Тыграйскі канфлікт

З пляцоўкі Вікіпедыя
Jump to navigation Jump to search
Тыграйскі канфлікт

Tigray War territory July 2021.svg
Сітуацыя на 11 верасня 2021.      пад кантролем федэральнага ўрада Эфіопіі      пад кантролем тыграйскіх паўстанцаў      пад кантролем амхарскага апалчэння «Фано»

     пад кантролем эрытрэйскай арміі
Дата з 4 лістапада 2020
Месца Тыграй і суседнія рэгіёны
Статус працягваецца
Праціўнікі
Flag of Ethiopia.svg Эфіопія:
  • • УСЭ
  • • ПУТ
  • • Фано
  • • Узброеныя падраздзяленні рэгіянальнага падпарадкавання (з ліпеня 2021[1])

Flag of Eritrea.svg Эрытрэя[К 1]:

Flag of the Tigray Region.svg Тыграй:
Камандуючыя
Эфіопія Абій Ахмед Алі
Эфіопія Сахле-Ворк Зеўдэ
Эфіопія Кенеа Ядэта
Эфіопія Берхану Джула
Эфіопія Ілма Мердаса
Flag of the Tigray Region.svg Мулу Нега
Эрытрэя Ісаяс Афеворкі
Эрытрэя Філіпас Вальдэяханэс
Эрытрэя Себхат Эфрэм 		Flag of the Tigray Region.svg Дэбрэцыан Гебрэмікаэль
Flag of the Tigray Region.svg Фетлворк Гебрэгзіабхер
Flag of the Tigray Region.svg Тадэс Верадэ Тэсфай
Flag of the Tigray Region.svg Гетачэў Рэда
Flag of the Tigray Region.svg Себхат Нега Здаўся
Flag of the Tigray Region.svg Абай ВелдуЗдаўся
Flag of the Tigray Region.svg Сеюм Месфін †
Flag of the Tigray Region.svg Абай Цэхае †
Flag of the Tigray Region.svg Керыя Ібрагім Здаўся
Сілы бакоў
140 000 байцоў урадавай арміі[10], 10 000 апалчэнцаў Фано[11], 43 00 эрытрэйскіх вайскоўцаў[12][13] 250 000 апалчэнцаў, перабежчыкаў, байцоў спецпадраздзяленняў і рэгіянальнай паліцыі[14]
Страты
Эфіопія: 3073 забітых і 4473 параненых[15] (дадзеныя праціўніка на 06.09.21)

Арганізацыя Аб'яднаных Нацый: 3 ахоўніка ААН і 5 работнікаў гуманітарнай дапамогі загінулі[16] (да 21.12.20)

Flag of the Tigray Region.svg: 5600 забітых, 2300 параненых і 2000 палонных[17] (дадзеныя праціўніка на 05.09.21)

Судан: 6 забітых і 30 параненых сілавікоў, 10 загінулых і 2 выкрадзеных грамадзянскіх[К 2] (да 26.02.21)

Агульныя страты
4382 мірных грамадзян загінулі[18] (да 16.01.21),
20 000 зніклых без вестак[19] (да 13.02.21),
~ 2 500 000 бежанцаў[20] (да 26.01.21)

гл. падрабязней Людскія страты ў Тыграйскім канфлікце

Commons-logo.svg Аўдыё, фота, відэа на Вікісховішчы

Тыграйскі канфлікт — узброенае супрацьстаянне паміж федэральным урадам Эфіопіі і мясцовымі ўладамі рэгіёну Тыграй, якое ўспыхнула 4 лістапада 2020 года. Прычынамі канфлікту сталі даўнія супярэчнасці паміж федэральным урадам Абія Ахмеда Алі і кіруючай штатам партыяй Народны фронт вызвалення Тыграя. Алі з самага пачатку свайго прэм’ерскага тэрміну прыкладаў намаганні для зніжэння ўплыву НФВТ. У адказ партыя ігнаравала асобныя федэральныя акты і ўказанні на тэрыторыі рэгіёну.

У выніку лістападаўскай аперацыі ўрадавая армія Эфіопія змагла выцесніць праціўніка з галоўных гарадоў і аднавіць кантроль над большай часткай Тыграя. Нягледзячы на шэраг буйных паражэнняў НФВТ працягнуў супраціў і нават змог утрымаць некаторыя горныя раёны рэгіёну. Адначасова падчас канфлікту бакі абвінавачвалі тыя ці іншыя замежныя сілы ў прамым удзеле ў вайне, што напаліла палітычную абстаноўку ў гэтай частцы Афрыкі.

У чэрвені 2021 года антыўрадавыя сілы разгортваюць наступленне. Да канцы месяца эфіопскія войскі і іх саюзнікі былі выбіты з часткі цэнтральнага і ўсходняга Тыграя, у тым ліку рэгіянальнай сталіцы Мэкэле.

Перадгісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Рэгіён Тыграй, населены прадстаўнікамі народнасці тыграі, як і іншыя вобласці краіны, мае шырокае ўнутранае самакіраванне. Ён размешчаны на паўночным захадзе дзяржавы[21] памiж Эфiопiяй i Эрытрэяй. Пры тым прадстаўнiкi народнасць тыграi складаюць большасць насельнiцтва суседняй Эрытрэi.

На працягу доўгага часу выхадцы з гэтай вобласці мелі важную ролю ў кіраванні Эфіопіяй, а НФВТ уваходзiў у кiруючую каалiцыю «Рэвалюцыйна-дэмакратычны фронт эфіопскіх народаў». Аднак у 2019 годзе, з прыходам да ўлады новага прэм’ера Абiя Ахмеда, «Народны фронт» перайшоў у апазіцыю, імкнучыся дыстанцыявацца ад федэральных уладаў і паказаць сваё асаблівае месца[22]. Асноўнай мэтай новых кіруючай вярхужкі стаў сыход ад этнічнага праўлення ў Эфіопіі, дзе рэгіёны створаны на этнічнай аснове і валодаюць шырокай аўтаноміяй[23]. Тут жа тыграйцаў пачалі выцясняць з сферы бізнесу і з ключавых інжынерных пасад[24].

9 верасня 2020 года мясцовыя ўлады правялі ўсеагульныя рэгіянальныя выбары ў Савет прадстаўнікоў Тыграя, нягледзячы на забарону федэральнага ўрада, які адмяніў правядзенне выбараў у рэгіёнах з-за пандэміі COVID-19. Парламент Эфіопіі прызнаў выбары неканстытуцыйнымі[25]. Гэтае рашэнне справакавала ўскладненне адносін паміж цэнтральным урадам і ўладамі аўтаноміі. На выбарах у Тыграі перамог НФВТ. 8 кастрычніка парламент Эфіопіі разарваў адносіны з Саветам прадстаўнікоў Тыграя і рэгіянальнымі выканаўчымі ўладамі[26].

