Туніс (горад)

Горад Туніс تونس Tunis Краіна Туніс Вілает Туніс Каардынаты 36°48′03″ пн. ш. 10°10′48″ у. д. Мэр Абас Махсен Першая згадка IV ст. да н.э. Плошча 212,63 км² Вышыня цэнтра 4 м Тып клімату міжземнаморскі Водныя аб’екты Lake of Tunis[d] і Туніскі заліў Насельніцтва ▼602 560 чал. (1 студзеня 2022) Шчыльнасць 3426 чал./км² Часавы пояс UTC+1 Тэлефонны код 71 Паштовыя індэксы 1000 Афіцыйны сайт commune-tunis.gov.tn (англ.)(ар.)(фр.) Туніс на карце Туніса

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Туніс (араб. تونس‎‎) — сталіца і найбуйнейшы горад Туніса, цэнтр аднайменнага вілаета. Насельніцтва складае 1 200 000 чалавек (2008). Вузел чыгунак і аўтадарог. Буйны порт (з аванпортам Хальк-эль-Уэд). Міжнародны аэрапорт. Галоўны эканамічны і культурны цэнтр краіны. Прамысловасць: харчасмакавая, металаапрацоўчая, тэкстыльная, цэментная; каляровая металургія. Мастацкія рамёствы.

Гісторыя

Яўрэі па дарозе на прымусовыя працы. Снежань 1942 года

Як антычнае паселішча вядомы за некалькі стагоддзяў да н.э. У 7-2 стагоддзях да н.э. пад уладай Карфагена, з 2 стагоддзя да н.э. — Рыма. У 5 стагоддзі н.э. заваяваны вандаламі, у 6 стагоддзі — візантыйцамі, у 669 годзе — арабамі (называўся Тунус) і ўваходзіў у склад арабскіх дзяржаў Паўночнай Афрыкі. З 13 стагоддзя сталіца ўсходнемагрыбскай дзяржавы Хафсідаў; буйны цэнтр рамесніцтва, гандлю і навукі. У 1535 годзе захоплены і разрабаваны іспанцамі. З 1574 года пад уладай Асманскай імперыі, галоўны горад яе туніскай правінцыі. Перасяленне ў 17 стагоддзі з Іспаніі маўраў садзейнічала далейшаму росквіту ў Тунісе гандлю і рамесніцтва. У 18 стагоддзі Туніс — рэзідэнцыя правіцеляў дынастыі Хусейнідаў. У 1881 годзе захоплены французскімі войскамі, адміністрацыйны цэнтр французскага пратэктарату Туніс (1883—1956). У 1942-43 гадах акупіраваны італа-германскімі войскамі. Пасля Другой сусветнай вайны цэнтр нацыянальна-вызваленчага руху. З 1956 года сталіца незалежнай дзяржавы Туніс.

Клімат

Клімат Туніса блізкі да міжземнаморскага. Лета гарачае і сухое, але меней спякотнае, чым у пустынях, а зіма дажджлівая і халаднаватая.

Клімат Туніса
Паказчык	Сту	Лют	Сак	Кра	Май	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сне	Год
Сярэдні максімум, °C	15,7	16,5	18,1	20,7	24,9	29	32,6	32,7	29,7	25,2	20,5	16,7	23,52
Сярэдняя тэмпература, °C	11,5	12	13,2	15,6	19,3	23,2	26,3	26,8	24,4	20,4	15,9	12,5	18,4
Сярэдні мінімум, °C	7,2	7,4	8,3	10,4	13,7	17,3	20	20,8	19	15,5	11,3	8,2	13,3
Норма ападкаў, мм	59	57	47	38	23	10	3	7	33	66	56	67	466

Архітэктура

Цэнтр горада

Ад гарадскіх сцен (IX стагоддзе, XIII-XIV стагоддзі) захаваліся каменныя вароты Баб аль-Джадыд (1276), Баб аль-Менара (XIII стагоддзе), рэшткі сцен касбы (цытадэлі). У Старым горадзе (медзіне) знаходзяцца: мячэці Вялікая («Мячэць аліў», 732, перабудавана ў 9 стагоддзі), аль-Ксар (каля 1106, мінарэт 1647), аль-Хаўа, ці Таўфік (XIII стагоддзе), аль-Халік (1375), Меласін (1435), Юсуф Дэя (1616, медрэсэ 1677); маўзалей-куба Бені Харасан (1093); рынкі 13 і 14 стагоддзяў; палацы 18-19 стагоддзяў. Вакол сярэдневяковага горада кварталы пазнейшай забудовы: паштамт (1893, архітэктар А.Саладэн), дзелавыя будынкі, жылыя дамы, вілы; косплекс універсітэта, Нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт, гатэль «Афрыка». Стары горад унесены ЮНЕСКА ў спіс Сусветнай спадчыны.

Адукацыя і культура

Універсітэт. Нацыянальны музей. Музей Бардо (Алауі)

Гарады-пабрацімы

Адносіны пабрацімства ўсталяваны паміж Тунісам і наступнымі гарадамі:

• Аман, Іарданія
• Джыда, Саудаўская Аравія
• Доха, Катар
• Кёльн, Германія
• Кувейт, Кувейт
• Лісабон, Партугалія
• Марсель, Францыя
• Маскат, Аман
• Манрэаль, Канада
• Масква, Расія
• Парыж, Францыя
• Прага, Чэхія
• Рабат, Марока
• Рым, Італія
• Стамбул, Турцыя
• Рыа-дэ-Жанэйра, Бразілія
• Сант’яга, Чылі
• Стакгольм, Швецыя
• Ташкент, Узбекістан
• Трыпалі, Лівія

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Іў Меер, матэматык
• Ібн Хальдун

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Туніс (горад)