Перайсці да зместу

Сушыла Каркі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Сушыла Каркі
सुशीला कार्की
Каркі ў 2021 годзе
Каркі ў 2021 годзе
Прэм’ер-міністр Непала
з 12 верасня 2025
Прэзідэнт Рам Чандра Паудэл
Папярэднік Кхадга Прасад Шарма Олі[en]
Нараджэнне 7 чэрвеня 1952 (73 гады)
Біратнагар, акруга Маранг, Усходні рэгіён, Каралеўства Непал[1]
Муж Дурга Прасад Субедзі
Партыя беспартыйная
Адукацыя Трыбхуванскі ўніверсітэт[en] (бакалаўр)
Бенарэскі індуісцкі ўніверсітэт[en] (магістр)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сушыла Каркі (па-непальску: सुशीला कार्की; нар. 7 чэрвеня 1952) — непальская дзяржаўная дзяячка і былая юрыстка, якая займае пасаду часовага прэм’ер-міністра Непала з 12 верасня 2025 года пасля пратэстаў пакалення Z[en].[2] Яна першая жанчына, якая ўзначаліла Урад Непала[en]. Раней Каркі займала пасаду старшыні Вярхоўнага суда Непала[en] з 11 ліпеня 2016 года па 6 чэрвеня 2017 года, стаўшы першай жанчынай на гэтай пасадзе.[3]

Маладосць і адукацыя

[правіць | правіць зыходнік]

Каркі нарадзілася 7 чэрвеня 1952 года ў сям’і чхетры[en] з Санкарпура (пазней частка Біратнагара[4]), Непал.[1][5] Яна старэйшая з сямі дзяцей у сям’і.[6]

Каркі вучылася ў Трыбхуванскім універсітэце[en], атрымаўшы ступень бакалаўра мастацтваў у каледжы Махендра Моранг у 1972 годзе. Затым яна вывучала паліталогію ў Індыі і ў 1975 годзе атрымала ступень магістра паліталогіі ў Бенарэскім індуісцкім універсітэце[en]. Яна вярнулася ў Трыбхуванскі ўніверсітэт, каб вывучаць права, і скончыла яго ў 1978 годзе.[7][1][8]

Кар’ера

[правіць | правіць зыходнік]

Раннія гады

[правіць | правіць зыходнік]

З 1986 па 1989 год Каркі выкладала ў Трыбхуванскім універсітэце; з 1988 года яна адначасова ўзначальвала адвакатуру занальнага суда Кошы да 1990 года.[1][4] У тым жа годзе яна ўдзельнічала ў Народным руху 1990 года[en] за звяржэнне рэжыму панчаяту[en] і была зняволена ў турму ў Біратнагары. Пазней пад уплывам гэтага вопыту яна напісала раман «Кара» («Турма»).[9] У 2002 годзе яна стала старшынёй апеляцыйнага суда Біратнагара і займала гэтую пасаду да 2004 года, калі стала старэйшым адвакатам у Юрыдычнай асацыяцыі Непала.[1][4]

Вярхоўны суд Непала

[правіць | правіць зыходнік]

Каркі была прызначана суддзёй ad hoc Вярхоўнага суда Непала[en] ў студзені 2009 года. На наступны год яе пасада стала пастаяннай.[7][1] У сакавіку 2016 года Вярхоўны суд разгледзеў скаргу на прызначэнне Кхіла Раджа Рэгмі[en] часовым прэм’ер-міністрам. Суд палічыў, што скарга, першапачаткова пададзеная ў 2013 годзе, больш не актуальная, і адхіліў яе; Каркі і старшыня Вярхоўнага суда Кальян Шрэстха не пагадзіліся і палічылі прызначэнне Рэгмі неканстытуцыйным. Пазней Каркі сцвярджала, што прызначэнне Рэгмі нанесла доўгатэрміновую шкоду непальскай судовай сістэме.[10]

Пасля адстаўкі старшыні Вярхоўнага суда Шрэстхі ў красавіку 2016 года Канстытуцыйная рада рэкамендавала Каркі заняць гэтую пасаду. Яна выконвала абавязкі на часовай аснове да афіцыйнага парламенцкага слухання ў ліпені наступнага года, якое зацвердзіла яе прызначэнне.[6][1] Яна была першай жанчынай — старшынёй Вярхоўнага суда і на момант прызначэння была вядомая сваёй строгасцю і барацьбой з карупцыяй.[11] З-за гэтых якасцей яна сутыкнулася з супраціўленнем падчас свайго знаходжання на пасадзе, і ўрад абвінаваціў яе ў працы супраць іх пасля таго, як Вярхоўны суд адмяніў прызначэнне Джаі Бахадура Чанда начальнікам паліцыі Непала[en].[12][13][7] Працэдура імпічменту, якую стала прасцей ініцыяваць пасля прыняцця Канстытуцыі 2015 года,[14][10] была распачата супраць яе ў парламенце ў красавіку 2017 года Непальскім кангрэсам[en] і КПН (мааісцкі цэнтр)[en]; яна была аўтаматычна адхілена ад пасады.[7][13][15]

