Сільвія (балет)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Сільвія, або німфа Дыяны)
Сільвія
фр.: Sylvia
Афіша/постар/сцэна
Рыта Сангалі ў ролі Сільвіі (Парыж, 1876)
Жанр балет
Заснаваны на пастараль Т. Таса «Амінта»
Аўтар лібрэта Ж. Барб’е,
Жак дэ Рэйнах
Кампазітар Леа Дэліб
Харэограф Луі-Аляксандр Мерант
Год 1876
Пастаноўкі 14 чэрвеня 1876 года

«Сільвія» (поўная назва «Сільвія, або німфа Дыяны», фр.: Sylvia) — балет французскага кампазітара Леа Дэліба. Прэм’ера балета адбылася 14 чэрвеня 1876 года ў Парыжскай Оперы.

Лібрэта грунтуецца на драматычнай пастаралі Тарквата Таса «Амінта», напісанай у 1573 годзе. Жуль Барбье і Жак дэ Рэйнах[1] адаптавалі гэты твор для Парыжскай Оперы.[2][3]. Кампазіцыя для фартэпіяна была складзена ў 1876 годзе, а аркестравая сюіта была створана ў 1880 годзе.[4]

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Падрыхтоўка[правіць | правіць зыходнік]

У 1875 годзе Парыжская опера абрала для балета «Сільвія» лібрэта Барб’е і Рэйнаха. Таксама быў абраны харэографам «Сільвіі» Луі Мерант, у першую чаргу на падставе багатага досведу ў гэтай галіне і яго становішча першага балетмайстра ў Парыжскай оперы. У той час усе іншыя харэографы былі недаступныя.[5]

Рэпетыцыі для «Сільвіі» пачаліся 15 жніўня 1875 года, калі толькі першая трэць музыкі была напісана. На працягу ўсяго перыяду рэпетыцый партытура пастаянна пераглядалася Л. Дэлібам, часта пры дапамозе Меранта і Рыты Сангалі, якія танцавалі вядучыя ролі. Такое пашырэнне партытуры было складаным працэсам, напоўненым шматлікімі перапрацоўкамі і новымі пачаткамі. Мерант быў асабліва патрабавальны да Дэліба і рэгулярна прасіў унесці змены ў партытуру, каб уключыць сваю харэаграфію; аднак, Леа Дэліб своечасова ўносіў усе змены.[5]

1876: Парыжская Опера (Мерант)[правіць | правіць зыходнік]

«Сільвія, або німфа Дыяны» была першым балетам, які быў паказаны ў нядаўна пабудаванай оперы Гарнье, але зроблена была гэта з экстравагантнасцю. Шыкоўныя дэкарацыі Жуля Шэрэ былі дрэнна асветлены, што пагаршала якасць пастаноўкі. Аднак касцюмы, распрацаваныя Лакостам, былі высока ацэнены. У рэшце рэшт музыка Л. Дэліба выратавала пастаноўку. Без такой высока ацэненай музыкі балет хутка адышоў бы ў невядомасць.

Ва ўзросце 27 гадоў Рыта Сангалі была галоўнай балерынай Парыжскай оперы, і, такім чынам, была відавочным выбарам для ролі Сільвіі. Сангалі была апісана як танцоўшчыца, якая мела «цудоўны целасклад», але не эфектныя танцавальныя навыкі. Тым не менш, яна была адзінай балерынай, якая вучыла ролю, і аднойчы балет давялося часова закрыць, калі яна атрымала траўму.[5]

1901: Імператарскі балет (Іванаў і Герт)[правіць | правіць зыходнік]

Вольга Праабражэнская ў ролі Сільвіі (Санкт-Пецярбруг, 1901)

Сярод першых важных версій «Сільвіі, або німфы Дыяны» пасля арыгінальнай пастаноўкі 1876 года была пастаноўка, прадстаўленая Імператарскім балетам у Марыінскім тэатры ў Санкт-Пецярбургу 15 снежня [па ст. ст. 2 снежня] 1901 года.[6] Балет быў пастаўлены ў Расіі і раней: у 1886 годзе балерына Антаньета Дэль’Эра (вядомая роляй Феі Цукровай Слівы ў «Шчаўкунку» (1892)) выконвала ўрыўкі з балета ў тэатры «Аркадыя» ў Санкт-Пецярбургу, а ў 1892 годзе балерына Карлота Брыянца (вядомая выканаўца ролі прынцэсы Аўроры ў «Спячай прыгажуні» (1890)) выканала поўнаметражную працу ў маскоўскім тэатры «Фантазія».[6]

