1979 Адысеяс Элітыс Грэцыя Адысеяс Элітыс

За паэтычную творчасць, якая ў рэчышчы грэчаскай традыцыі, з пачуццёвай сілай і інтэлектуальнай праніклівасцю малюе змаганне сучаснага чалавека за волю і незалежнасць

[81]
1980 Чэслаў Мілаш Польшча Злучаныя Штаты Амерыкі Чэслаў Мілаш

Хто з бескампраміснай дальнабачнасцю агучвае адкрыты стан чалавека ў свеце жорсткіх канфліктаў

[82]

1981—1990[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1981 Эліяс Канеці Вялікабрытанія Эліяс Канеці

За творы, адзначаныя шырокім даляглядам, багаццем ідэй і мастацкай сілай

[83]
1982 Габрыэль Гарсія Маркес Калумбія Габрыэль Гарсія Маркес

За раманы і аповеды, у якіх фантазія і рэальнасць, злучаючыся, адлюстроўваюць жыццё і канфлікты цэлага кантынента

[84]
1983 Уільям Голдынг Вялікабрытанія Уільям Голдынг

За яго раманы, якія з празорлівасцю рэалістычнага апавядання і разнастайнасцю і ўніверсальнасцю міфа асвятляюць становішча чалавека ў сучасным свеце

[85]
1984 Яраслаў Сейферт Чэхаславакія Яраслаў Сейферт

За паэзію, якая надзелена свежасцю, пачуццёвасцю і багатай вынаходлівасцю, што дае вызваленчы вобраз нязломнага духу і шматграннасці чалавека

[86]
1985 Клод Сімон Францыя Клод Сімон

Хто ў сваім рамане спалучае творчасць паэта і мастака з паглыбленым усведамленнем часу ў адлюстраванні чалавечага стану

[87]
1986 Воле Шайінка Нігерыя Воле Шайінка

Хто ў шырокай культурнай перспектыве і з паэтычным адценнем фармуе драму існавання

[88]
1987 Іосіф Бродскі Злучаныя Штаты Амерыкі Іосіф Бродскі

За ўсёахопную творчасць, прасякнутую выразнасцю думкі і палкасцю паэзіі

[89]
1988 Нагіб Махфуз Егіпет Нагіб Махфуз

Які дзякуючы сваім творам, багатым на нюансы — то празорліва рэалістычным, то задзірліва неадназначным, — сфармаваў арабскае апавядальнае мастацтва, што ўжываецца да ўсяго чалавецтва

[90]
1989 Каміла Хасэ Села Іспанія Каміла Хасэ Села

За выразную і магутную прозу, якая спачувальна і чулліва апісвае чалавечыя слабасці

[91]
1990 Актавіа Пас Мексіка Актавіа Пас

За палкія ўсёахопныя творы, адзначаныя пачуццёвым інтэлектам і гуманістычнай цэльнасцю

[92]

1991—2000[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
1991 Надзін Гордымер Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка Надзін Гордымер

За тое, што сваім пышным эпасам прынесла велізарную карысць чалавецтву

[93]
1992 Дэрэк Уолкат Сент-Люсія Дэрэк Уолкат

За яркую паэтычную творчасць вялікай яркасці, падмацаванай гістарычным бачаннем у выніку мультыкультурнай прыхільнасці

[94]
1993 Тоні Морысан Злучаныя Штаты Амерыкі Тоні Морысан

Хто ў раманах, якія адрозніваюцца дальнабачнай сілай і паэтычным значэннем, дае жыццё істотнаму аспекту амерыканскай рэчаіснасці

[95]
1994 Кэндзабура Оэ Японія Кэндзабура Оэ

За тое, што ён з паэтычнай сілай стварыў выдуманы свет, у якім рэальнасць і міф, яднаючыся, уяўляюць трывожную карціну сённяшніх чалавечых нягод

[96]
1995 Шэймас Хіні Ірландыя Шэймас Хіні

За лірычную прыгажосць і этычную глыбіню паэзіі, што адчыняе перад намі дзіўныя будні і якая ажыўляе мінулае

[97]
1996 Віслава Шымборска Польшча Віслава Шымборска

За паэзію, якая з іранічнай дакладнасцю дазваляе гістарычнаму і біялагічнаму кантэксту выявіцца ў фрагментах чалавечай рэальнасці

[98]
1997 Дарыа Фо Італія Дарыа Фо

За тое, што ён, пераймаючы сярэднявечным блазнам, ганіць уладу і аўтарытэт і бароніць годнасць прыгнечаных

[99]
1998 Жазэ Сарамагу Партугалія Жазэ Сарамагу

Хто з прыпавесцямі, падмацаванымі ўяўленнем, спачуваннем і іроніяй, пастаянна дазваляе нам яшчэ раз спасцігнуць няўлоўную рэальнасць

