Перайсці да зместу

Сіф

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Сіф (значэнні).
Сіф
іўр.: ‏שֵׁת
Пол мужчынскі пол[1][1][…]
Бацька Адам[2][3]
Маці Ева[4]
Браты і сёстры Каін, Авель, Азура[d], Aclima[d] і Awan[d]
Жонка Азура[d]
Дзеці Энас[d][5][6] і Noam[d][7]
У іншых культурах Seth in Islam[d] і Q9335691?
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сіф (іўр.: שֵׁת Шэт, араб. شيث‎ Шыт ці Шыйт) — у аўраамічных рэлігіях, трэці (пасля Каіна і Авеля) сын Адама і Евы. Паводле Кнігі Быцця[8], Сіф нарадзіўся пасля забойства Авеля Каінам, і Ева верыла, што Бог дараваў яго як замена памерламу Авелю.

Сіфава імя можа перакладацца, як «становішча», «падстава», «зацвярджэнне».

У Кнізе Быцця

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле кнігі Быцця, Ева нарадзіла трэцяга сына Сіфа пасля забойства Каінам Авеля, і пасля таго, як Бог пракляў Каіна і яго нашчадкаў.

І спазнаў Адам яшчэ Еву, жонку сваю, і яна нарадзіла сына, і дала яму імя: Сіф; бо, казала яна, Бог паклаў мне іншае насенне, замест Авеля, якога забіў Каін[9]

.

Таксама,

Адам жыў сто трыццаць гадоў, і спарадзіў сына паводле падабенства свайго і паводле вобразу свайго, і даў яму імя: Сіф[10]

.

На 105 год жыцця ў Сіфа нарадзіўся старэйшы сын Энош[11], апроч якога ў яго былі яшчэ сыны і дочкі[12]. Сіф памёр ва ўзросце 912 гадоў[13] (за 14 гадоў да нараджэння Ноя). Паводле яўрэйскай храналогіі, нарадзіўся ў 3630 да н. э. і памёр у 2758 да н. э.

У Іосіфа Флавія

[правіць | правіць зыходнік]

У сваёй працы «Іўдзейскія старажытнасці» Іосіф Флавій згадвае Сіфа як дабрадзейнага чалавека з выдатным норавам[14]. Ён паведамляе, што нашчадкі Сіфа вынайшлі навукі, звязаныя з нябеснымі целамі, і ўзвялі Слупы сыноў Сіфавых — два слупы, на якіх былі высечаныя шматлікія навуковыя адкрыцці і вынаходніцтвы, асабліва ў вобласці астраноміі. Паводле Іосіфа Флавія, гэтыя слупы былі ўзведзены нашчадкамі Сіфа на падставе прадказання Адама пра тое, што свет будзе двойчы разбураны: адзін раз агнём, а іншы — сусветным патопам. Мэта будаўніцтва — захаваць веды і адкрыцці для нашчадкаў, нават пасля знішчэння свету. Адзін слуп быў зроблены з цэглы, іншы — з каменя. Меркавалася, што калі цагляны слуп разбурыцца, каменны застанецца цэлым і працягне расказваць пра старажытныя адкрыцці, а таксама паведамляць людзям пра тое, што існаваў яшчэ і цагляны слуп. Іосіф Флавій сцвярджае, што ў часы яго жыцця каменны слуп усё яшчэ стаяў у Сірыядзе (назва земляў, на якіх шанавалася Сірыус; іншая назва Егіпта).

Аднак Уільям Уістан, перакладчык «Іўдзейскіх старажытнасцей» XVIII стагоддзя, у асобнай зносцы выказаў меркаванне, што Флавій мог пераблытаць Сіфа з Сесострысам, егіпецкім царом, які пабудаваў нейкі слуп у Сірыядзе. Уістан таксама паказвае на малаверагоднасць таго, каб якія-небудзь слупы змаглі перажыць сусветны патоп, які, на яго думку, меў пахаваць іх пад тоўстым слоем ападкавых парод. Пісьменнік-пераніаліст Найджэл Джэксан атаясамлівае зямлю Сірыяд у апавяданні Іосіфа Флавія з Сірыяй, спасылаючыся на звязаныя з ёй мандэйскія легенды пра «ўсходнюю зямлю Шыр»[15].

