Суджанскі раён
 | Артыкул — машынны пераклад іншамоўнага тэксту. |
| Суджанскі раён | |||
|---|---|---|---|
 | |||
|
|||
| Краіна | |||
| Уваходзіць у |
|
||
| Адміністрацыйны цэнтр | |||
| Дата ўтварэння | 30 ліпеня 1928 | ||
| Насельніцтва |
|
||
| Плошча |
|
||
 |
|||
| Часавы пояс | MSD і UTC+03:00 | ||
| Афіцыйны сайт | |||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
Суджанскі раён (руск.: Суджанский район) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка (раён) і муніцыпальнае ўтварэнне (муніцыпальны раён) на паўднёвым захадзе Курскай вобласці Расіі.
Адміністрацыйны цэнтр — горад Суджа.
Геаграфія
[правіць | правіць зыходнік]Плошча — 995 км²[4]. Раён мяжуе з Коранеўскім, Льгоўскім, Бальшасалдацкім, Бялоўскім раёнамі Курскай вобласці, а таксама з Украінай.
Асноўныя рэкі — Суджа (працягласць на тэрыторыі раёна 46 км), Псёл (34 км), Снагасць (22 км), Варобжа (28 км), Іўніца (23 км), Локня (26 км), Малая Локня (24 км), Смердзіца (17 км), Ржава (9 км), Алешня (12 км), Канапелька (16 км).
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Суджанскі раён утвораны 30 ліпеня 1928 года[4] з часткі скасаванага Суджанскага павета. Першапачаткова ўваходзіў у склад Льгоўскай акругі Цэнтральна-Чарназёмнай вобласці. Пасля скасавання акруг у 1930 перайшоў у непасрэднае падпарадкаванне абласному цэнтру Цэнтральна-Чарназёмнай вобласці (Варонеж). У 1934 годзе ўвайшоў у склад зноў утворанай Курскай вобласці.
Насельніцтва
[правіць | правіць зыходнік]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Урбанізацыя
[правіць | правіць зыходнік]Гарадское насельніцтва (горад Суджа) складае 19,67 % ад усяго насельніцтва раёна.
Нацыянальны склад
[правіць | правіць зыходнік]Па выніках перапісу насельніцтва 2020 года пражывалі наступныя нацыянальнасці (нацыянальнасці менш 0,1 % і іншае, гл. у зносцы да радка «Іншыя»)[20]:
| Нацыянальнасць | Колькасць, чал. | Доля |
|---|---|---|
| Рускія | 23 981 | 95,47 % |
| Украінцы | 242 | 0,96 % |
| Армяне | 155 | 0,62 % |
| Езіды | 136 | 0,54 % |
| Азербайджанцы | 73 | 0,29 % |
| Малдаване | 32 | 0,13 % |
| Туркі | 30 | 0,12 % |
| Іншыя[21] | 470 | 1,87 % |
| Разам | 25 119 | 100,00 % |
Адміністрацыйны падзел
[правіць | правіць зыходнік]Суджанскі раён адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка уключае 21 сельсавет і адзін горад[22][23].
У рамках арганізацыі мясцовага самакіравання ў муніцыпальны раён уваходзяць 17 муніцыпальных утварэнняў, уключаючы 1 гарадскі і 16 сельскіх паселішчаў. У ходзе муніцыпальнай рэформы 2006 года ў складзе новаўтворанага муніцыпальнага раёна законам Курскай вобласці ад 21 кастрычніка 2004 года былі створаны 22 муніцыпальных утварэння, у тым ліку адно гарадское паселішча (у межах горада) і 21 сельскае паселішча ў межах сельсаветаў.
Законам Курскай вобласці ад 26 красавіка 2010 года быў скасаваны шэраг сельскіх паселішчаў: Іўніцкі сельсавет (уключаны ў Паграбскі сельсавет); Лебедзеўскі сельсавет (уключаны ў Свярдлікаўскі сельсавет); Гогалеўскі сельсавет (уключаны ў Заалешанскі сельсавет); Кірэеўскі сельсавет і Рускапарэчанскі сельсавет (уключаны ў Парэчанскі сельсавет). Адпаведныя сельсаветы як адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі скасаваныя не былі[22].