[100]
1999 Гюнтэр Грас Германія Гюнтэр Грас

Чые вясёлыя чорныя байкі адлюстроўваюць забыты твар гісторыі

[101]
2000 Гаа Сінцянь Францыя Гаа Сінцянь

За твор усеагульнай абгрунтаванасці, горкага разумення і моўнай вынаходлівасці, які адкрыў новыя шляхі для кітайскага рамана і драматургіі

[102]

2001—2010[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
2001 Відзьядхар Найпал Вялікабрытанія Відзьядхар Найпал

За непахісную сумленнасць, што прымушае нас задумацца над фактамі, якія абмяркоўваць звычайна не прынята

[103]
2002 Імрэ Кертэс Венгрыя Імрэ Кертэс

За тое, што ў сваёй творчасці Кертэс дае адказ на пытанне пра тое, як індывід можа працягваць жыць і думаць у эпоху, калі грамадства ўсё актыўней падначальвае сабе асобу

[104]
2003 Джон Кутзее Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка Джон Кутзее

За стварэнне незлічонай колькасці абліччаў дзіўных сітуацый з удзелам чужых

[105]
2004 Эльфрыдэ Елінек Аўстрыя Эльфрыдэ Елінек

За яе музычную плынь галасоў і водгаласкаў у раманах і п’есах, якія з незвычайным моўным запалам раскрываюць абсурднасць сацыяльных клішэ і іх падпарадкавальную сілу

[106]
2005 Гаральд Пінтэр Вялікабрытанія Гаральд Пінтэр

За тое, што ў сваіх п’есах прыадчыняе прорву, што ляжыць пад мітуснёй штодзённасці, і ўрываецца ў катавальні прыгнёту

[107]
2006 Архан Памук Турцыя Архан Памук

За тое, што ў пошуках меланхалічнай душы роднага горада знайшоў новыя знакі для сутыкнення і перапляцення культур

[108]
2007 Дорыс Лесінг Вялікабрытанія Дорыс Лесінг

Тая эпістка жаночага досведу, якая са скептыцызмам, агнём і далягляднай сілай падвяргае ўважліваму агляду падзеленую цывілізацыю

[109]
2008 Гюстаў ле Клезіё Францыя Маўрыкій Гюстаў ле Клезіё

Аўтар новых адыходаў, паэтычных прыгод і пачуццёвага экстазу, даследчык чалавецтва, якое знаходзіцца за межамі і ніжэй пануючай цывілізацыі

[110]
2009 Герта Мюлер Германія Герта Мюлер

Хто з засяроджанасцю ў паэзіі і шчырасцю ў прозе апісвае жыццё бяздольных

[111]
2010 Марыа Варгас Льёса Перу Марыа Варгас Льёса

За картаграфію структуры ўлады і яркія выявы супраціву, паўстанні і паразы індывіда

[112]

2011—2020[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
2011 Тумас Транстромер Швецыя Тумас Транстромер

За дакладныя і багатыя выявы, якія далі чытачам па-новаму зірнуць на рэальны мір

[113]
2012 Мо Янь Кітай Мо Янь

За яго агаламшальны рэалізм, які яднае народныя казкі з сучаснасцю

[114]
2013 Эліс Манро Канада Эліс Манро

Майстру сучаснага кароткага аповеда

[115]
2014 Патрык Мадыяно Францыя Патрык Мадыяно

За мастацтва памяці, з дапамогай якога ён расказаў пра самыя неспасціжныя чалавечыя лёсы і жыццёвы свет акупацыі

[116]
2015 Святлана Алексіевіч Беларусь Святлана Алексіевіч

За яе шматгалосую творчасць — помнік пакуце і мужнасці нашага часу

[117]
2016 Боб Дылан Злучаныя Штаты Амерыкі Боб Дылан

За стварэнне новых паэтычных выразаў у вялікай амерыканскай песеннай традыцыі

[118]
2017 Кадзуа Ісігура Вялікабрытанія Кадзуа Ісігура

Які ў раманах вялікай эмацыйнай сілы адкрыў прорву пад нашым ілюзорным пачуццём сувязі са светам

[119]
2018 Вольга Такарчук Польшча Вольга Такарчук[заўв 1]

За апавядальнае ўяўленне, якое з энцыклапедычным запалам уяўляе скрыжаванне меж як форму жыцця

[120]
2019 Петэр Гандке Аўстрыя Петэр Гандке

За ўплывовую працу, якая з дапамогай моўнай вынаходлівасці даследавала перыферыю і спецыфіку чалавечага досведу

[121]
2020 Луіза Глюк Злучаныя Штаты Амерыкі Луіза Глюк

За беспамылковы паэтычны голас, які сваёй строгай прыгажосцю робіць індывідуальнае існаванне ўніверсальным

[122]

2021—…[правіць | правіць зыходнік]

Год Партрэт Краіна, лаўрэат Абгрунтаванне ўзнагароды #
2021 Абдулразак Гурна Танзанія Абдулразак Гурна

За яго бескампраміснае і спачувальнае даследаванне наступстваў каланіялізму і лёсу бежанца ў прорве паміж культурамі і кантынентамі