Паводле газеты The Himalayan Times[en], працэдура імпічменту многімі разглядалася як «палітычна матываваная, накіраваная на тое, каб перашкодзіць вынясенню вердыктаў па некаторых гучных справах»[13], а Вярхоўны камісар ААН па правах чалавека Зейд Раад аль-Хусейн заявіў, што «спроба зняць яе з пасады выклікае сур’ёзную занепакоенасць адносна прыхільнасці ўрада да правасуддзя пераходнага перыяду і вяршэнства права».[16] Незадаволены рашэннем аб яе імпічменце, тагачасны намеснік прэм'ер-міністра і міністр унутраных спраў Бімалендра Нідхі[en] падаў у адстаўку[17][18], а Нацыянальна-дэмакратычная партыя[en] выйшла з кааліцыі, якую яна ўтварыла з Непальскім кангрэсам і КПН (МЦ).[15] У маі суддзя Вярхоўнага суда Чалендра Шамшэр Рана прыпыніў працэдуру.[13] З-за грамадскага ціску падчас перастановак ва ўрадзе была заключана здзелка, і кіруючыя партыі адклікалі прапанову аб імпічменце.[14][5] Каркі сышла ў адстаўку 6 чэрвеня 2017 года, дасягнуўшы ўзросту 65 гадоў.[19]

Пасля сыходу з суда Каркі напісала аўтабіяграфічную кнігу пра сваю маладосць і кар’еру суддзі. У кнізе, апублікаванай пад назвай «Ньяя» («Правасуддзе»), Каркі сцвярджала, што дэмакратыя патрабуе незалежнасці судовай улады.[20] У наступным годзе яна апублікавала свой раман «Кара».[9]

Часовы прэм’ер-міністр Непала (з 2025 года)

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля таго, як у 2025 годзе антыкарупцыйныя пратэсты[en], узначаленыя пакаленнем Z, вымусілі прэм’ер-міністра К. П. Шарму Олі[en] сысці ў адстаўку, спатрэбіўся часовы ўрад, і імя Каркі было прапанавана некаторымі актывістамі з-за яе палітычнай нейтральнасці.[21] Пасля апытання на анлайн-платформе Discord члены сервера пратэстоўцаў абралі Каркі з пяці варыянтаў.[22] Прызначэнне было ўзгоднена падчас перамоў з непальскай арміяй.[23][22][24] 12 верасня 2025 года Федэральны парламент Непала быў распушчаны[24], і Каркі была прыведзена да прысягі ў якасці часовага прэм’ер-міністра на падставе артыкула 61 Канстытуцыі Непала.[25][26] Яна стала першай жанчынай у гісторыі Непала, якая заняла гэтую пасаду.[24]

Асабістае жыццё

[правіць | правіць зыходнік]

Каркі выйшла замуж за Дургу Прасада Субедзі, члена і лідара маладзёжнага крыла Непальскага кангрэса[en], які быў датычны да захопу самалёта DHC-6 Royal Nepal Airlines у 1973 годзе.[27][23][28][29] Яны пазнаёміліся падчас вучобы ў Бенарэскім індуісцкім універсітэце[en],[30] дзе ён быў яе рэпетытарам.[27] У іх ёсць прынамсі адно дзіця.[28]

Акрамя роднай непальскай, Каркі валодае хіндзі і англійскай мовамі.[7][1]