У Суджанскім раёне адзін горад і 81 Сельскі населены пункт[22].
Эканоміка
[правіць | правіць зыходнік]- ААТ «Суджанскі завод трактарных агрэгатаў»
- ААТ «Суджанскі масларобны камбінат»
- ЗАТ «Суджанскі мясакамбінат»
- ТАА «Зернесэрвіс» (элеватар)
- ААТ «Калядны спіртзавод»
- ЗАТ «Суджанскае ДРБУ № 2»
- ААТ «Надзея»
- Камбікормавы завод
- Холадакамбінат
- МАПП «Суджа» — суджанскі мытны пост
Прамысловыя распрацоўкі крэйды[4]:
- Руска-Канапельскае, для вытворчасці цэменту;
- Крэйдзянскае, для будаўнічай вапны.
Транспарт
[правіць | правіць зыходнік]Праз раён праходзяць[4]:
- чыгуначныя пуці «Санкт-Пецярбург—Льгоў—Суд—Харкаў», са станцыямі на тэрыторыі раёна: Леўшынка, Гродзенскі, Лакнінскі, Курчанінава, Суджа і Канапелькі;
- аўтамабільная траса «Курск—Вялікае Салдацкае—Суджа—Сумы» (Украіна).
Культура
[правіць | правіць зыходнік]Раёны пабрацімы Суджанскага раёна — Краснапільскі і Сумскі раён Сумскай вобласці Украіны[24]. Суджа і вёска Гуева — месцы пастаянных творчых экспедыцый ураджэнца гэтых месцаў члена Маскоўскага саюза мастакоў С. Ф. Прылуцкага.
Славутасці
[правіць | правіць зыходнік]
У вёсцы Гуева — сядзіба кн. П. Д. Далгарукава,У вёсцы Рубаншчына — сядзіба Тахтаміравых,У вёсцы Горналь — Вялікае Гарнальскае гарадзішча у складзе археалагічнага комплексу Горналь і Гарнальскі Свята-Мікалаеўскі Белагорскі мужчынскі манастыр (заснаваны ў 1672),У Суджы — царква Святой Тройцы і Ушэсця Гасподняга (1812)[25], Царква Пакрова Прасвятой Багародзіцы (1799—1828)[26],У вёсцы Замосце — царква Праабражэння Гасподняга (1865)[4].
Археалогія і палеагенетыка
[правіць | правіць зыходнік]- На тэрыторыі Суджанского раёна знойдзена сем рэчавых скарбаў VII стагоддзя, якія ўваходзяць у групу дняпроўскіх раннесярэднявечных скарбаў або «старажытнасцяў анты»: новасуджанскі, фанасееўскі, княжынскі, курылоўскі, суджанскі-замасцянскі, канапельскі, уланкоўскі. Магчыма, на Ніжняй Суджы ў VII стагоддзі размяшчаўся адзін з цэнтраў улады Дняпроўскага Саюза плямёнаў[27].
- Каля вёскі Уланак знойдзена два літых скроневых кальца пастырскага тыпу з дзюбападобнымі атожылкамі і бранзалет з падгранёнымі полымі пашыранымі канцамі VII стагоддзя. Гэта самая аддаленая ад Пастырскага гарадзішча і Паўночная знаходка скроневых кольцаў гэтага тыпу[28]
- У прадстаўніка валынцаўскай культуры з розначасовага паселішча Курылаўка-1 мітахандрыяльная гаплагрупа H1b. Яго поўны мітахандрыяльны геном апынуўся цалкам ідэнтычны геному венгерскага караля Белы III (кіраваў у 1172—1196 гг.), маці якога была Ефрасіння Мсціслаўна — дачка вялікага кіеўскага князя Мсціслава і ўнучка Наўгародскага пасадніка Дзмітра Завідзіча, і сучаснаму геному з Даніі[29]
Людзі, звязаныя з раёнам
[правіць | правіць зыходнік]Мастакі Л. І. Саламаткін, Ф. П. Несцераў, П. К. Ліхін, Багамазаў В. Ф., Прылуцкі с. ф., акцёр М. С. Шчэпкін, авіяканструктар М. І. Гурэвіч, кампазітар А. М. Абаза, князь П. Д. Далгарукаў, рэвалюцыянер П. А. Заломаў, гісторык д.г.н. М. В. Леўчанка і М. М. Клевенскі, прафесар, д.м.н. К. І. Пікін, пісьменнік, вучоны-матэматык П. І. Кацельнікаў, вучоны-вынаходнік, д.т.н. Б. Г. Скрамтаеў, засл.мастак РФ, член-кар РАХ, скульптар А. В. Тарасенка, сав. парт. дзеяч В. І. Палякоў.