Бакі[правіць | правіць зыходнік]

Урадавыя сілы маюць некаторую перавагу ў падрыхтоўцы і ўзбраенні. У баях былі заўважаны савецкая 152-мм самаходная гаўбіца 2С19 «Мста-С»[22], РСЗА БM-21 «Град»[27], 12-ствольная кітайская РСЗА PHL03[22], штрумавік Су-25[22], знішчальнік МіГ-23[28] і баявыя дроны[29]. Аднак нягледзячы на тэхнічны аспект, маральны дух лаялістаў не заўсёды застаецца высокім. Так, у пачатку баявых дзеянняў каля трыццаці вайскоўцаў адмовіліся падпарадкавацца і беглі ў суседні Судан[30]. Разам з тым, гаварылася і пра перабежчыкаў са складу Паўночнага камандавання ўзброеных сіл, якія далучыліся да праціўніка[4]. У сваю чаргу атрады НФВТ, прадстаўленыя ў асноўным апалчэннем, рэгіянальным спецназам і паліцыяй, маюць у распараджэнні ЗРК С-125, якія зніжаюць актыўнасць варожай авіяцыі і невілююць дыспаланс сіл[22]. Яны таксама валодаюць некаторай колькасцю бронетэхнікі і артылерыйскіх сістэм[21].

Усе антыэфіопскія сілы аб’яднаны ў так званыя «Сілы абароны Тыграя». Групоўка ўяўляе з сябе аб’яднанне сіл спецыяльнага прызначэння рэгіянальнага ўрада Тыграя, перабежчыкаў з эфіопскіх арміі[31][32], мясцовага апалчэння, членаў партый Народны фронт вызвалення Тыграя, Нацыянальны кангрэс Вялікага Тыграя, Сальсай Веян Тыграй, Партыя незалежнасці Тыграя і іншых[33]. Значную частку атрадаў складае моладзь[34][35][36].

Акрамя вышэйпералічаных, у канфлікце прымаюць актыўны ўдзел апалчэнцы Фано. Яе байцы пераважна прадстаўнікі народа амхара. Групоўка сфармавалася ў 2010-х гадах, а павелічэнне яе ўплыву і ролі арганізацыі адбылося ў 2019 годзе ў сувязі з прыходам да ўлады прэм’ер-міністра Абія Ахмеда Алі[37]. Апалчэнцы прытрымліваюцца ультранацыяналістычнай ідэалогіі, якая мае на ўвазе дэмантаж федэральнай сістэмы і аднаўленне цэнтралізаванай «імперскай» дзяржавы, дзе ў мінулым дамінавалі эліты амхара[38]. Апалчэнцы маюць падтрымку з боку рэгіянальнага ўрада штата Амхара, які за кошт Тыграя планаваў стварыць дзве новыя адміністрацыйныя зоны. Амхарскія лабісты дамагаліся прадастаўлення супляменнікам найбольш ўрадлівых зямель[24].

У лютым 2021 года да баявых дзеянняў на баку ўладаў далучыліся рэгіянальныя падраздзяленні з Афара. Улетку пачалася мабілізацыя фарміраванняў мясцовага падпарадкавання ў Бенішангуль-Гумуз, Дырэ-Дауа, Гамбела, Аромія, Сідама, Самалі і Вобласці Народнасцяў Паўднёвай Эфіопіі[1]. У сваю чаргу паўстанцы заручаюцца падтрымкай такіх арганізацый як Вызваленчая армія арома, Нацыянальна-дэмакратычная партыя Афара, Фронт рэвалюцыйна-дэмакратычнага адзінства Афара і Фронт нацыянальнага вызвалення Сідама[7].

Храналогія[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Храналогія Тыграйскага канфлікту

  • Тыграй на карце Эфіопіі.

  • Лістападаўскае наступленне ўрадавых сіл.

  • Становішча на пачатак красавіка 2021.

  • Становішча на 5 чэрвеня 2021.

  • Становішча на 6 ліпеня 2021.

Начальная фаза[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама: Баі за Хамеру (2020), Ракетны ўдар па Асмэры і Баі за Мэкэле (2020)

4 лістапада эфіопскія ўлады заявілі, што Народны фронт вызвалення Тыграя здзейсніў серыю нападаў на частцы ўрадавага войска ў Мэкэле і на мяжы з рэгіёнам Амхара. У выніку загінулі некалькі салдат, пашкоджанні атрымала бранятэхніка[39]. У той жа дзень федэральны парламент прапанаваў прызнаць Народны фронт вызвалення Тыграя тэрарыстычнай арганізацыяй[40]. Пасля ў рэгіёне ўведзена надзвычайнае становішча, да яго межаў пачалі сцягвацца падраздзяленні Узброеных сіл Эфіопіі. Згодна з заявай урада, асноўнымі задачамі цяперашніх дзеянняў федэральных уладаў у Тыграі з’яўляюцца падтрыманне законнасці і прыцягненне да адказнасці асоб, якія дэстабілізуюць сітуацыю ў краіне[41]. Адначасова з гэтым, лідар Тыграя і старшыня НФВТ Дэбрэцыан Гебрэмікаэль прывёў апалчэнне, ваенізаваныя фарміравання аўтаноміі і Народны фронт вызвалення ў поўную боегатоўнасць[42]. Тым часам улады Эфіопіі адключылі ў Тыграі электрычнасць, тэлефонную сувязь і інтэрнэт. У Мэкэле была чутна страляніна. Федэральныя СМІ Эфіопіі паведамілі аб першых ахвярах сутыкненняў на мяжы[40]. Таксама было заяўлена, што Дэбрэцыян Гебрэмікаэль адхілены ад улады, а замест яго адміністрацыі ствараўся Пераходны ўрад на чале з Мулу Нега.

Урад краіны разгарнуў шырокамаштабную ваенную аперацыю супраць НФВТ. Пасля серыі лакальных сутыкненняў і паветраных налётаў федэральная армія пачала штурм Хамеры, аднаго з ключавых гарадоў рэгіёну. Тут размяшчалася база тыграйскага спецназа, які мог аказаць сур’ёзны супраціў ворагу, але з-за праблем на іншых участках фронту кіраўніцтва НФВТ адклікала спецназ з горада. У выніку Хамера засталася пад абаронай толькі апалчэнцаў, што не змаглі сур’ёзна супрацьстаяць урадавым войскам. Пазней спецназ усё ж вярнуўся ў Хамеру, але яму не ўдалося пераламаць сітуацыю. Ужо 11 лістапада горад паў[43].

Паралельна НФВТ заявіў, што Эрытрэя пачала ваеннае ўварванне ў Тыграй з мэтай атакі на паўстанцаў і падтрымкі федэральных войск Эфіопіі[44]. У сваю чаргу Абій Ахмед заявіў, што Эрытрэя, а таксама Джыбуці, Самалі, Судан і Кенія цалкам падтрымліваюць пазіцыю яго ўрада ў дачыненні да крызісу ў Тыграі, але выключна на дыпламатычным узроўні. Тым не менш раніцай 14 лістапада сілы НФВТ нанеслі ракетны ўдар па Эрытрэі, як мінімум 2 ракеты трапілі ў аэрапорт горада Асмэра[45].

Авіяўдар па Мэкэле 16 лістапада напярэдадні пачатку баёў за горад.