Пастаноўка Марыінскага тэатра першапачаткова планавалася на сезон 1900—1901 у пастаноўцы пад кіраўніцтвам Сяргея Дзягілева з дэкарацыямі і касцюмамі, распрацаванымі Аляксандрам Бенуа, і харэаграфіяй братоў Сяргея і Мікалая Легата.[6] Але рознагалоссі паміж Дзягілевым і дырэктарам Імператарскіх тэатраў князем Валконскім прывялі да таго, што праект быў скасаваны, а сувязь Дзягілева з Імператарскімі тэатрамі была спынена.[6] Тым не менш, балет быў перанесены на сезон 1901—1902 у версіі Льва Іванава, другога балетмайстра Імператарскага тэатра, смерць якога у снежні 1901 года прымусіла рэжысёра перадаць праект вядомаму першаму танцоўшчыку Паўлу Герту.[6] Магчыма, самым значным укладам Іванава ў гісторыю балета стала змена назвы з «Сільвія, або німфа Дыяны» на проста «Сільвія».[6]

Сяргей Легат у ролі пастуха Амінты ў балеце «Сільвія». На гэтым фотаздымку адлюстраваны момант, калі яго праткнула страла Сільвіі (Санкт-Пецярбруг, 1901)

У акцёрскім складзе былі вялікая прыма-балерына Вольга Праабражэнская ў галоўнай ролі і танцор Сяргей Легат у ролі пастуха Аміна. Сярод другасных персанажаў балета таксама была маладая Агрыпіна Ваганава ў ролі німфы багіні Дыяны і Павел Герт у ролі Арыёна.[7]

Танцы балерыны Праабражэнскай мелі вялікі поспех, але не сам спектакль. Рэдактар-выдавец «Пецярбургскай газеты» Сяргей Худзякоў, эксперт па балеце, адзін з аўтараў лібрэта для некалькіх балетаў, пастаўленых у Марыінскім тэатры,[8] быў адным з некалькіх крытыкаў, якія скардзіліся, што харэаграфія Іванава/Герта была дрэннай якасці, а лібрэта было надзвычай слабым.[6] Таксама няўдачы балета паспрыяў той факт, што кіраўніцтва не дазволіла стварыць новыя дэкарацыі, замест гэтага выкарыстоўваліся дэкарацыі з пастановак, якія ўжо не выконваліся.[6] Ужо пасля пяці спектакляў «Сільвія» была выведзена з рэпертуару тэатра.[6] Нягледзячы на гэта, урыўкі з балета былі ўключаны ў гала-мерапрыемствы.[9]

Балерына Ганна Паўлава часам уключала ў сваі сусветныя гастролі многія фрагменты з пастаноўкі 1902 года ў рэдакцыі балетмайстра Івана Хлюсціна.[9] На адным з яе выступленняў у Лондане прысутнічаў малады Фрэдэрык Аштан, успаміны пра выступленне Паўлавы натхнілі яго на стварэнне ўласнай вядомай версіі для балерыны Марго Фонтэйн у 1952 годзе.[10]

1952: Каралеўскі балет (Аштан)[правіць | правіць зыходнік]

Ф. Аштан паставіў «Сільвію» з новай харэаграфіяй у 1952 годзе. Як кажуць, цікавасць Ф. Аштана да «Сільвіі» выклікаў сон, які ён прысніў у 1946 годзе. У сне Леа Дэліб даручыў Аштану ажывіць недаацэнены балет, і Аштан, прачнуўшыся, узяўся за гэта.[11] Майстар зрабіў харэаграфію для «Сільвіі» з моцным акцэнтам на вядучай ролі; фактычна ён распрацаваў увесь балет як даніну павагі Марго Фонтэйн, танцоўшчыцы, з якой ён працаваў. Клайв Барнс, амерыканскі драматычны крытык, адзначыў: «Увесь балет — гэта гірлянда, падораная балерыне яе харэографам».[11][12] Гэтая «гірлянда» была пыстаўлена Каралеўскім балетам і ўпершыню была выканана ў Каралеўскім оперным тэатры ў Лондане 3 верасня 1952 года. Марго Фонтэйн сыграла галоўную ролю Сільвіі, Амінта сыграў Майкл Сомс, Арыёна — Джон Харт[13], а Эраса — Аляксандр Грант.

