Тух Манук

Капліца Тух Манк у сяле Ашакан.

Тух Манук (арм.: Թուխ մանուկ — «Цёмны падлетак») — адзін з відаў армянскіх народных свяцілішчаў. Маюць дахрысціянскае паходжанне. Злучаны з адным з персанажаў армянскай міфалогіі. У наш час Тух Манук таксама з'яўляюцца часткай традыцый Армянскай апостальскай царквы.

Паводле крыніц XIX стагоддзя, свяцілішчы Тух Манук былі шырока пашыраны на тэрыторыі гістарычнай Арменіі. У некаторых селішчах існавалі некалькі такіх свяцілішчаў.

Па сваім выглядзе свяцілішча Тух Манук могуць моцна адрознівацца адзін ад аднаго: гэта можа быць царква, капліца, хатка са спусцістым дахам, куча камянёў, хачкар, скала з крыжам, дальмен, менгір, невялікія могілкі і да т.п. Адметных прыкмет, апроч назвы «Тух Манук» дадзеныя свяцілішчы не маюць.

Свяцілішчы могуць месцавацца на вяршынях узгоркаў, каля крыніц, на могільніках, у дарог, або проста па-за населенымі пунктамі. Яны з'яўляюцца аб'ектамі паломніцтва: некаторыя свяцілішчы наведваюць падчас хрысціянскіх свят, іншыя — у свае вызначаныя дні. Паломнікі вераць, што наведванне свяцілішча можа вылечыць хваробу. Часцяком побач са свяцілішчам растуць дрэвы, якія лічацца святымі. На іх галіны паломнікі завязваюць лапікі матэрыі — лічыцца, што так яны пакідаюць там свае хваробы. Крыніцы каля свяцілішчаў таксама лічацца святымі, а іх вада — гаючай.

Нягледзячы на наяўнасць цэркваў Тух Манук, такога святога не існавала ў хрысціянстве. Легенды пра Тух Манука моцна адрозніваюцца. Гэты персанаж можа апісвацца як дзіцё, юнак, барадаты мужчына сярэдніх гадоў, стары ці ж кабета. У некаторых легендах Тух Манук — гэта маленькі Ісус Хрыстос. Лічыцца, што Тух Манук можа дапамагчы, абараніць, папярэдзіць пра небяспеку ці даць савет.