17 лістапада прэм’ер-міністр Абій Ахмед Алі заявіў, што эфіопская армія пачынае ў рэгіёне «вырашальнае наступленне»[46]. Пасля гэтага ўрадавыя войскі занялі гарады Шыр, Аксум, Адыграт і Ідага-Хамус, раёны Чэрчар і Гагуфта-Механі, тым самым разгарнуўшы рух на сталічны Мэкэле[47]. 26 лістапада эфіопскія ўрадавыя войскі пачалі штурм наваколля горада[48]. Лідар паўстанцаў Дэбрэцыан Гебрэмікаэль заявіў, што яго сілы «гатовы стаяць да смерці» для абароны Мэкэле[49]. У той жа час горад падвергнуўся інтэнсіўнай бамбардзіроўцы з боку федэральных войск[50]. 28 лістапада ён цалкам перайшоў пад кантроль урада. Прэм’ер-міністр Абій Ахмед Алі абвясціў пра завяршэнне ваеннай аперацыі ў Тыграі і перамозе ўрадавых сіл[51]. Аднак Дэбрэцыан Гебрэмікаэль заявіў, што іх узброены барацьба супраць федэральных сіл будзе працягнута[52].

Пасля ўзяцце Мэкэле[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама: Эфіопа-суданскі памежны канфлікт (2020—2021) і Мірны працэс па Тыграі

Па стане на канец лістапада і пачатак снежня байцы «фронту» ўсё яшчэ кантралявалі горныя раёны Тыграя. У рэгіёне была разгорнута партызанская вайна. Паўстанцы збівалі самалёты праціўніка[53][28] і здзяйснялі напады на ваенныя калоны[54]. Крыху пазней тыграйскія сілы перайшлі ў контрнаступленне. Так, 22 снежня прэс-сакратар НФВТ Гетачэў Рэда заявіў у сваім Твітэры, што сілы ўрада Эфіопіі былі адкінуты ў Медэбай-Зана, страціўшы пры гэтым сотні салдат у Надэры Адэце і Асгедэ-Цымбла[55]. 31 снежня ўрадавая армія і эрытрэйскі падраздзяленні былі выбіты сіламі НФВТ з гарадоў Агула і Май Мэкдэн[56].

Таксама ў снежні адбылося абвастрэнне на мяжы з Суданам, дзе пачаліся ўзброеныя сутыкненні за спрэчныя раёны Курайша і Аль-Фашака паміж суданскім і эфіопскім бокам. Апошні абвінаваціў Хартум у супрацоўніцтве з тыграйскімі баевікамі[57][58][8].

У пачатку студзеня 2021 года эфіопскія сілавікі правялі шэраг спецаперацый па злове і арышце высокапастаўленых членаў НФВТ. 8 студзеня 2021 была праведзена спецаперацыя ўрадавых сіл у раёне Кола Тэмбеін, у выніку якой быў арыштаваны Себхат Нега, адзін з заснавальнікаў партыі[59]. У ходзе мерапрыества былі таксама арыштаваныя два палкоўнікі тыграйскіх войскаў і жонка Себхата, а некалькі яго целаахоўнікаў і жанчына-актывістка НФВТ былі забітыя ў перастрэлцы з урадавай арміяй[60]. 10 студзеня арыштаваны 7 вышэйшых членаў НФВТ, сярод якіх Абай Велду, былы старшыня партыі (2012—2017) і былы прэзідэнт рэгіёну Тыграй (2010—2018), і Абрахам Тэкэзэ, былы віцэ-прэзідэнт рэгіёну Тыграй і былы міністр фінансаў Эфіопіі. У ходзе спецаперацыі былі таксама забітыя 15 паўстанцаў, сярод якіх генерал-маёр Ібрагім Абдулджэліл, што раней кіраваў аддзяленнем матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння эфіопскай арміі і перайшоў на бок НФВТ падчас канфлікту[61]. 13 студзеня падчас чарговай спецаперацыі ўрадавых сіл загінулі Сеюм Месфін, а таксама былыя міністры федэральных спраў Абай Цэхае і Асмелаша Волдэсласі[62][63].

8 лютага паўстанцы пачалі новае кантрнаступленне. Яно пачалося 14 лютага, калі адбыліся жорсткія баі паміж эфіопскай арміяй і сіламі НФВТ побач Самрэ. Паўстанцы сцвярджалі, што 32-я дывізія федэральных войск была «знішчана»[64]. На наступны дзень, 15 лютага, тыграйскія апалчэнцы адваёўваюць Самрэ, Гіет і Майкінеталь. У гэты ж час урадавая армія прыступае да пабудовы абарончых збудаванняў вакол Мэкэле[65]. 16 лютага адбыліся ўзброеныя сутыкнення ў гарадах Шыр і Ваджырат, а Самрэ і Гіет падвяргліся паветраным бамбаванням ВПС Эфіопіі. У НФВТ заявілі, што збілі два самалёта праціўніка[66]. 18 лютага сілы НФВТ засяродзіліся на наступленні ў раёне населеных пунктаў Тэмбейн, Ады-Хіла і Джувамарэ[67].

19 лютага НФВТ нечакана выказаў сваё жаданне правесці мірныя перамовы, абвясціўшы восем папярэдніх умоў[68]. 20 лютага Нацыянальны кангрэс Вялікага Тыграя, Партыя незалежнасці Тыграя і Сальсай Веане Тыграй апублікавалі шэсць патрабаванняў да міжнароднай супольнасці, звязаных з мірным працэсам па ваеннаму канфлікту[69]. 21 лютага праваабарончая арганізацыя «Себ Хідры» падтрымла патрабаванні мірнага працэсу ад трох тыграйскіх партый, а таксама дадаткова запатрабавала размяшчэння міратворчых сіл ААН па назіранні за выкананнем правоў чалавека, падтрыманню міру і правядзення пад кіраўніцтвам ЮНЕСКА расследавання знішчэння культурнай спадчыны[70].

Урад не зрабіў якіх-небудзь сустрэчных крокаў па мірным урэгуляванні, і тады паўстанцы працягнулі супраціў. 27 лютага па ўсяму Тыграю, асабліва ў цэнтральных раёнах, нечакана актывізаваліся баі[71]. 9 сакавіка пад націскам баевікоў войскі ўрада адступілі з Абій-Ады. У той жа час крыніцы ў НФВТ паведамлялі, што эрытрэйскія сілы таксама пакінулі шэраг сваіх пазіцый, заняўшы новыя рубяжы ў гарах ля Адыграта, папярэдне канфіскаваўшы жывёлу і прадукты харчавання ў мясцовых жыхароў[72].

Падбіты бронетранспарцёр на адной з галоўных вуліц Хаўзэна, 6 чэрвеня 2021 года.

На пачатак красавіка УС Эфіопіі ўдалося прыпыніць наступленне праціўніка. Урад падзяліў сваю ваенную групоўку на восем франтоў. Тыграйскія паўстанцы замест ўтрымання пэўных пазіцый перыядычна сталі пераходзіць з месца на месца, што ўскладніла іх знішчэнне[73].

Контрнаступленне паўстанцаў[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама: Аперацыя «Алула» і Аперацыя «Тыграйскія маці»

18 чэрвеня ў пяць гадзін раніцы 3-я і 4-я арміі Сілы абароны Тыграя ў Агбе і на ўсім шляху да Хагеры Салама перайшлі ў наступленне[74]. Пазней да іх далучыліся сілы 1-й арміі[75]. Крыху пазней паўстанцкія сілы абвясцілі, што дадзеныя манеўры праходзяць у рамках аперацыі пад кодавай назвай «Алула». Яна названа ў гонар тыграйца Рас Алула[76][77][78], аднаго з самых бачных ваеначальнікаў эфіопскай арміі другой паловы XIX стагоддзя і ўдзельніка некалькіх буйных бітваў, такіх як Галабата, Дагалі і Адуа.