Дзеючыя асобы[правіць | правіць зыходнік]

  • Сільвія — німфа Дыяны
  • Амінта — юнак-пастух
  • Дзіяна — багіня палявання
  • Эрас — бог кахання
  • Арыён — чорны паляўнічы

Лібрэта[правіць | правіць зыходнік]

Дзея I: Свяшчэнны лес[правіць | правіць зыходнік]

Балет пачынаецца са сцэны пакланення, дзе істоты лесу танцуюць перад Эрасам. Амінта, пакорлівы пастух, выпадкова тряпляе на іх, парушаючы іх рытуал. Цяпер Сільвія, аб’ект жадання Амінты, выходзіць на сцэну са сваімі паляўнічымі, каб здзеквацца з бога кахання. Амінта спрабуе схавацца, але Сільвія ў рэшце рэшт знаходзіць свайго пераследавальніка і, запалёная, паварочвае лук да Эраса. Амінта абараняе бажаство, але сам паранены. Эрас у сваю чаргу страляе ў Сільвію. Яна збітая, і хаця і не цяжка параненая, але гэтай траўмы дастаткова, каб выгнаць яе за сцэну.

Паляўнічы Арыён таксама назіраў за Сільвіяй. Арыён хаваецца, калі Сільвія вяртаецца; на гэты раз яна прыхільна ставіцца да Амінты. Пакуль паляўнічая галосіць па сваёй ахвяры, яе выкрадае Арыён і вывозіць. Сяляне смуткуюць па Амінце, пакуль замаскіраваны Эрас не ажыўляе пастуха. Эрас раскрывае сваю сапраўдную асобу і паведамляе Амінце пра дзеянні Арыёна.

Дзея II: Пячора Арыёна на востраве[правіць | правіць зыходнік]

Сільвія знаходзіцца ў палоне на востраве ў сховішчы Арыёна, дзе ён безвынікова спакушае яе каштоўнасцямі і віном. Цяпер Сільвія смуткуе над Амінтай, настальгічна песціць стралу, выцягнутую з яе грудзей. Калі Арыён выкрадае стралу, Сільвія вырашае напаіць яго, каб ён страціў прытомнасць, гэтак яна вяртае сваю стралу і звяртаецца да Эраса па дапамогу. Заклікі Сільвіі маюць плён — Эрас хутка прыбывае і паказвае ёй Амінта, які чакае яе. Яны адпраўляюцца ў храм Дыяны, дзе чакае каханы Сільвіі.

Дзея III: Марское ўзбярэжжа каля храма Дыяны[правіць | правіць зыходнік]

Амінта прыходзіць у храм Дыяны, каб знайсці вакханку, але не Сільвію, якая хутка прыедзе з Эрасам. Пасля некалькіх імгненняў радасці пры сустрэчы, з’яўляецца Арыён, які шукае Сільвію. Ён і Амінта змагаюцца; Сільвія барыкадуецца ў святыні Дыяны, а Арыён спрабуе рушыць услед. Багіня палявання, абураная гэтым учынкам, б’е Арыёна і адмаўляе саюз Амінты і Сільвіі. Спагадлівы Эрас дае Дыяне відзеж. Багіня ўспамінае ўласную юную любоў да Эндыміёна, таксама пастуха. Дыяна перажывае і адмяняе свой указ. Амінта і Сільвія аб’ядноўваюцца ў адпаведнасці з добрай воляй бажаствоў.

