Тафаномія
Выгляд
Комплексная навука • палеанталогія, археалогія, геалогія | |
Тафаномія англ.: Taphonomy, фр.: Taphonomie ![]() | |
Прадмет вывучэння |
заканамернасці ўтварэння выкапнёвых рэшткаў |
Перыяд зараджэння |
1940—1957 гады[1][2] |
Асноўныя кірункі |
тафаномія раслін, тафаномія жывёл, судовая тафаномія |
Значныя вучоныя |
І. А. Яфрэмаў, Ю. А. Арлоў, Б. Ц. Янін |
![]() |
Тафано́мія[1][2] (ад грэч. τάφος — магіла, пахаванне + νόμος — закон) — навуковая дысцыпліна, раздзел палеанталогіі і археалогіі, які займаецца даследаваннем заканамернасцей, умоў намнажэння і пахавання жывёл і раслін, утварэння месцазнаходжанняў іх выкапнёвых рэшткаў.
Тафаномія была ў 1940—1957 гадах[1] створана на стыку геалагічных навук і біялогіі пісьменнікам-фантастам і палеантолагам І. А. Яфрэмавым.
Вывучае наступныя стадыі працэсу:
- утварэнне пасмяротных скопішчаў арганізмаў (танатацэноз);
- пераход і перапахаванне, пераход іх у паўвыкапнёвы стан (тафацэноз);
- акамянеласці;
- змены і ператварэнні тафацэнозу пад уздзеяннем гіпергенезу ў сукупнасць іх акамянелых рэшткаў (арыктацэноз)[1].
Тафаномія мае значэнне для рэканструкцыі палеабіяцэнозаў, біяцэнозаў і экасістэм мінулых геалагічных перыядаў, умоў існавання арганізмаў і працэсаў утварэння асадкавых парод.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Тафано́мія // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 462. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Тафоно́мия // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 302. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
- Ефремов И. А. Тафономия и геологическая летопись. Книга 1. Захоронение наземных фаўн в палеозое / Отв. ред. Ю. А. Орлов // Труды Палеантологического института. Том XXIV. — М.—Л.: Издательство Академии наук СССР, 1950. (руск.)
- Ефремов И. А. Что такое тафономия // Природа. 1954. № 3. — С. 48—54. (руск.)
- Тафоно́мия // Геологический словарь. В 2-х тт. Т. 2: М—Я / Под. ред. А. Н. Криштофовича. Отв. ред. Т. В. Спижарский. — М.: Государственное научно-техническое издательство по геологии и охране недр, 1955. — С. 312. — 30 000 экз. (руск.)
- Тафономія // Мала гірнича енциклопедія : у 3 т. / за ред. В. С. Білецького. — Д.: Східний видавничий дім, 2013. — Т. 3 : С — Я. — С. 246—247. — 644 с. — ISBN 978-966-317-156-2. (укр.)
- Якубоўская Т. В. Тафано́мія // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — С. 88. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Копырин И. С. Тафономия // Проект «Всё о геологии» (руск.)
- Тафономия (руск.) // Геалагічны музей Паўночна-Каўказскага федэральнага ўніверсітэта
- Крамаренко Е. О. Предмет судебной тафономии // «Актуальные проблемы современной медицины и фармации-2021» — БГМУ, Минск (14.04-16.04). (руск.)