У гэты самы момант з Мэкэле ў раёны асноўных удараў праціўніка ўрадавае войска выслала падмацаванне[79]. Аднак уладам не ўдалося стрымаць націск баевікоў, паступова здаючы праціўніку тэрыторыю. Адначасова ў Інтэрнэце распаўсюдзіліся здымкі, якія сведчаць аб масавай здачы байцоў федэральнай арміі ў палон[80]. 22 чэрвеня паўстанцы падышлі да ўскраін Мэкэле[81][82], а 28 чэрвеня яны ўвайшлі ў горад, дзе пачаліся масавыя ўрачыстасці з гэтай нагоды. У сваю чаргу ўлады Эфіопіі абвясцілі аб аднабаковым спыненні агню[83]. Падобную ініцыятыву баевікі ўспрынялі негатыўна, адмовіўшыся спыніць баявыя дзеянні. Прэс-сакратар НФВТ Гетачэў Рэда назваў рашэнне ўладаў благі жартам і адзначыў, што паўстанцы будуць працягваць наступленне. На наступны дзень, 29 чэрвеня, пад націскам тыграйскіх сіл эрытрэйцы пакінулі Шыр, Аксум і Адву[84].

6 ліпеня паўстанцы абвясцілі аб мабілізацыі з мэтай адваёвы Заходняга Тыграя ад Фано[85], разгарнуўшы ўжо іншую аперацыю — «Тыграйскія маці». 13 ліпеня САТ ўзялі гарады Аламата і Карэм[86]. Пасля гэтага баевікі перасяклі раку Тэкэзэ і прасунуліся на захад, захапіўшы горад Май Цэбры[87].

20 ліпеня рэгіянальныя сілы з Араміі, Сідамы, Самалі мабілізуюцца для падтрымкі федэральных войск у Тыграі[88]. У гэты час паўстанцы пачалі пачалі ўварванне ў рэгіён Афар[89][90].

Да 15 жніўня баевікі занялі такія гарады як Лалібела, Вельдыю, Нэфас Мевча, Дэбрэ-Зебіт, Секата і Чэчаха. Усе яны знаходзіліся зв межамі Тыграя, а менавіта ў рэгіён Афар і Амхара.

Ваенныя злачынствы[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Ваенныя злачынствы падчас Тыграйскага канфлікту

Масавыя забойствы[правіць | правіць зыходнік]

Адно са шматлікіх масавых пахаванняў грамадзянскіх асоб у Тыграі, забітых федэральнай арміяй і саюзнікамі, 11 чэрвеня 2021[91].

У пачатку лістапада 2020 года ў горадзе Хамера адбылася масавая расправа. Бежанцы, што далі інтэрв’ю Daily Telegraph, прыпісвалі адказнасць за разню амхарскім апалчэнцам, у тым ліку байцам Фано[92][93] і ўрадавай арміі[94]. Уцекачы заявілі, што на іх напалі жыхары суседняга рэгіёну Амхара, якія аб’ядналіся з федэральнымі войскамі, забіваючы тых, хто спрабаваў уцячы з краіны. Зэнебэ, этнічны тыграец, што стаў відавочцам разні, нават параўнаў тое, што адбылося з генацыдам. Гідзі, таксама сведак, распавядаў як ваенныя спынілі таксі, збілі кіроўцы і двух пасажыраў. Па паведамленні іншага сведкі, забойствы адбываліся як пры дапамозе агнястрэльнай, так і пры дапамозе халоднай зброі[93]. 54-гадовы бежанец, з якім гутарыў The Guardian, Гуш Тэла заявіў, што яго збілі федэральныя сілы бяспекі. Ён заявіў, што лаялісты перадалі яго моладзевай групоўцы з Фано, якая вызваліла яго. Іншыя ўцекачы паказалі раны, якія яны прыпісваюць байцам Фано[94]. Жыхар Хамеры Мелес, апытаны газетай The New York Times у лагеры для бежанцаў, заявіў, што амахарскія апалчэнцы нават адрэзалі галовы[95]. Пазней Эфіопская вяшчальная карпарацыя заявіла, што недалёка ад аэрапорта Хамера было знойдзена 70 пахавальных ям, якія змяшчаюць целы. У тэлерэпартажы ананімны ваенны чыноўнік прыпісаў забойствы НФВТ[96].

У перыяд з 9 па 10 лістапада ў Май Кадра здзейсненіна масавая разня супраць мясцовага насельніцтва, што пераважна былі з народнасці амхара. Большасць ахвяр з’яўляліся працоўнымі мігрантамі з розных рэгіёнаў. Па дадзеных эфіопскай камісіі па правах чалавека, было забіта па меншай меры 600 чалавек[97] [98]. Злачынства здзейснена пры дапамозе сякер і мачэтэ[99]. Эфіопская камісія мяркуе, што магло загінуць яшчэ больш мірных жыхароў: некаторыя людзі прапалі без вестак, хтосьці схаваўся за межамі горада. Камісія правяла падлікі пасля наведвання горада Май-Кадра ў рэгіёне Тыграй і шэрагу іншых эфіёпскіх гарадоў. Улады абвінавацілі ў падзеях паўстанцаў. Па словах праваабаронцаў, разню зладзіла не сама НФВТ, а саюзная групоўка «Самры». Разам з паўстанцамі і паліцыяй НФВТ нібыта праводзілі рэйды, у выніку якіх забілі сотні людзей за іх паходжанне. Выжылыя таксама распавялі, што некаторыя людзі, якіх не кранула расправа, дапамагалі пацярпелым хавацца і хавалі іх у сваіх дамах, цэрквах і на палях[100].

Паралельна з гэтым адбыліся расправы над мясцовым насельніцтвам у раёне горада Адыграт, у чым абвінавацілі ваеннаслужачых эрытрэйскі арміі[101][102].

15 снежня, па дадзеных EEPA, 750 чалавек, якія хаваліся ў царкве Марыі Сіёнскай (царква Марыям Цыён) у Аксуме, былі гвалтоўна выгнаны з храмы і расстраляны на суседняй плошчы. У той жа справаздачы па сітуацыі EEPA гаворыцца, што паступалі паведамленні аб цяжкіх баях у Мэкэле і яго ўскраінах, а таксама аб артылерыйскіх абстрэлах у Вурко[103].

18 студзеня ў Хамера адбылася новая разня, падчас якой апалчэнцы Фано (народнасць амхара) забілі 92 мясцовых жыхароў, разрабавалі дамы, прадпрыемствы і склады для захоўвання прадуктаў[54].

