Стары Улас

Стары Улас
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі
Псеўданімы	Стары Ўлас, Стары Ўляс і Свой
Дата нараджэння	10 (22) сакавіка 1865
Месца нараджэння	Валожын, Ашмянскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	30 верасня 1939(1939-09-30) (74 гады)
Месца смерці	Шашэльгішкі[d], Сужоніская сянюнія[d], Віленскі раён, Літва
Пахаванне	Сужаны[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  Польская Рэспубліка
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	публіцыст, пісьменнік, паэт, ляснік
Мова твораў	беларуская
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Стары́ Ула́с, сапраўднае імя Уладзіслаў Пятровіч Сівы-Сівіцкі (10 (22) сакавіка 1865, Валожын — 30 верасня 1939, Шашэльгішкі, цяпер Літва) — беларускі паэт, публіцыст, этнограф.

Біяграфія

Дом у Валожыне, дзе жыў Стары Улас.

З каталіцкай сям’і валожынскіх сялян Пятра і Людвікі. Бацька служыў кухарам у графа Міхала Тышкевіча.

Асірацеў у 9 гадоў, быў узяты пад апеку цёткай Юзэфай Амяльянскай. У больш дарослым узросце пайшоў працаваць памочнікам кухара да графа Тышкевіча, пазней стаў кухарам. Сістэмнай асветы не атрымаў, пісьменнасці яго навучыў выпускнік Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі Зяновіч, чалавек ліберальна-дэмакратычных поглядаў. Авалодаў рускай і польскай граматай, пісаў па-беларуску лацінкай. З 1909 года пачаў друкавацца ў «Нашай Ніве».

Ва ўзросце каля 20 гадоў Стары Улас быў аб’ездчыкам, потым ляснічым у графа Тышкевіча (да пачатку Першай сусветнай вайны). Жонка Антаніна з Вайцяхоўскіх, у пары было 8 дзяцей (4 хлопчыкі і 4 дзяўчынкі). У сваім валожынскім доме адкрыў беларускамоўную школу. У 1914 годзе паводле службы быў пераведзены ў Варняны Вілейскага павета (цяпер Астравецкі раён). Пазней пераехаў з сям’ёй у Вільню. У 1920 годзе пераехаў у вёску Сужаны на Віленшчыне, дзе працаваў у маёнтку ляснічым. У 1922 годзе гэтыя землі афіцыйна адышлі да Польшчы. У 1934 годзе пераехаў у суседнія з Сужанамі Шашэльгішкі, дзе атрымаў зямлю ад Тышкевіча за доўгую службу, займаўся земляробствам. Памёр ад запалення лёгкіх у Шашэльгішках. Пахаваны на могілках у Сужанах.

Творчасць

Дэбютаваў вершамі ў 1909 годзе ў «Нашай Ніве». Змяшчаў свае вершы і вершаваныя апавяданні ў беларускіх дарэвалюцыйных і заходнебеларускіх календарах. Выступаў і як публіцыст. Рабіў вершаваныя апрацоўкі народных легенд і паданняў. Аўтар парадыйна-сатырычнага апавядання «Тры злодзеі» (1912), паэмы «Год беларуса» (1911 ці 1910). На творчасці адчуваецца ўплыў фальклорных традыцый.

Шэраг вершаў надрукаваны ў «Анталогіі беларускай паэзіі» (1961), зборніку «Беларуская дакастрычніцкая паэзія» (1969). Выйшла кніга вершаў і публіцыстыкі «Год беларуса» (1990). Рукапісы захоўваюцца ў архівах Беларусі, Літвы, Польшчы.

Памяць

На доме ў Валожыне, дзе жыў Стары Улас, размешчана памятная дошка.

Літаратура

• Стары Улас // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. — 22 000 экз. — ISBN 5-340-00709-X.
• Стары Улас // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1995. — Т. 5. Пестрак — Сяўрук. — С. 416—417. — 480 с.; іл.. — ISBN 5-85700-168-4.
• Стары Улас (сапр. Сівы-Сівіцкі Уладзіслаў Пятровіч) // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 165. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Стары Улас (сапр. Савіцкі Уладзіслаў Пятровіч) // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 685. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Стары Улас (сапр. Сівы-Сівіцкі Уладзіслаў Пятровіч // Беларускі фальклор. Энцыклапедыя ў 2-х тамах / Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Беларуская энцыклапедыя, 2006. — Т. 2: Л—Я. — С. 559. — 828 с. — 2 000 экз. — ISBN ISBN 985-11-0366-7.