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ АКТМУ. 179/2016. Цэнтральная ФА Праверана 27 кастрычніка 2016.
- ↑ а б АКТМУ. 179/2016. Цэнтральная ФА Праверана 28 кастрычніка 2016.
- ↑ а б https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx
- ↑ а б в г д Суджанский район\\КУРСКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ\Гойзман Ш.Р, Курск 2004—2009.. Архівавана з першакрыніцы 14 чэрвеня 2020. Праверана 28 лістапада 2019.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg1.php
- ↑ http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls
- ↑ http://ivo.garant.ru/document?id=5268004&byPara=1
- ↑ http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
- ↑ http://kurskstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/kurskstat/resources/ee617b804e86dcf6bf81ffb8fc91c3ba/том%201.pdf
- ↑ Курская область. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2009-2016 годов
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 с.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — М.: Росстат, 2017.
- ↑ http://kurskstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/kurskstat/resources/ddc623004fa17a7bb12dbd9b972d8349/численность_2018_районы.pdf
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar
- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года. Том 5. Национальный состав и владение языками. Таблица 1. Национальный состав населения по городским округам и муниципальным районам. Архівавана з першакрыніцы 24 мая 2023. Праверана 20 кастрычніка 2023.
- ↑ Абхазы (1), Аварцы (7), Агулы (1), Арабы (7), Башкіры (2), Беларусы (10), Венгры (1), Гагаузы (1), Грэкі (8), Грузіны (8), Даргінцы (2), Яўрэі (2), Казахі (4), Калмыкі (1), Кіргізы (6), Комі (1), Карэйцы (7), Лезгіны (5), Літоўцы (1), Мардва (2), Немцы (7), Асеціны (4), Палякі (2), Табасараны (8), Таджыкі (2), Узбекі (4), Хакасы (1), Чачэнцы (11), Чувашы (1), Эвенкі (1), Якія азначылі іншыя адказы пра нацыйную прыналежнасць (169), Няма нацыянальнай прыналежнасці (21), Асобы, у перапісных лістах якіх нацыянальная прыналежнасць не пазначана (95)
- ↑ а б в Реестр административно-территориальных единиц и населённых пунктов Курской области. Архівавана з першакрыніцы 21 мая 2021. Праверана 28 ліпеня 2022.
- ↑ Постановление Губернатора Курской области от 06.11.2008 № 489 «Об утверждении Реестра административно-территориальных единиц и населенных пунктов Курской области». Архівавана з першакрыніцы 18 верасня 2018. Праверана 18 верасня 2018.
- ↑ Информация о выполнении районами Курской области в 2008 году Мероприятий по укреплению побратимских связей между Курской областью и регионами Украины в сфере государственно-церковных отношений, утверждённых Губернатором Курской области А. Н. Михайловым 6 апреля 2006 года(нявызн.).
- ↑ Храм Святой Троицы и Вознесения Господня в городе Судже. Архівавана з першакрыніцы 22 лютага 2016. Праверана 9 студзеня 2016.
- ↑ Храм Покрова Пресвятой Богородицы. Архівавана з першакрыніцы 22 лютага 2016. Праверана 9 студзеня 2016.
- ↑ В пространстве археологии: клады древних славян Архівавана 17 кастрычніка 2021., 20 сентября 2021 г.
- ↑ Щеглова О. А. Маленький комплекс пастырского типа из окрестностей села Уланок (Суджанский район Курской области) Архівавана 25 мая 2021., 2012
- ↑ Андреева Т. В. и др. Индивид волынцевского времени из Куриловки: первые археогенетические данные Архівавана 18 кастрычніка 2023., 2023
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Сведения на сайте областной администрации. Архівавана з першакрыніцы 27 верасня 2007.
- Суджанский район\\КУРСКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ\Гойзман Ш.Р, Курск 2004—2009.
- форум города Суджа