1 сакавіка, паводле EEPA, апалчэнцы Фано забілі 250 чалавек блізу Хамеры[104]. 11 сакавіка, згодна з той жа крыніЦай, адбылася разня ў горадзе Энкікумель, паміж Шырам і Эндабагунай, дзе больш за 100 маладых людзей былі пакараныя смерцю эфіопскімі і эрытрэйскімі войскамі[105]. 14 сакавіка салдаты федэральных войск расстралялі 5 грамадзянскіх асоб, забіўшы 3 з іх у горадзе Вукро. Па словах мясцовых жыхароў, гэтыя забойствы былі адказам на нядаўнія напады паўстанцаў[106]. 23 сакавіка заходнія крыніцы паведамлялі аб разні ў вёсцы Тэка-Тэсфай ва Усходнім Тыграі, дзе дзесяткі мірных жыхароў былі нібыта забітыя эрытрэйскімі і эфіопскімі салдатамі[107]. 24 сакавіка, паводле EEPA, адбылося забойства ўрадавай арміяй больш за 20 мірных жыхароў недалёка ад горада Фрэвейні. Як сцвярджалася, вайскоўцы выцягнулі мірных жыхароў з грамадскага аўтобуса і пасля пакаралі смерцю[108].

5 красавіка эрытрэйцы забілі 30 мірных жыхароў у Май Када на Усходзе Тыграя[109]. 8 красавіка паведамілялася аб новай серыі масавых забойстваў, учыненых эрытрэйскімі і эфіопскімі войскамі, падчас якіх загінула больш за 230 мірных жыхароў[110]. 12 красавіка EEPA паведаміла аб серыі масавых забойстваў, за якія, меркавана, стаяць апалчэнцы Фано і федэральная армія. Было забіта больш за 330 мірных жыхароў[111].

У перыяд з 16 ліпеня па 2 жніўня апалчэнцы Фано, спецназ Амхара і эрытрэйцы забілі ад 50 да 95 мірных жыхароў у Хамеры[112].

Сексуальны гвалт[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Сексуальны гвалт падчас Тыграйскага канфлікту

Упершыню пра згвалтаванні загаварылі 4 студзеня 2021, калі Europe External Programme with Africa (EEPA) паведаміла, што вялікая колькасць жанчын падвергнулася сексуальнаму гвалту як індывідуальна, так і ў групах. Многія жанчыны ў Мэкэле пасля запыталі экстраныя супрацьзачаткавыя таблеткі[113]. У злачынствах абвінавачваліся войскі федэральных уладаў. 30 студзеня ў сваёй заяве Дэбрэцыан Гебрэмікаэль пацвердзіў паведамленні аб сексуальным гвалце з боку ўрадавай арміі[114]. 31 студзеня Філсан Абдулахі, федэральны міністр Эфіопіі па справах жанчын, дзяцей і моладзі, заявіў у адказ на згадванне Дэбрэцыана, што федэральны ўрад «праводзіць палітыку нулявой цярпімасці да любой формы сексуальнага гвалту», гэта значыць карае злачынцаў[115]. Для раследвання злачынстваў была створана спецыяльная група на чале з былым генеральным пракурорам Аданах Абібі[116]. Мэтавая група, пачынаючы з 1 лютага, апытвала пацярпелых і збірала медыцынскія доказы[116]. Ужо 11 лютага яна ўстанавіла, што згвалтаванні сапраўды мелі месца. Філсан заявіў, што паліцыя апрацоўвала «дадзеныя ў выглядзе лічбаў», не робячы ніякіх заяваў аб усталяванні вінаватых[117].

Па стане на пачатак сакавіка толькі ў Адыграцкай бальніцы было зарэгістравана 170 жанчын, якія сталі ахвярамі згвалтаванняў, прычым назіралася тэндэнцыя да павелічэння колькасці інцыдэнтаў[118].

Выгнанне эрытрэйскіх бежанцаў[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Выгнанне эрытрэйскіх бежанцаў

19 лістапада, па дадзеных The New York Times, пасля таго, як эрытрэйскі ўзброеныя сілы, што нібыта ўдзельнічаюць у канфлікце, прыбылі ў лагер бежанцаў «Хітсат», у дадатак да збіцця і пазасудовым пакаранням смерцю, яны гвалтоўна забралі 40 бежанцаў-саайчыннікаў назад у Эрытрэю[119].

10 студзеня 2021 года Europe External Programme with Africa (EEPA) заявіла, што бежанцы з Хітсата былі вымушаныя вярнуцца ў Эрытрэю. EEPA таксама распавяла пра лагер «Шымельба», які быў цалкам знішчаны, а людзі адтуль вярнуліся ў Эрытрэю[120].

1 лютага «Аль-Джазіра» паведаміла, што сотні бежанцаў з Хітсата прыбылі ў Май-Айні, яшчэ адзін лагер для эрытрэйцаў. Сведка паведаміў AFP, што 26 або 27 бежанцаў былі вывезены ваеннымі ў невядомым кірунку. 2 лютага Вярхоўны камісар Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па справах бежанцаў Філіпа Грандзі заявіў пасля візіту ў Эфіопію, што эрытрэйскія бежанцы «патрапілі пад крыжаваны агонь, былі выкрадзены і вымушаны вярнуцца ў Эрытрэю пад ціскам эрытрэйскіх войск». Паводле афіцыйнай ацэнцы ААН, лік зніклых без вестак бежанцаў складаў 20 000 чалавек. Па стане на 1 лютага ні КПЧ ААН, ні эфіопскае агенцтва па справах бежанцаў і вяртанцаў не мелі доступу ў лагеры Хітсат і Шымельба[121].

Гуманітарная сітуацыя[правіць | правіць зыходнік]

Раздача харчовай дапамогі ад USAID, 9 ліпеня 2021.

Нестабільная палітычная сітуацыя ў суседніх дзяржавах і шматгадовыя канфлікты прывялі да таго, што Эфіопія стала адным з найбуйнейшых цэнтраў прытулку для бежанцаў у свеце. На пачатак 2020 года ў краіне пражывала 735 204 бежанцаў, у асноўным з Паўднёвага Судана. Тыграй быў адным з рэгіёнаў, дзе ісавала значная колькасць бежанцаў[122]. Успышка канфлікту павярнулася дыяметральна супрацьлеглым роляй: менавіта грамадзяне Эфіопіі сталі бежанцамі. Па дадзеных УВКБ на 13 лістапада, больш за 14,5 тыс. дзяцей, жанчын і мужчын беглі ад вайны ў Паўднёвы і Паўночны Суданы. Акрамя таго, многія эфіопы пакінулі свае дамы і праніклі ў глыб краіны, дзе не вядуцца баі. У той жа час значна пагоршылася становішча 96 тысяч бежанцаў з Эрытрэі, якія пражываюць у Тыграі[123]. Ужо на 18-га, паводле заявы кіраўніка Нацыянальнай камісіі па справах бежанцаў Судана Абдула Сулеймана, у краіне налічвалася 36 тысяч бежанцаў з суседняй дзяржавы. Як адзначылі ў Чырвоным Крыжы, у Эфіопіі і за яе межамі разгортваецца «катастрафічны гуманітарны крызіс»[124]. Шмат эфіопаў перабіраліся праз памежную раку ў суданскі цэнтр для бежанцаў «Хамдаят». Непасрэдны ўдзельнік падзей Менгастаб Абракай, уцякач з зоны баявых дзеянняў, якога цытавала NTD, распавёў наступнае[125]:

" У нас там цяжарныя жанчыны засталіся на вуліцах. Вайскоўцы пераследвалі нас да мяжы. Там адбываюцца рабаванні, пагромы і забойствы, такія ж, як былі ў Руандзе. Людзі на вуліцах не елі па тры-чатыры дні. Я не ведаю, дзе мае дзеці. "

23 снежня дзяржсакратар Майк Пампеа абвясціў, што Злучаныя Штаты прадаставяць 18 мільёнаў долараў на дапамогу ўцекачам і вымушаным перасяленцам тыграйскага канфлікту[126]. Прэс-сакратар ААН Стэфан Дюжарык заявіў, што Сусветная харчовая праграма накіравала тэрміновыя медыцынскія матэрыялы, якія дазваляюць лячыць 10 000 чалавек на працягу трох месяцаў, у той час як ежа, адпраўленая ім для 35 000 бежанцаў, дабралася да лагераў Ады Харуш і Май Айні. Ён абвясціў аб пастаўках хімічных рэчываў для ачысткі вады і ў рэгіён. Акрамя таго, ААН і ўрад Эфіопіі дамовіліся стварыць механізмы абмену гуманітарнай інфармацыяй па Тыграі[127].

