Тадэвуш Рэйтан (таварыства)

Гістарычнае таварыства «Тадэвуш Рэйтан» — грамадскае аб'яднанне, добраахвотная грамадская арганізацыя, мэтай якой было вывучэнне гісторыі Ляхавіцкага раёна і Рэспублікі Беларусь агулам.

Таварыства мае статус мясцовага грамадскага аб’яднання, якое дзейнічае на тэрыторыі г. Ляхавічы і Ляхавіцкага раёна ў адпаведнасці з Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, Законам Рэспублікі Беларусь «Аб грамадскіх аб’яднаннях», іншымі палажэннямі дзеючага заканадаўства і Статутам Гістарычнага таварыства.

З ініцыятывай аб неабходнасці стварэнні Гістарычнага таварыства «Тадэвуш Рэйтан» у Ляхавічах у 1997 годзе выступілі прафесары Адам Мальдзіс, Анджэй Кемпфі, Марцэлі Косман, кандыдат гістарычных навук Віталь Скалабан, ляхавіцкі краязнаўца Міхась Турыянскі і шэраг грамадзян Баранавіч, Ляхавіч і Ляхавіцкага раёна.

26 ліпеня 1997 года ўпраўленнем юстыцыі Брэсцкага аблвыканкама было зарэгістравана за № 99 грамадскае аб’яднанне «Гістарычнае таварыства „Тадэвуш Рэйтан“». 21 студзеня 1998 года гістарычнае таварыства прайшло рэгістрацыю за № 04 у Ляхавіцкім райвыканкаме. Спыніла дзейнасць і ліквідавана ў 2018 годзе.

Таварыства дзейнічала на аснове свабоднага волевыяўлення і раўнапраўя членаў, самакіравання і галоснасці. Члену таварыства выдаваўся членскі білет.

Таварыства было юрыдычнай асобай, мела пячатку са сваім найменнем, разліковыя рахункі ў банкаў, у тым ліку ў валюце.

Гісторыка-археалагічныя доследы таварыства ажыццяўляе па заказах і фінансаванні музеяў, навуковых устаноў і прыватных асоб пры наяўнасці дазволу мясцовых улад, Нацыянальнай Акадэміі навук, згодна з дзеючым заканадаўствам.

Вышэйшы кіруючы орган — сход, які склікаўся раз на год. Пастаянным распарадчым органам быў савет, які складаўся з трох членаў таварыства. Рэвізійная камісія кантралявала дзейнасць савета.

Асноўныя мэты

• Фарміраванне гістарычнай самасвядомасці жыхароў раёна як грамадзян Беларусі.
• Прапаганда гістарычных ведаў.
• Заняцце краязнаўствам.
• Абарона гістарычнай спадчыны, пошук, вывучэнне і ахова помнікаў гісторыі і культуры.
• Адраджэнне і развіццё нацыянальнай культуры.
• Стварэнне ў горадзе краязнаўчага музея для азнаямлення грамадзян з археалагічнай спадчынай, прыватнымі нумізматычнымі і гісторыка-краязнаўчымі зборамі.
• Стварэнне гістарычнага кансультацыйнага цэнтра.

Старшыні

• 1997—2018 гады — Міхась Турыянскі

Ганаровыя члены Гістарычнага таварыства

• Адам Мальдзіс
• Анджэй Кемпфі
• Міхаіл Кулік
• Вітаўт Кіпель
• Ежы Бараноўскі
• Яўген Папроцкі
• Эльжбета Святаполк-Чацвярцінская
• Аляксандр Грыц
• Аляксандр Гейштар
• Марсіа Лорд
• Васіль Сокал
• Віталь Скалабан
• Раіса Жук-Грышкевіч
• Марцэлі Косман
• Аляксандр Мацкевіч
• Анджэй Цеханавецкі

Аб арганізацыі

Саветам таварыства ў 1997 годзе быў распрацаваны план мерапрыемстваў развіцця таварыства на 1997—2000 гады, які ўключаў тры асноўныя кірункі:

• Збор памятак па Тадэвушу Рэйтану з мэтай заснавання архіва і вывучэнне яго эпісталярнай спадчыны.
• Аглядная канцэпцыя праекта «Мураванка», якая прадугледжвала працу па захоўванню будынка XVII ст. (Бюргерскі домік) — месца апошніх гадоў жыцця Тадэвуша Рэйтана.
• Сацыяльная апека над старымі і нямоглымі гісторыкамі.

Гэтыя кірункі дзейнасці справакавалі інтарэс грамадскасці да заснавання і правядзення фэстаў у Грушаўцы (1997—1998).

Літаратура

• Турыянскі М. Створана таварыства ў гонар Рэйтана // Кантакты і дыялогі. 1997. № 9-10. С. 59.
• Сіцька З. Грушаўка // Дыялог. 1998. № 2. С. 16-18.
• Мухарэўская І. «Тадэвуш Рэйтан»: учора, сёньня, заўтра // INTEХ-PRESS. 2000. № 25. С. 6.
• Панамароў А. Историческое общество «Тадеуш Рейтан» (г. Ляховичи) приглашает… // INTEХ-PRESS. 1998. № 21 (178). С. 2.
• Лапіч А. На ФЭСТ у Грушаўку // Ляхавіцкі Веснік. 1998. № 64 (10379). С. 3.
• Казлоў Л. Рэйтан вяртаецца // Падарожнік. 1997. № 11. С. 9.