Такарня

Такарня
Краіна	Беларусь
Вобласць	Мінская
Раён	Пухавіцкі
Сельсавет	Голацкі
Каардынаты	53°41′56″ пн. ш. 27°48′01″ у. д.HGЯO
Водныя аб’екты	Свіслач
Насельніцтва	▼16 чал. (2019);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1713
Аўтамабільны код	5
	Такарня на Вікісховішчы

Така́рня^[1] (трансліт.: Takarnia, руск.: Токарня) — вёска ў Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці. Уваходзіць у склад Голацкага сельсавета. Месціцца за 36 км на паўночны захад ад Мар’інай Горкі, 29 км ад Мінска, правым беразе Свіслачы.

Назва

Назва, хутчэй за ўсё, звязана з апрацоўкай дрэва тачэннем^[2].

Гісторыя

Ранняя гісторыя

У XVII стагоддзі сяло ў Менскім павеце Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага, уласнасць Віленскага біскупства^[3], належала да ключа Лешніца^[4].

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай 1793 года тэрыторыя апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У час раздачы земляў колішняй Рэчы Паспалітай фаварытам Кацярыны II, у 1796 годзе Такарня дасталася генералу Папову^[4]. У 1800 годзе ў Такарні была вінакурня і царква.

У XIX стагоддзі ў Ігуменскім павеце Мінскай губерні. Пазней уласнасць перайшла да Іскрыцкіх. Генерал Аляксандр Іскрыцкі меў з жонкай Антанінай Мянжынскай сына Андрэя. Дачка Андрэя Іскрыцкага, Алімпіяда Жылінская^[5], выйшла замуж за Івана^[6] Бунге, такім чынам маёнтак праз вена перайшоў да Бунге^[4]. У 1858 годзе былі сядзіба і вёска Такарня.

З другой паловы XIX стагоддзя ў Пярэжырскай воласці.

Паводле апісанняў Аляксандра Ельскага, у другой палове XIX стагоддзя ў Такарні была прыгожая рэзідэнцыя Бунге, каля двара невялікая царква з пахаваннямі Іскрыцкіх, фруктовыя сады, вялікая вінакурня з правам прапінацыі (вырабу і продажу алкаголю), млыны^[4]. Да маёнтка Такарня таксама адносілася Бардзілаўка Такарынская (цяпер у межах вёскі Бардзілаўка)^[7].

У 1895 годзе на млыне ў Такарні працавалі 4 рабочыя. У 1897 годзе ў маёнтку былі крухмальны завод, вадзяны млын. У пачатку XX стагоддзя вёска злілася з вёскай Пярэжыр, застаўся толькі маёнтак Такарня, уласнасць Алімпіяды Андрэеўны Бунге^[8].

Найноўшы час

З канца лютага 1918 года тэрыторыя акупаваная войскамі Германскай імперыі. 25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары Пярэжырскай воласці атрымалі пасведчанні Народнага Сакратарыята Беларусі^[9]. У снежні 1918 года занята Чырвонай Арміяй, з 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. У час польска-савецкай вайны ў жніўні 1919 — ліпені 1920 гадоў пад акупацыяй Польшчы (Мінская акруга ГУУЗ).

З 31 ліпеня 1920 года ў Беларускай ССР. Праведзена нацыяналізацыя маёнтка, створаны саўгас, у якім былі вадзяны млын, крупадзёрка, сукнавалка. У 1921 годзе адкрыта школа 1-й ступені.

У Другую сусветную вайну з канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года вёска пад акупацыяй Германіі.

У 1960 годзе населены пункт меў статус участка.

Да 2013 года вёска ўваходзіла ў склад Пярэжырскага сельсавета^[10].