Пазней у рэгіёне паўстала вострая праблема з забеспячэннем харчавання. Па стане на студзень 2021 года, сеткай сістэм ранняга папярэджання аб голадзе (FEWS NET) ў адпаведнасці з комплекснай класіфікацыяй фазы харчовай бяспекі(IPC) становішча ацэнена як крызісны (фаза 3)/надзвычайны (фаза 4) ўзровень вострай харчовай бяспекі ў значнай частцы рэгіёну[128]. У канцы месяца, The Economist сцвярджаў, што «верагодна» федэральны ўрад Эфіопіі «наўмысна стрымлівае харчаванне ў спробе змарыць голадам» баевікоў НФВТ[129]. Аднак асобныя прадстаўнікі ўладаў адмаўляюць не толькі штучнае паходжанне крызісу, але і адмаўляюць голад наогул. 10 лютага Абера Тола, кіраўнік эфіопскага таварыства Чырвонага Крыжа (ERCS) заявіў, што асобныя бежанцы з зоны канфлікту «знясіленыя», а «іх скура трымалася на касцях»[130]. Паводле яго дадзеных, у 80% рэгіёну недаступна гуманітарная дапамога. У пачатку лютага Муферыат Каміль, міністр міру Эфіопіі, дамовіўся з прадстаўнікамі Сусветнай харчовай праграмы дазволіць пашырэнне размеркавання прадуктаў харчавання ў рэгіёне Тыграй[130].

Рэакцыя[правіць | правіць зыходнік]

Арганізацыя Аб’яднаных Нацый перасцерагла ад узнікнення буйнога гуманітарнага крызісу ў выпадку ўзнікнення поўнамаштабнага канфлікту[131]. Афрыканскі Саюз заклікаў да неадкладнага спынення баявых дзеянняў, паважанне правоў чалавека і забяспечвання абарону грамадзянскага насельніцтва[132]. У сакавіку 2021 года на пасяджэнні Савета Бяспекі ААН Індыя, Кітай і Расія выступілі супраць замежнага ўмяшання ў канфлікт[133].

Прэзідэнт Джыбуці Ісмаіл Амар Геле выказаў рашучую падтрымку Абію, заявіўшы, што ён вырашыў «аднавіць закон і парадак на федэральным узроўні і пакараць тых, хто спрабуе раскалоць краіну»[134]. Прэзідэнт Самалі Махамед Абдулахі Махамед таксама палітычна падтрымаў аперацыю супраць Народнага фронту вызвалення Тыграя[135]. Прэзідэнт Эрытрэі Ісаяс Афеворкі таксама выказаўся за гэтае рашэнне.

У лістападзе 2020-га дзяржсакратар ЗША Майк Пампеа выказаў «смутак у сувязі з трагічнай гібеллю людзей» і заклікаў да дээскалацыі канфлікту і неадкладных дзеянняў па аднаўленні міру[136]. 27 лютага 2021 году новы дзяржсакратар Энтані Блінкен заклікаў да неадкладнага вывада эрытрэйскіх войск і рэгіянальных сіл Амхара з Тыграя. Ён таксама папрасіў Афрыканскі саюз і рэгіянальных партнёраў супрацоўнічаць з ЗША ў дазволе крызісу ў Тыграі[137]. 17 верасня прэзідэнт Джо Байдэн падпісаў новае распараджэнне, якое дазваляе Вашынгтону прымяняць карныя санкцыі супраць урадаў Эфіопіі і Эрытрэі, Народнага фронту вызвалення Тыграя і рэгіянальнага ўрада Амхара, калі яны згуляюць ролю ў зацягванні канфлікту, перашкаджаюць доступу гуманітарнай дапамогі або здзяйсняюць сурёзныя парушэнні правоў чалавек[138].

Міністр замежных спраў Канады Франсуа-Філіп Шампань выказаў занепакоенасць сітуацыяй і заклікаў усе бакі праявіць стрыманасць. Шампань таксама заклікаў да мірнага ўрэгулявання і абароны грамадзянскага насельніцтва[139]. Яго калега з Вялікабрытаніі Дамінік Рааб заявіў, што ён размаўляў з Абіем і заклікаў да дээскалацыі канфлікту ў Тыграі, а таксама заявіў, што грамадзянскае насельніцтва і гуманітарны доступ павінны быць абаронены[140]. Міністр замежных спраў Турцыі Меўлют Чавушаглу сказаў, што Турцыя разумее рашэнне федэральнага ўрада Эфіопіі прыняць меры для падтрымання законнасці і парадку ў рэгіёне. Ён выказаў упэўненасць, што аперацыя хутка скончыцца і не паставіць пад пагрозу бяспеку мірных жыхароў[141][142][143][144].

Каментарыі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ 9 лістапада 2020 года паўстанцы НФВТ абвінавацілі Эрытрэю ў ваенным умяшанні ў Тыграйскі канфлікт. Аднак эрытрэйская бок адмаўляў свой удзел у баявых дзеяннях. Эфіопскі ўрад таксама першапачаткова абвяргаў такога кшталту інфармацыю, але 23 сакавіка 2021 прэм’ер-міністр Абій Ахмед Алі афіцыйна пацвердзіў, што эрытрэйскія войскі знаходзяцца ў зоне баявых дзеянняў. 16 красавіка гэта пацвердзіла і пастаянны прадстаўнік Эрытрэі пры ААН Сафія Тэсфамарыам.
  2. ↑ гл. Эфіопа-суданскі памежны канфлікт (2020—2021)