У хрысціянстве

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле некананічнай Кнізе Юбілеяў (II стагоддзе да н. э.), нараджэнне Сіфа датуецца 130 годам пасля стварэння свету. Гэтая кніга таксама згадвае, што ў 231 годзе пасля стварэння свету Сіф ажаніўся на сваёй сястры Азуры, якая была на чатыры гады малодшай. У 235 годзе ў іх нарадзіўся сын Энош.

У Армянскай Апостальскай Царкве Сіфа разам з Адамам, Авелем і іншымі шануюць як аднаго са Святых Праайцоў, адзначаючы яго дзень памяці 26 ліпеня. Акрамя таго, ён згадваецца ў радаводзе Ісуса, прыведзеным у Евангеллі ад Лукі[16].

У мармонаў

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле веры мармонаў, Сіф «быў дасканалым чалавекам і вельмі падобным да свайго бацькі». Быў пасвечаны Адамам у святары ў 69 гадоў. За тры гады да сваёй смерці, Адам благаславіў яго, сказаўшы, што яго нашчадкі будуць «выбраны Богам» і захаваныя «да канца свету». У Кнізе Мармонаў Сіф — таксама імя народу джарэдзітаў.

У гнастыцызме

[правіць | правіць зыходнік]

У гнастыцызме лічыцца, што ў канцы свайго жыцця Адам перадаў Сіфу тайнае вучэнне, якое пазіней увайшло ў Кабалу.

Сіфіяны — хрысціянская гнастычная секта, якая, магчыма, існавала яшчэ да з’яўлення хрысціянства. Іхняе вучэнне, хоць у асноўным іудзейскае па паходжанні, верагодна, адчула моцны ўплыў платанізму. Сваю назву сіфіяны атрымалі з-за асаблівага шанавання біблейскага Сіфа, якога яны лічылі боскім увасабленнем у сваіх міфах пра стварэнне. Адпаведна, патомства Сіфа, паводле іхніх уяўленняў, складала абраную вышэйшую прыступку чалавецтва.

У ісламе

[правіць | правіць зыходнік]

У Каране Сіф, вядомы як Шыт ібн-Адам («Шыт Адамаў сын»), наўпрост не згадваецца. Ён шануецца ў ісламскіх традыцыях як трэці і праведны сын Адама і Евы (у ісламе — Хава) і разглядаецца як дар, пасланы Ўсявышнім пасля смерці Авеля (Хабіл). Суніцкі навуковец і гісторык ібн-Касір у сваёй кнізе па гісторыі «Пачатак і канец» (البداية والنهاية, «аль-бідая ва-н-ніхая»)[17] згадвае Сіфа як прарока, падобнага да яго бацькі Адама. Ён піша, што пасля смерці Адама[18] менавіта Сіф перадаў людзям Боскі Закон і адносіць яго да выдатных дапатопных патрыярхаў з пакаленняў Адама. Некаторыя крыніцы сцвярджаюць, што менавіта Сіф атрымаў першыя пісанні[19], згаданыя ў Каране (сура 87, аят 18). Сярэднявечны гісторык і тлумачальнік Карана ат-Табары, а таксама іншыя тлумачальнікі, лічаць, што Сіф пахаваў Адама і нейкія таемныя тэксты ў яго магіле, якую завуць «Пячорай скарбаў».

Паводле ісламскіх пісанняў, Сіф нарадзіўся, калі Адаму было ўжо за 100 гадоў, і менавіта яго Адам прызначыў сваім пераемнікам і правадніком для людзей. Сірыйскі гісторык і перакладчык XI стагоддзя аль-Мубашыр ібн-Фацік у сваёй «Кнізе выбраных мудрасцяў і прыгожых выслоўяў» («кітаб мухтар аль-хікам ва-махасін аль-калім»)[20] уключыў главу, прысвечаную Сіфу, нараўне з выслоўямі і афарызмамі старажытных філосафаў. У ісламскай традыцыі Сіф лічыцца ўладальнікам разнастайных ведаў: яму прыпісваецца разуменне часу, прадказанне Вялікага патопу, а таксама атрыманне адкрыцця пра спосаб здзяйснення начной малітвы. Паводле падання, менавіта да нашчадкаў Сіфа ўзыходзіць радавод чалавецтва ў ісламе, іўдаізме і хрысціянстве, паколькі Авель не пакінуў спадчыннікаў, а нашчадкі Каіна (Кабіл) былі знішчаны патопам. Многія традыцыйныя ісламскія рамёствы, напрыклад, выраб рагавых грабянёў[21], звязваюць з імем Сіфа[22]. Ён таксама мае важную ролю ў суфізме: ібн-Арабі прысвячае Сіфу главу ў сваіх «Гемах мудрасці», азагалоўленую «Мудрасць натхнёная ў слове Сіфавым»[23].