Музыка[правіць | правіць зыходнік]

Акт I Акт II Акт III

1 Prélude
2 Les Faunes et dryades
3 Le Berger
4 Grand pas des chasseresses
5 Intermezzo
6 Valse lente
7 Scène
8 Cortège rustique
9 Scène
10 Entrée du sorcier

11 Entr’acte
12 La Grotte d’Orion
13 Pas des Éthiopiens
14 Chant bacchique
15 Scène et danse de la Bacchante
16 Scène finale

17 Grand cortège de Bacchus
18 Scène
19 Danse barcarolle
 Divertissement:
  20 Variation dansée
  21 Pas d’andante
  22 Pas des esclaves
  23 Variation dansée
  24 Galop général
25 Le Temple de Diane
26 L’Apparition d’Endymion

Спіс пастановак[правіць | правіць зыходнік]

У гэтым спісе згадваюцца толькі поўнаметражныя альбо значныя пастаноўкі; аднак было шмат выступаў з кароткімі ўрыўкамі, асабліва ў Лондане.

Дата прэм’еры Балетная трупа (тэатр) Харэограф Першыя выканаўцы Нататкі Крыніцы
14 чэрвеня 1876 Балетная трупа Парыжскай оперы Луі Мерант Рыта Сангалі Сусветная прэм’ера [5]
1892 Балетная трупа Парыжскай оперы Луі Мерант Разіта Мауры Дэкарацыі згубіліся ў пажары праз 2 гады [5]
15 снежня 1901 Імператарскі балет Л. Іванаў; П. Герт; М. Легат Вольга Праабражэнская Падштурхнуў эміграцыю Дзягілева з Расіі. [11]
1911 Імператарскі тэатр Ліверпуля Сэт Вільгельм Невядомы няма [5][11]
19 снежня 1919 Балетная трупа Парыжскай оперы Леа Стаатс Карлота Замбелі няма [5][11]
1941 Балетная трупа Парыжскай оперы Серж Ліфар Сюзана Ларсія, Саланж Шварц, Лісет Дарсанваль няма [5][11][14]
1 снежня 1950 Нью-Ёрк Сіці балет Дж. Баланчын Марыя Толчыф; Нікалас Магальянес 12-хвілінная версія [15]
3 верасня 1952 Каралеўскі балет Ф. Аштан Марго Фонтэйн; Майкл Сомс Самая вядомая пастаноўка [12]
20 жніўня 1964 Амерыканскі тэатр балета Дж. Баланчын Соня Арова; Ройс Фернандэс Пастаноўка 1950 года. Упершыню паказана ў ЗША. [16][17]
9 чэрвеня 1965 гастролі Каралеўскага балета Ф. Аштан Марго Фонтэйн, Аціліа Лабіс Скарочаная трэцяя дзея і новая варыяцыя для Амінты [18]
18 снежня 1967 Каралеўскі балет харэаграфія Ф. Аштана з некаторымі зменамі Надзя Нерыны; Гары Шэрвуд адна дзея [18]
1979 Балетная трупа Парыжскай оперы; Кітайскі нацыянальны балет Л. Дарсанваль Наэла Пантуа, Жан Іў Лармо; Кірыл Атанасаў няма [19]
1993 Бірмінгемскі каралеўскі балет Дэвід Бінтлі Міяка Ёсіда няма [11]
1997 Балетная трупа Парыжскай оперы Джон Ноймаер Арэлі Дзюпон; Мануэль Легры Гэта пастаноўка атрымала падзагаловак «Тры харэаграфічныя вершы на міфічную тэму» і практычна не выкарыстоўвала сюжэт Барб’е. Пасля яе таксама прадставіў Гамбургскі балет. [20][21]
2004 Каралеўскі балет Ф. Аштан Дарсі Басел, Зінаіда Яноўскі або Марыянела Нуньес [22]
30 красавіка 2004 Балет Сан-Францыска М. Морыс Юаньюань Тан, Юрый Посахаў [23][24]
4 чэрвеня 2005 Амерыканскі тэатр балета Ф. Аштан Палома Эрэра; Анхель Карэла толькі дзве дзеі [12]
21 лютага 2019 Х’юстанскі балет Стэнтан Уэлш Джэсіка Каларада, Чун Вай Чан, Карына Гансалес; Конар Уолш; Меладзі Меніт Новая інтэрпрэтацыя гісторыі, якая ўключае даданне гісторый кахання паміж Артэмідай і Арыёнам, Псіхеяй і Эрасам. [25]

