Сэрца чалавека
| Сэрца | |
|---|---|
 Сэрца чалавека | |
| Сістэма | Кровазварот |
| Кровазабеспячэнне | Правая каранарная артэрыя, левая каранарная артэрыя |
| Вянозны адток | вялікая вена сэрца, сярэдняя вена сэрца, малая вена сэрца, пярэднія вены сэрца, малыя вена, задняя вена левага жалудачка, касая вена левага перадсэрдзя |
| Інервацыя |
|
| Лімфа | ніжнія трахеабранхіяльныя лімфавузлы, пярэднія міжсценневыя лімфавузлы. |
| Каталогі | MeSH?—Gray?—Dorlands |
Сэрца чалавека — полы мышачны орган, заключаны ў калясардэчную сумку — перыкард.[1] Размешчана паміж лёгкімі ў міжсценні грудной поласці, мае форму зрэзанага конуса. У дарослага чалавека даўжыня сэрца складае 10—15 см, сярэдняя маса 250 г у жанчын, 330 г у мужчын.
Перагародка падзяляе сэрца на правую і левую палавіны (правая ў пярэдняй частцы цела, левая — у задняй). Кожная з палавін мае перадсэрдзе (уверсе) і размешчаны пад ім жалудачак. «Шкілет» сэрца складаецца са шчыльнай валакністай злучальнай тканкі з участкамі храстковай, утвораны мембраннай перагародкай, фібрознымі трохвугольнікамі і кольцамі. З ім звязаны клапаны сэрца і прымацавана большасць мышачных валокнаў. Сценка сэрца ўтворана папярочна-паласатай сардэчнай мышачнай тканкай (міякардам), якая звонку абкружана эпікардам, унутры выслана эндакардам.
Рух крыві ў адным напрамку забяспечваецца сардэчнымі клапанамі, якія адкрываюцца толькі ў адным напрамку: з перадсэрдзяў у жалудачкі і з жалудачкаў у артэрыі. Сэрца дарослага чалавека скарачаецца 55—70 разоў за хвіліну і пераганяе за гэты час 4,5—5 л крыві. Кожны цыкл сардэчнай дзейнасці складаецца са скарачэння (сістала) перадсэрдзяў, потым жалудачкаў і паўзы (дыястала), у час якой сардэчная поласць напаўняецца крывёю і аднаўляецца скарачальная энергія сэрца. Дзейнасць сэрца рэгулюецца нейрагумаральнымі механізмамі. Сардэчная мышца валодае аўтаматызмам (можа скарачацца і без удзелу цэнтральнай нервовай сістэмы). Сэрца забяспечваецца крывёю каранарнымі (вянечнымі) артэрыямі, якія ўтвараюць густую капілярную сетку; інервуецца галінкамі блукальнага і сімпатычнага нерваў.
Хваробы сэрца чалавека вывучае кардыялогія.
Анатомія сэрца [2][правіць | правіць зыходнік]
Cэрца чалавека знаходзіцца ў цэнтры міжсцення, на ўзроўні грудных пазванкоў Т5-Т8. Сэрца заключана ў перыкард – двайны мембранны мяшочак, які прымацоўваецца да міжсцення. Задняя паверхня сэрца ляжыць паблізу хрыбетнага стаўпа, пярэдняя паверхня замацована за грудзінай і грудіна-рэбравымі храсткамі. Верхняя частка сэрца ўяўляе сабой месца мацавання некалькіх буйных крывяносных сасудаў: полых вен, аорты і лёгачнага ствала. Верхняя частка сэрца знаходзіцца на ўзроўні трэцяга рэбернага храстка. Ніжняя вяршыня сэрца ляжыць злева ад грудзіны (ад 8 да 9 см ад сярэднегрудзіннай лініі) паміж чацвёртым і пятым рэбрамі паблізу іх сучлянення з рэбернымі храсткамі.
Па ўласных пачуццях сэрца адчуваецца злева ад грудзіны больш з-за таго, што левыя аддзелы сэрца мацней за правыя, а таксама па прычыне таго, што сэрца нязначна змешчана ўлева ў грудной клетцы. Пры гэтым у невялікай долі выпадкаў сэрца змешчана ўправа, такое становішча называецца дэкстаркардзіяй. З-за звычайнага змяшчэння сэрца ўлева, а таксама таму, што сэрца знаходзіцца паміж лёгкімі, левае лёгкае менш за правае і мае сардэчную выемку, дзе і змяшчаецца сэрца. Сэрца мае форму конусу з асновай, звернутай уверх і крыху назад, і верхавінай, накіраванай ўніз і наперад (звужаецца да вяршыні грудзіны). Дарослае сэрца мае масу 250-350 г. і, звычайна, па памерах роўна кулаку чалавека: 12 см у даўжыню, 8 см у шырыню і 6 см таўшчынёй. Пры некаторых паталагічных станах, а таксама ў добра падрыхтаваных спартсменаў сэрца можа мець значна павялічаныя памеры.
Парокі сэрца [3][правіць | правіць зыходнік]
Парокі сэрца — паталагічныя змены анатамічнай структуры сэрца і пачатковай часткі сасудаў, што адыходзяць ад яго. Парокі могуць прыводзяць да парушэнняў гемадынамікі.
Парокі сэрца падзяляюцца на
- прыроджаныя — фарміруюцца ў выніку парушэнняў ці незакончанасці пад час унутрывантробнага, а часам і постнатальнага развіцця. Звычайна праяўляюцца адразу пасля нараджэння, але некаторыя прыроджаныя парокі сэрца дыягнастуюць у дарослым узросце. Прыроджаныя парокі могуць прыводзяць да парушэнняў агульнай і ўнутрысардэчнай гемадынамікі. Значнасць гэтых парушэнняў уплывае на адэкватнасць развіцця, клінічныя праявы, прагноз жыцця немаўлят.
- набытыя — як ускладненні другіх захворванняў. Да набытых парокаў прыводзіць рэўматызм, інфекцыйны эндакардыт, сіфіліс, захворванні, звязаныя з аортай, — анеўрызма, атэрасклероз, васкуліты. Пры набытых парках пашкоджваюцца клапаны ці перагародкі камер сэрца.
Набытыя парокі сэрца класіфікуюць
- У залежнасці ад лакалізацыі
- мітральныя
- аартальныя і інш.
- Па паражэнню клапана выдзяляюць
- недастатковасць клапана
- стэноз (суджэнне)
- спалучаны парок (спалучэнне недастатковасці і стэнозу)
- Па колькасці паражоных клапанаў
- Ізаляваны (звычайны) парок сэрца — паталагічныя змены ў адным клапане
- Камбінаваны парок сэрца — пры паталагічных зменах некалькіх клапанаў сэрца.
Доўга існуючыя парокі вядуць да развіцця хранічнай і вострай недастатковасці кровазвароту, да парушэнняў рытму і іншых ускладненняў. Лячэнне кансерватыўнае, хірургічнае.
Зноскі
- ↑ Сэрца // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15.
- ↑ Iлюстраваны медыцынскі слоўнік Дорленда = Dorland's Illustrated Medical Dictionary. — 32nd. — Elsevier. — С. 1461. — ISBN 978-1-4160-6257-8.
- ↑ М. А. Саўчанка. Парокі сэрца // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. С. 101
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Леанцюк А. С. Сэ́рца // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 329. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сэрца чалавека
Слоўнікі і энцыклапедыі |
|---|