Бібліяграфія

[правіць | правіць зыходнік]
  • Karki, Sushila (2018). Nyaya न्याय [Правасуддзе](непал.). Nepal: Book Hill Publications. ISBN 978-9937-9217-8-7.
  • Karki, Sushila (2019). Kara कारा [Турма](непал.). Nepal: Book Hill Publications. ISBN 978-9937-0-6806-2.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б в г д е ё ж Rt. Hon'ble Justice Mrs. Sushila Karki (Subedi). www.supremecourt.gov.np. Архівавана з першакрыніцы 15 ліпеня 2016.
  2. ↑ Nepal unrest: Sushila Karki to take oath as interim PM; parliament dissolved. The Times of India (12 верасня 2025). Праверана 12 верасня 2025.
  3. ↑ First woman Chief Justice of Nepal, Sushila Karki, takes oath. The Indian Express (11 ліпеня 2016). Праверана 1 снежня 2017.
  4. ↑ а б в Ghimire, Binod Ghimire. She made history as first woman chief justice of Nepal. Now as PM(нявызн.). Kathmandu Post. Праверана 14 верасня 2025.
  5. ↑ а б Gellner, David N.; Adhikari, Krishna P. (5 кастрычніка 2020). Guarding the Guards: Education, Corruption, and Nepal's Commission for the Investigation of Abuse of Authority (CIAA). Public Anthropologist. 2 (2): 177–200. doi:10.1163/25891715-BJA10003. ISSN 2589-1707.
  6. ↑ а б Nepal Gets First Woman Chief Justice, Sign Of Changing Attitudes. NDTV (13 красавіка 2016).
  7. ↑ а б в г д सुशीला कार्की कौन हैं, जिनके नेपाल के अंतरिम प्रधानमंत्री बनने की है चर्चा (хіндзі). BBC News Hindi (11 верасня 2025). Праверана 11 верасня 2025.
  8. ↑ Sushila Karki, Nepals's new Acting CJ. The Hindu. Press Trust of India. 15 красавіка 2016.
  9. ↑ а б 5 books on Nepali women by Nepali women (англ.). Online Khabar (17 сакавіка 2021). Праверана 11 верасня 2025.
  10. ↑ а б Abeyratne, Rehan; Bùi-ngọc-Son, рэд-ры (2022). The law and politics of unconstitutional constitutional amendments in Asia. Comparative constitutional change. London, New York: Routledge. pp. 147–148. ISBN 978-1-000-48373-4.
  11. ↑ Ostermann, Susan (2017). Nepal in 2016: Nepali Women Rise above a Sea of Instability. Asian Survey: A Bimonthly Review of Contemporary Asian Affairs. 57 (1): 60–64. doi:10.1525/as.2017.57.1.60. ISSN 0004-4687. JSTOR 26367725 – via JSTOR.
  12. ↑ SC revokes Chand's appointment as Nepal Police chief, paves the way for Silwal (англ.). The Himalayan Times (21 сакавіка 2017). Праверана 11 верасня 2025.
  13. ↑ а б в г Supreme Court stays impeachment motion, reinstates CJ Karki (англ.). The Himalayan Times (5 мая 2017). Праверана 11 верасня 2025.
  14. ↑ а б Bùi, Ngọc Sơn; Malagodi, Mara, рэд-ры (2023). Asian comparative constitutional law. Oxford, UK ; New York, NY: Hart Publishing. p. 425. ISBN 978-1-5099-4969-4.
  15. ↑ а б Prachanda: Prachanda govt in crisis after coalition partner pulls support over judge's impeachment(недаступная спасылка). The Times of India. Архівавана з першакрыніцы 2 мая 2017. Праверана 2 мая 2017.
  16. ↑ Kafle, Sanjeeb. UN condemns move to impeach Nepal's Chief Justice (англ.). The Himalayan Times (5 мая 2017). Праверана 11 верасня 2025.
  17. ↑ Nepal's deputy prime minister resigns after country's chief justice is impeached (англ.). Scroll.in (1 мая 2017). Праверана 12 верасня 2025.
  18. ↑ Deputy PM, Home Minister Bimalendra Nidhi resigns (англ.). Online Khabar (30 красавіка 2017). Праверана 12 верасня 2025.
  19. ↑ Kafle, Sanjeeb. Chief Justice Karki retires (англ.). The Himalayan Times (6 чэрвеня 2017). Праверана 11 верасня 2025.
  20. ↑ Former CJ Karki's book released. Setopati. Праверана 19 лістапада 2021.
  21. ↑ Landrin, Sophie (13 верасня 2025). Sushila Karki appointed as Nepal's prime minister with mission to preserve unity. Le Monde(англ.). Праверана 14 верасня 2025.
  22. ↑ а б Nepal's Gen Z protesters back ex-chief justice Karki for interim leadership (англ.). South China Morning Post (12 верасня 2025). Праверана 12 верасня 2025.
  23. ↑ а б Nepal Gen-Z protesters want former chief justice Sushila Karki, 73, as interim PM (англ.). Hindustan Times (10 верасня 2025). Праверана 11 верасня 2025.
  24. ↑ а б в Nepal gets first female PM after deadly unrest (англ.). BBC News (12 верасня 2025). Праверана 13 верасня 2025.
  25. ↑ Sushila Karki appointed Prime Minister under Article 61, becomes Nepal's first female head of government (англ.). OnlineKhabar English News (12 верасня 2025). Праверана 12 верасня 2025.
  26. ↑ Ellis-Petersen, Hannah (12 верасня 2025). Nepal appoints its first female PM after historic week of deadly protests. The Guardian [брытанская англійская]. ISSN 0261-3077. Праверана 12 верасня 2025.
  27. ↑ а б Sushila Karki: Jurist with anti-graft reputation, Nepal's first woman CJ — and now potentially its first woman PM (англ.). The Indian Express (10 верасня 2025). Праверана 12 верасня 2025.
  28. ↑ а б Dahal, Binita. Justice-in-chief: Legalese. Nepali Times. Праверана 11 верасня 2025.
  29. ↑ Nepal unrest: Interim PM contender Sushila Karki's husband hijacked plane in 1973; passengers included actor Mala Sinha. The Times of India. 11 верасня 2025. ISSN 0971-8257. Праверана 12 верасня 2025.
  30. ↑ Who is Sushila Karki? Nepal's Gen-Z protesters want ex-chief justice as the interim prime minister (англ.). The Indian Express (10 верасня 2025). Праверана 12 верасня 2025.

Знешнія спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Сушыла_Каркі&oldid=5035318"