Насельніцтва

1800 год — 38 двароў, 208 жыхароў
1858 год — сядзіба, 93 жыхары; вёска, 139 жыхароў
1897 год — вёска, 40 двароў, 246 жыхароў; маёнтак, 9 двароў, 92 жыхары
1917 год — маёнтак, 147 жыхароў
1960 год — 151 жыхар
2002 год — 13 гаспадарак, 25 жыхароў
2007 год — 10 гаспадарак, 21 жыхар
2010 год — 8 гаспадарак, 18 жыхароў
2012 год — 8 гаспадарак, 15 жыхароў^[11]
2019 год — 16 жыхароў^[12]

Славутасці

Рэшткі капліцы з пахаваннямі Іскрыцкіх

Страчаная спадчына

Сядзібна-паркавы ансамбль Бунге (XIX ст.)

Крыніцы

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
↑ Краткий топонимический словарь Белоруссии / В. А. Жучкевич. — Минск: Издательство Белорусского государственного университета, 1974. — 447 с. — 12 700 экз.
↑ Дапаможнік (нявызн.). helper.archonline.by. Праверана 6 снежня 2023.
↑ ^а ^б ^в ^г SgKP 1892, с. 358.
↑ Олимпиада Андреевна Бунге (бел.). geni_family_tree. Праверана 6 снежня 2023.
↑ Генерал Яўген Андрэевіч Іскрыцкі, украінска-беларускія карані (нявызн.). Праверана 6 снежня 2023.
↑ SgKP2 1892, с. 358.
↑ Памяць 2003, с. 79.
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 4 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — Мінск: Белкартаграфія, 2018. — 270 с., іл. — ISBN 978-985-508-476-2. С. 19.
↑ «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234 Архівавана 31 сакавіка 2016. (руск.)
↑ ГВБ 2013, с. 187.
↑ Belarus (нявызн.). pop-stat.mashke.org. Праверана 30 красавіка 2024.

Літаратура

Такарня // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 8: Мінская вобласць, кн. 4 / рэдкал.: Т. У. Бялова (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2013. — С. 187. — 2 000 экз. — ISBN 978-985-11-0735-9.
Памяць: Пухав. р-н: Гіст.-дак. хронікі гарадоў і р-наў Беларусі / Укл. А. А. Прановіч; Рэдкал.: А. М. Карлюкевіч і інш.. — Мінск: Беларусь, 2003. — 749 с. — ISBN 985-01-0251-9.
Jelski A. Tokarnia // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XII: Szlurpkiszki — Warłynka (польск.). — Warszawa, 1892. — S. 358.
Jelski A. Tokareńska Bardziłówka // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XII: Szlurpkiszki — Warłynka (польск.). — Warszawa, 1892. — S. 358.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Такарня

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)

[2] Краткий топонимический словарь Белоруссии / В. А. Жучкевич. — Минск: Издательство Белорусского государственного университета, 1974. — 447 с. — 12 700 экз.

[3] Дапаможнік (нявызн.). helper.archonline.by. Праверана 6 снежня 2023.

[FOOTNOTESgKP1892358-4] а ^б ^в ^г SgKP 1892, с. 358.

[5] Олимпиада Андреевна Бунге (бел.). geni_family_tree. Праверана 6 снежня 2023.

[6] Генерал Яўген Андрэевіч Іскрыцкі, украінска-беларускія карані (нявызн.). Праверана 6 снежня 2023.

[FOOTNOTESgKP21892358-7] SgKP2 1892, с. 358.

[FOOTNOTEПамяць200379-8] Памяць 2003, с. 79.

[atlas-9] Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 4 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — Мінск: Белкартаграфія, 2018. — 270 с., іл. — ISBN 978-985-508-476-2. С. 19.

[10] «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234 Архівавана 31 сакавіка 2016. (руск.)

[FOOTNOTEГВБ2013187-11] ГВБ 2013, с. 187.

[12] Belarus (нявызн.). pop-stat.mashke.org. Праверана 30 красавіка 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Голацкі сельсавет
Цэнтр	Голацк
Аграгарадкі	Зазер’е
Вёскі	Ванькоўшчына · Кадунова · Лешніца · Лысоўшчына · Матарова · Матароўшчына · Пяскі · Сінінкі · Такарня · Труд · Феліцыянава · Хазянінкі · Яснаўка