Зноскі

  1. ↑ Ulrich, Allan (2004). «San Francisco Ballet presents: Mark Morris' Sylvia» Архівавана 9 лютага 2013 года., May 3, 2004. Retrieved July 24, 2005.
  2. ↑ Mackrell, Judith (2004). «Sylvia». Retrieved June 12, 2005.
  3. ↑ Hayward, Malcolm (1997). «Torquato Tasso, Aminta» Архівавана 23 мая 2005 года.. Retrieved June 12, 2005.
  4. ↑ "Delibes, (Clément Philibert) Léo". The New Grove Dictionary of Music and Musicians (2 ed.). 2001.
  5. ↑ а б в г д е ё ж Guest, Ivor Forbes (1954). "Sylvia: From Mérante to Ashton". The Ballet Annual. Vol. 8, no. 1954. pp. 67–72.
  6. ↑ а б в г д е ё ж з Wiley, Roland John (1997). The Life and Ballets of Lev Ivanov. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-816567-5.
  7. ↑ Garafloa, Lynn (1992). The Diaries of Marius Petipa. Society of Dance History Scholars.
  8. ↑ Wiley, Roland John. «Three Historians of The Imperial Russian Ballet», Dance Research Journal, Volume 13, Number 1, Autumn 1980, p. 9 (патрэбна падпіска)
  9. ↑ а б Borisoglebsky, Mikhail (1938–39). Materials Relating to the History of the Russian Ballet Vol.2. Leningrad State Choreographic School.
  10. ↑ Theatre program for the Royal Ballet's production of "Sylvia". The Royal Ballet. 2005.
  11. ↑ а б в г д е ё Watts, Graham (2004). «Royal Ballet’s Sylvia Review from ballet.co» Архівавана 4 красавіка 2005 года.. Retrieved June 5, 2005.
  12. ↑ а б в Hilary Ostlere (June 2005). "Who is Sylvia?". Sylvia Playbill. American Ballet Theatre. pp. 11–16, 55.
  13. ↑ "John Hart". OUP. Праверана 16 June 2015.
  14. ↑ Балет: энциклопедия. / Гл. ред. Ю. Н. Григорович.- М.: Советская энциклопедия, 1981.- 623 стр. с илл.
  15. ↑ Sylvia Pas de Deux Архівавана 2 лютага 2009., NYCBallet.com, accessed January 25, 2012
  16. ↑ Ballet Theatre Foundation 2003. Sylvia Pas de Deux Архівавана 16 мая 2008 года.. Retrieved July 7, 2005.
  17. ↑ The Ballet Archive (1999). «Sylvia Pas de Deux (1950)» Архівавана 16 мая 2008 года.. Retrieved July 7, 2005.
  18. ↑ а б Vaughan, David (2004). «Frederick Ashton and His Ballets». Retrieved June 5, 2005.
  19. ↑ China Daily (2005). Chinese Ballerinas Pirouette for Sylvia Архівавана 14 сакавіка 2007 года.. Retrieved July 6, 2005.
  20. ↑ Cross, Sheila (2005). Review of 'Sylvia', 'Wuthering Heights' from ballet.co.uk" Архівавана 4 снежня 2005 года.. Retrieved August 9, 2005.
  21. ↑ Berman, Janice (2004). "Sylvia Comes to America". San Francisco Ballet Magazine. Vol. 71, no. 6. pp. 32–34.
  22. ↑ «Sylvia: The Royal Ballet»(недаступная спасылка). Retrieved January 25, 2012
  23. ↑ Simpson, Michael Wade (May 3, 2004). «Morris' 'Sylvia' forgoes showy dancing for an old-fashioned, irony-free romance». San Francisco Chronicle. Retrieved June 29, 2005.
  24. ↑ Robertson, Allen (2004). "Sylvia". San Francisco Ballet Magazine. Vol. 71, no. 6. pp. 27–31.
  25. ↑ Sylvia by the Houston Ballet

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Сільвія_(балет)&oldid=4703376"