[123]
2022 Анні Эрно Францыя Анні Эрно

За мужнасць і клінічную вастрыню, з якімі яна раскрывае карані, адчужанасць і калектыўныя абмежаванні асабістай памяці

[124]
2023 Юн Фосэ Нарвегія Юн Фосэ

За наватарскія п’есы і прозу, у якіх ён «даваў голас невыказнаму»

[125]

Цікавыя факты[правіць | правіць зыходнік]

  • Два чалавекі адмовіліся ад Нобелеўскай прэміі па літаратуры: у 1958 годзе — Барыс Пастэрнак, «Спачатку прыняў, а потым па прычыне пераследу ўладаў сваёй краіны (Савецкага Саюза) адмовіўся ад прэміі»; у 1964 годзе — Жан-Поль Сартр, адмовіўся ад прэміі, таму што ён паслядоўна адмаўляўся ад усіх афіцыйных узнагарод[1].
  • На сённяшні дзень самым маладым лаўрэатам прэміі з’яўляецца Рэдзьярд Кіплінг, найбольш вядомы па «Кнізе джунгляў», якому ў 1907 годзе быў 41 год, калі яму была прысуджана літаратурная прэмія. Найстарэйшым лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па літаратуры на сённяшні дзень з’яўляецца Дорыс Лесінг, якой у 2007 годзе было 88 гадоў[1].
  • У 1931 годзе Нобелеўская прэмія па літаратуры была прысуджана Эрыку Карлфельту пасмяротна. З 1974 года Статут Нобелеўскага фонду прадугледжвае, што Нобелеўская прэмія не можа прысуджацца пасмяротна, калі толькі смерць не наступіла пасля абвяшчэння Нобелеўскай прэміі[1].
  • Пры ўручэнні прэміі вядомы толькі імёны лаўрэатаў. Усе іншыя намінацыі і меркаванні чальцоў Нобелеўскага камітэта па літаратуры трымаюцца ў сакрэце цягам 50 гадоў[1].

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

  1. Прэмія была ўручана ў 2019 годзе.

Зноскі

  1. а б в г д е Facts on the Nobel Prize in Literature. Нобелеўскі фонд. Праверана 23 снежня 2021.
  2. а б Nomination and selection of literature laureates. Нобелеўскі фонд. Праверана 22 снежня 2021.
  3. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1901 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  4. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1902 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  5. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1903 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  6. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1904 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  7. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1905 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  8. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1906 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  9. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1907 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  10. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1908 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  11. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1909 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  12. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1909 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  13. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1911 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  14. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1912 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  15. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1913 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  16. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1914 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  17. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1915 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  18. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1916 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  19. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1917 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  20. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1918 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  21. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1919 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  22. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1920 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  23. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1921 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  24. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1922 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  25. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1923 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  26. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1924 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  27. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1925 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  28. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1926 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  29. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1927 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  30. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1928 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  31. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1929 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  32. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1930 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  33. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1931 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  34. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1932 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  35. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1933 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  36. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1934 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  37. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1935 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  38. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1936 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  39. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1937 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  40. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1938 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  41. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1939 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  42. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1940 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  43. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1941 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  44. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1942 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  45. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1943 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  46. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1944 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  47. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1945 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  48. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1946 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  49. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1947 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  50. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1948 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  51. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1949 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  52. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1950 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  53. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1951 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  54. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1952 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  55. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1953 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  56. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1954 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  57. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1955 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  58. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1956 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  59. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1957 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  60. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1958 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  61. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1959 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  62. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1960 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  63. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1961 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  64. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1962 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  65. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1963 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  66. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1964 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  67. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1965 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  68. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1966 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  69. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1967 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  70. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1968 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  71. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1969 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  72. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1970 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  73. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1971 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  74. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1972 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  75. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1973 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  76. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1974 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  77. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1975 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  78. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1976 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  79. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1977 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  80. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1978 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  81. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1979 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  82. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1980 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  83. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1981 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  84. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1982 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  85. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1983 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  86. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1984 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  87. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1985 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  88. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1986 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  89. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1987 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  90. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1988 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  91. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1989 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  92. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1990 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  93. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1991 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  94. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1992 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  95. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1993 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  96. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1994 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  97. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1995 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  98. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1996 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  99. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1997 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  100. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1998 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  101. Нобелеўская прэмія па літаратуры 1999 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  102. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2000 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  103. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2001 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  104. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2002 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  105. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2003 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  106. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2004 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  107. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2005 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  108. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2006 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  109. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2007 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  110. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2008 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  111. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2009 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  112. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2010 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  113. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2011 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  114. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2012 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  115. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2013 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  116. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2014 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  117. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2015 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  118. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2016 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  119. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2017 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  120. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2018 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  121. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2019 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  122. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2020 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  123. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2021 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  124. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2022 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.
  125. Нобелеўская прэмія па літаратуры 2023 года. nobleprize.org. The Official Web Site of the Nobel Prize.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]