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ 1,0 1,1 Ethiopia's Amhara state rallies residents to fight Tigrayans. Al Jazeera (25 ліпеня 2021)., Ethiopia's Tigray forces enter neighbouring Afar region, Afar says. Reuters (19 ліпеня 2021)., Three more regions reinforce Ethiopia army, Amhara against Tigray forces (16 ліпеня 2021)., Ethiopia: Fear Tigray conflict could trigger all-out war (20 ліпеня 2021)., Endeshaw, Dawit Three more regions reinforce Ethiopia army, Amhara against Tigray forces. Reuters (16 ліпеня 2021).
  2. ↑ Tigray: UAE drones support Ethiopia. African Military Blog News (16 лістапада 2020).
  3. ↑ Президент Джибути выразил поддержку федеральному правительству Эфиопии
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Briefing of ethiopian prime minister
  5. ↑ Somalia supports Ethiopia's military actions in Tigray days after FM sacked (англ.) . Garowe Online.
  6. ↑ End of fighting in rebel Tigray region
  7. ↑ 7,0 7,1 Anna, Cara Ethiopia armed group says it has alliance with Tigray forces. AP News (11 жніўня 2021)., Leaked EU Diplomatic Cable: Delegation of the European Union to Ethiopia. Scoop (25 жніўня 2021)., The Afar Revolutionary Democratic United Front (UGUGUMO) condemn the massacre of over 200 innocent Afar. Ayyaantuu News (25 жніўня 2021)., Kifle, Shuwa Zerbricht Äthiopien im Bürgerkrieg? (ням.) . heise online., The Sidama National Liberation Front to Join the Coalition of Resistance by the Federalist Forces. Sidama National Liberation Front (23 жніўня 2021).
  8. ↑ 8,0 8,1 Board accuses Sudanese forces of conspiring with TPLF to kill civilians
  9. ↑ U.S. Urges Withdrawal of Eritrean Troops From Ethiopia
  10. ↑ Ethiopian troops 'liberate' key town in Tigray, claim officials. The Guardian (17 лістапада 2020). Праверана 17 лістапада 2020.
  11. ↑ Arguments, African Ethiopia: 'They Have Destroyed Tigray, Literally' – Mulugeta Gebrehiwot Speaks From the Mountains of Tigray (англ.) . allAfrica.com (29 студзеня 2021).
  12. ↑ Ethiopia: 'We are in our homeland, the invaders are attacking us,' says Tigray's Gebremichael. France 24 (15 снежня 2020). — «As fighting continues "in many parts" of Ethiopia's Tigray, according to the United Nations, Tigray's regional president Debretsion Gebremichael told France 24 that the northern region would continue fighting as long as federal "invaders" are on Tigrayan soil. Prime Minister Abiy Ahmed announced military operations in the northern region of Tigray a month ago, saying they targeted the leaders of its ruling party, the Tigray People's Liberation Front (TPLF). Gebremichael believes neighbouring Eritrea is playing a key role in the conflict. "They already have 16 divisions in Tigray. They are fighting on the side of the federal army... They have a united front against us. Wherever you go, they are there."»  Архівавана з першакрыніцы 16 снежня 2020.
  13. ↑ Eritrea Army , Global Security (16 чэрвеня 2016).
  14. ↑ Air strikes in Ethiopia's Tigray region will continue, PM says. CNN (7 лістапада 2020). Праверана 7 лістапада 2020.
  15. ↑ Ethiopia's Tigray conflict: Thousands reported killed in clashes (en-GB), BBC News (6 верасня 2021).
  16. ↑ Guardian staff 'Slaughtered like chickens': Eritrea heavily involved in Tigray conflict, say eyewitnesses. The Guardian (21 снежня 2020).
  17. ↑ Ethiopia: Thousands of Tigray rebels killed, military claims (en-GB), BBC News (4 верасня 2021).
  18. ↑ Ethiopia: Investigation reveals evidence that scores of civilians were killed in massacre in Tigray state , Amnesty International (12 лістапада 2020).,Ethiopia commission says Tigray youth group killed 600 civilians in Nov 9 attack , Reuters (24 лістапада 2020)., Tigray rebels say nine civilians killed in Ethiopian attack , Reuters (21 лістапада 2020)., Ethiopia crisis: Tigray leader vows to keep fighting as government advances , BBC .,Резня в Тыграе, Обнаружено доказательство того, что многие мирные жители погибли во время резни в Тыграе [1]
  19. ↑ Ethiopia: UN says 20,000 refugees missing in Tigray (англ.) . www.aljazeera.com.
  20. ↑ Новая война в Эфиопии: сепаратисты Тыграя атаковали два аэропорта, нанесен удар по Эритрее, НЕ МЕНЕЕ 20 ТЫСЯЧ ЭФИОПЦЕВ БЕЖАЛИ В СУДАН, СПАСАЯСЬ ОТ КОНФЛИКТА В ТЫГРАЕ, В Судан прибыли более 36 тысяч беженцев из Эфиопии, ЭФИОПСКИЕ ВОЙСКА СОБИРАЮТСЯ ШТУРМОВАТЬ МЯТЕЖНЫЙ МЭКЭЛЕ // Независимая газета, 26 ноября 2020, [2], [3], [4]
  21. ↑ 21,0 21,1 В Эфиопии началась гражданская война // Дмитрий Валюженич, Anna News, 6 ноября 2020
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 К событиям в Эфиопии // Фонд стратегической культуры, 10 ноября 2020
  23. ↑ «Последний шанс»: Эфиопия движется к гражданской войне // Газета.ру, Алексей Поплавский, 23 ноября 2020
  24. ↑ 24,0 24,1 КОНФЛИКТ В ЭФИОПИИ СТАНОВИТСЯ ИНТЕРНАЦИОНАЛЬНЫМ
  25. ↑ Парламент Эфиопии признал выборы в Тыграі неконституционными
  26. ↑ Парламент Эфиопии принял резолюцию о разрыве отношений с регионом Тыграй
  27. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 33 - 22 December Europe External Programme with Africa
  28. ↑ 28,0 28,1 Aid group staffer killed in Tigray
  29. ↑ የፌደራል መንግሥት በትግራይ ክልል ጊዜያዊ አስተዳደር እንዲያቋቁም የፌዴሬሽን ምክር ቤት በሙሉ ድምፅ ወሰነ
  30. ↑ 2500 гражданских и 30 солдат Эфиопии бежали в Судан из-за войны в Тыграі
  31. ↑ Battle-hardy Tigray back in spotlight as Ethiopia conflict flares (10 лістапада 2020). «Tigrayan forces and militia are battle-hardened, have large stocks of military hardware and number up to 250,000 men, experts say. Federal authorities have restricted access to the region, making it hard to verify details of the fighting. However, there are indications that Tigrayans in the powerful Northern Command, which accounts for about half of the federal army’s manpower and its best divisions, are defecting. Local forces are already in control of its headquarters in Mekelle and other army facilities in Tigray, according to a United Nations internal security report seen by Reuters. Ethiopia expert Alex de Waal said Abiy may have underestimated the Tigray leaders’ skills at both politics and war. The Tufts University academic recalled the words of Tsadkan Gebretensae, a Tigrayan who once commanded Ethiopia’s army against Eritrea, in a conversation with him: “War is primarily an intellectual activity"».
  32. ↑ Why Is Ethiopia at War With Itself? , The New York Times (7 красавіка 2021). «As fighting erupted, Tigray officials declared that soldiers from the Northern Command of the Ethiopian military had defected and sided with them.... But although federal forces quickly seized control of Tigray’s main towns, the T.P.L.F. and its armed supporters fled to rural and mountainous areas, where sporadic fighting continued through February.».
  33. ↑ Place St Pierre, 19 April 2021: Guerre civile au Tigré, la situation sur le terrain (Fulvio Beltrami)
  34. ↑ Ethiopia Insight, 27 April 2021: René Lefort: Ethiopia’s vicious deadlock