Трохкупальная грабніца, Башыт.

Паводле некаторых паданняў, грабніца Сіфа знаходзіцца ў вёсцы Ан-Набі-Шэйт (дасл., «Прарок Сіф») у гарах над далінай Бекаа ў Ліване. Там жа ёсць мячэць, названая ў яго гонар. Гэтае пахаванне апісаў географ XII стагоддзя ібн-Джубайр. Паводле іншай, пазнейшай традыцыі, якая з’явілася ў арабскіх географаў з XIII стагоддзя, Сіфава грабніца знаходзіцца ў палестынскай вёсцы Башыт, на паўднёвы захад ад вёскі Рамла. Фонд даследавання Палестыны сцвярджае, што назва Башыт паходзіць ад «Бейт-Шыт», перакладанае як «Дом Сіфа»[24]. У 1948 годзе, з утварэннем дзяржавы Ізраіль, вёска апусцела з зыходам палестынскіх арабаў. Аднак трехкупольное збудаванне, якое лічыцца грабніцай Сіфа, захавалася ў наваколлях ізраільскага мошава Асерэт, пабудаванага на месцы былой арабскай вёскі. Яшчэ адна меркаваная магіла Сіфа знаходзіцца ў афганскім горадзе Балх.

Мясцовыя мусульмане ў Аёдх’і (штат Утар-Прадэш, Індыя) лічаць, што 3,7-метровая магіла ў мячэці Хазрат-Шыс-Джынаці належыць прароку Сіфу[25].

У мандэізме

[правіць | правіць зыходнік]

У мандэйскіх пісаннях, уключаючы «Коласту», «Мандэіскую кнігу Іаана» і «Гінза Раба», Сіф атаясамліваецца з анёльскай выратавальнай фігурай Шыцілем (клас. манд.: ࡔࡉࡕࡉࡋ, Šitil)[26], сынам Адама Кадмая («Першароднага Чалавека»). Лічыцца, што Шыціль разам са сваімі братамі Анушам (Еношам) і Хібілем (Авелем) навучаў Іаана Хрысціцеля[27]. У тэкстах яго называюць па-рознаму: сын Адама[28], брат[29] ці сын[30] Хібіля, брат[29] ці бацька[30] Ануша. Шыціль лічыцца адным з вешчуноў мандэізму і прарокам, які атаясамліваецца з біблейскім Сіфам[31][32].

У езідызме

[правіць | правіць зыходнік]

У езідстве Сіф вядомы як Шэхід ібн-Джэр[33].

Паводле езідскіх паданняў, Адам і Ева змясцілі сваё семя ў асобныя пасудзіны. З семя Евы з’явіліся казуркі, а семя Адама спарадзіла Шэхіда ібн-Джэра, прабацьку езідаў. Такім чынам, езіды вераць, што яны былі створаны асобна і адрозніваюцца ад усёй рэшты чалавецтва[33].

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б FamilySearch — 1999. Праверана 13 мая 2020.
  2. ↑ 3 // Genesis, בְּרֵאשִׁית, Första Moseboken
  3. ↑ Никифор (Бажанов) Иллюстрированная полная популярная библейская энциклопедия в 4-х выпусках, Enciclopédia bíblica popular completa ilustrada em 4 edições — М.: 1891.
  4. ↑ 25 // Genesis, בְּרֵאשִׁית, Första Moseboken
  5. ↑ 6 // Genesis, בְּרֵאשִׁית, Första Moseboken
  6. ↑ Никифор (Бажанов) Енос, Энос // Иллюстрированная полная популярная библейская энциклопедия в 4-х выпусках. Выпуск I — М.: 1891. — С. 235.
  7. ↑ Book of Jubilees — 0150.
  8. ↑ Быццё. 4:25
  9. ↑ Быццё. 4:25
  10. ↑ Быццё. 5:3
  11. ↑ Быццё. 5:6
  12. ↑ Быццё. 5:7
  13. ↑ Быццё. 5:8
  14. ↑ Іосіф Флавій, Іўдзейскія старажытнасці, глава 2, раздзел 3. (англ.)
  15. ↑ «On the Prophethood of Seth in the Abrahamic Traditions», Sacred Web volume 25, Summer 2010
  16. ↑ Лук. 3:23-38
  17. ↑ Australian Islamic Library Архівавана 10 лістапада 2018. (Аўстралійская ісламская бібліятэка)
  18. ↑ Stories of the Prophets, Ibn Kathir, Story of Adam and Seth
  19. ↑ Encyclopedia of Islam, Shith, Online Web.
  20. ↑ مختار الحكم ومحاسن الكلم – المكتبة الوقفية للكتب المصورة PDF.
  21. ↑ Gai Eaton. Islam and The Destiny of Man. — Islamic Texts Society, 1994. — С. 211–212.

    (пра традыцыйны выраб рагавых грабянёў)
    Гэтае рамяство можна прасачыць ад вучня да майстра, пакуль хто-небудзь не дасягне… Сіфа… Менавіта ён першым навучыў людзей, і тое, што прыносіць прарок — а Сіф быў прарокам — павінна відавочна мець адмысловую мэту, як вонкавую, так і ўнутраную.

  22. ↑ Titus Burckhardt. Sacred Art in the East and West. — Suhail Academy Publishing, 1967. — С. 151.

    Такім чынам, традыцыі рамяства, якія захаваліся ў ісламскіх краінах аж да нашых дзён, як правіла, прыпісваюцца некаторым даісламскім прарокам, у прыватнасці, Сіфу, трэцяму сыну Адама.

  23. ↑ Ибн Араби. Геммы мудрости – Мудрость вдохновенная в слове Сифовом (перевод с арабского).
  24. ↑ Palestine Exploration Fund (PEF), 1838, p. 84.
  25. ↑ Mumtaz Alam Falahi. Muslim Ayodhya: city of mosques, mazars and graves(недаступная спасылка). Two Circles (6 лютага 2009). Архівавана з першакрыніцы 19 July 2018.
  26. ↑ Drower, E.S. (1932). The Mandaeans of Iraq and Iran. Gorgias Press.com. ISBN 1931956499.
  27. ↑ The Mandaic Book of John(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 2 лютага 2019. Праверана 19 ліпеня 2018.
  28. ↑ "Book One, 1st Glorification: The Return of Shitil, son of Adam to the World of Light". Ginza Rabba. Vol. Left Volume. Перакладчык Al-Saadi, Qais; Al-Saadi, Hamed (2nd ed.). Germany: Drabsha. 2019. pp. 1–9.
  29. ↑ а б "Book Five: The Descent of the Savior". Ginza Rabba. Vol. Right Volume. Перакладчык Al-Saadi, Qais; Al-Saadi, Hamed (2nd ed.). Germany: Drabsha. 2019. pp. 70–83.
  30. ↑ а б "Book Twelve: The Second Illumination". Ginza Rabba. Vol. Right Volume. Перакладчык Al-Saadi, Qais; Al-Saadi, Hamed (2nd ed.). Germany: Drabsha. 2019. pp. 130–135. [Note: this is book 10 in some other editions.]
  31. ↑ Brikhah S. Nasoraia. Sacred Text and Esoteric Praxis in Sabian Mandaean Religion 45 (2012). Архівавана з першакрыніцы 1 лютага 2022.
  32. ↑ Drower, E. S. (Ethel Stefana) (1937). The Mandaeans of Iraq and Iran [microform]; their cults, customs, magic, legends, and folklore. Internet Archive. Oxford : The Clarendon press.
  33. ↑ а б Kreyenbroek, Philip (2005). God and Sheikh Adi are perfect: sacred poems and religious narratives from the Yezidi tradition. Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 978-3-447-05300-6. OCLC 63127403.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Сіф&oldid=4831042"