  35. ↑ International Crisis Group, 2 April 2021: Ethiopia’s Tigray War: A Deadly, Dangerous Stalemate
  36. ↑ Transcript – Call between Mulugeta Gebrehiwot and Alex de Waal 27 January 2021. World Peace Foundation (27 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 29 студзеня 2021.
  37. ↑ Fano Will Not Lay Down Arms If Demands Are Not Met: Chairman (28 сакавіка 2020).
  38. ↑ የፋኖ አማራ በጎንደር የመጨረሻ ማስጠንቀቂያ ("Última advertència dels fano Amhara de Gondar"). Vídeo penjat a facebook el 24 d'agost de 2020 on un grup d'uns 40 fano es presenta i exigeix l'alliberament de companys fano empresonats a la regió.; ፋኖ አማራ ጎንደር ("Fano Amhara Gondar"). Vídeo penjat a facebook el 25 de novembre de 2020. Probablement fou fet durant la campanya del Wolkayt contra el Tigré. S'observa uns 100 fano cridant l'eslògan: "Fano, cap endavant, woyane cap enrere; victoria al poble Amhara, victòria als Fano, victòria al poble d'Etiòpia; Fano guanyarà, fano cap endavant!".; ፋኖዎቻችን ከአንገረብ ማረሚያ ቤት ሲወጡ የህዝብ አቀባበል ፋኖ አማራ ("Els nostres Fano mentre surten del correccionari d'Anghereb i són rebuts pels fano Amhara"). Vídeo penjat el 7 de febrer de 2021 a facebook on es mostra el moment en què diversos fano surten alliberats de la presó central de la ciutat de Gondar.; #አስቻለው​ #ደሴ​ ከዓመት በፊት የተናገረው ("Astxalew Desie durant una xerrada de fa un any"). Vídeo del 8 d'octubre del 2019 mostrant un tros d'una xerrada del líder fano Astxalew Desie caigut a mitjans del mateix any.
  39. ↑ В эфиопском штате Тыграй введено военное положение
  40. ↑ 40,0 40,1 Кризис в Тыграі
  41. ↑ Премьер Эфиопии отказался от внешней помощи в операции в Тыграі // Взгляд, 15 ноября 2020
  42. ↑ Власти Эфиопии начали внутренний вооружённый конфликт
  43. ↑ Ethiopia: Unlawful Shelling of Tigray Urban Areas (англ.) . Human Rights Watch (11 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 14 лютага 2021.
  44. ↑ Африканский Союз потребовал прекращения боевых действий в Эфиопии из-за заявления лидера Тыграя об эритрейском вторжении
  45. ↑ Ракеты, выпущенные из Эфиопии попали в столицу Эритреи
  46. ↑ Премьер-министр Эфиопии предупреждает силы Тиграя, что крайний срок истек
  47. ↑ Правительственные войска Эфиопии одержали ряд побед на западе и востоке Тыграя
  48. ↑ Ethiopian army launches final phase of Tigray operation
  49. ↑ Tigray leaders promise fight to death
  50. ↑ Ethiopia bombardment Tigray
  51. ↑ Ethiopian prime minister announces military operation in Tigray
  52. ↑ Tigray leader says about fighting with ethiopian government
  53. ↑ Tigray forces shot down ethiopian military plane
  54. ↑ 54,0 54,1 Situation Report EEPA HORN No. 60 - 19 January 2021 (Europe External Programme with Africa)
  55. ↑ War in Tigray ongoing – TPLF belies Ethiopia govt (англ.) , Africa News (23 снежня 2020).
  56. ↑ EEPA Report on the Horn of Africa Situation December 31 - IDN-InDepthNews Analysis That Matters. www.indepthnews.net.
  57. ↑ Sudan officers ambushed by Ethiopian forces
  58. ↑ Суданские военный отбили атаку эфиопских ополченцев на своей государственной границе // Аргументы недели, 19 декабря 2020
  59. ↑ Ethiopia: Founding TPLF member arrested
  60. ↑ Head Of The TPLF Clique Ringleaders Sebhat Nega Arrested
  61. ↑ Ethiopian military says it killed 15 members of rebellious Tigray forces, captured 8 others. Reuters (10 студзеня 2021).
  62. ↑ Tigray: Ethiopian army kills ex-Foreign Minister Seyoum Mesfin , msn.com, Al Jazeera (13 студзеня 2021).
  63. ↑ Former Ethiopian FM, 3 others killed in shootout..
  64. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 84 – 15 February 2021. Europe External Programme with Africa (14 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 14 лютага 2021.
  65. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 85 – 16 February 2021. Europe External Programme with Africa (16 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 16 лютага 2021.
  66. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 86 – 17 February 2021. Europe External Programme with Africa (17 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 17 лютага 2021.
  67. ↑ Ethiopia: TPLF claims killing hundreds of government troops
  68. ↑ Tigray government lays out its terms for peace. Eritrea Hub (19 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 19 лютага 2021.
  69. ↑ Three Tigray political parties issue demands. Tghat (20 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 21 лютага 2021.
  70. ↑ Seb-Hidri Tigray press release on the war on Tigray. Tghat (21 лютага 2020). Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2020.
  71. ↑ Ethiopia – Tigray Region Humanitarian Update – Situation Report Last updated: 28 Feb 2021. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (28 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2021.
  72. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 100 – 10 March 2021. Europe External Programme with Africa (10 сакавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 10 сакавіка 2021.
  73. ↑ Prime Minister Abiy on Tigray war: From will “wrap up soon” to “fighting on 8 fronts”
  74. ↑ #BREAKING #Thread. According to Getachew Reda of #TDF, who just called me, #OperationAlula offensive was launched this morning at 5 am by TDF 4th Army (with assistance from 3rd Army) at Agbe and all the way to Hagere Salam. TDF has faced off 2 #ENDF divisions. #Ethiopia #Tigray Tweet added by Kjetil Tronvoll @KjetilTronvoll. Twuko.
  75. ↑ The 4th, 3rd and 1st armies of the TDF continue to destroy units after units of Abiy Ahmed's army for a third day in a row. Obviously, a criminal army whose sole vocation is killing innocent children and unarmed mothers has proved no match for the heros and heroines of the TDF
  76. ↑ Libération, 29 June 2021: «Alula», l’opération militaire qui a soudain fait basculer la guerre au Tigré
  77. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 176 - 29 June 2021. Europe External Programme with Africa.
  78. ↑ Tronvoll, Kjetil Eritrea's final war? (en-US). Ethiopia Insight (25 чэрвеня 2021).
  79. ↑ According to Getachew Reda of TDF, who just called me, Operation Alula offensive was launched this morning at 5 am by TDF 4th Army (with assistance from 3rd Army) at Agbe and all the way to Hagere Salam. TDF has faced off 2 ENDF divisions.
  80. ↑ Just in In the picture- ENDF prisoners of war. Yesterday’s attack on a busy village market was a retaliation to TDF’s successive victories in the Operation Alula that dismantled over 8 enemy divisions.
  81. ↑ https://www.eepa.be//wp-content/uploads/2020/11/Situation-Report-EEPA-Horn-No.-173-23-June-2021-1.pdf
  82. ↑ https://www.eepa.be//wp-content/uploads/2020/11/Situation-Report-EEPA-Horn-No.-174-24-June-2021.docx.pdf
  83. ↑ Ethiopia's Tigray conflict: Unilateral ceasefire declared (28 чэрвеня 2021).
  84. ↑ Eritrean forces withdraw from key towns in Ethiopia's Tigray (англ.) . AP NEWS (29 чэрвеня 2021).
  85. ↑ Burke, Jason Tigray forces mobilise against militias from neighbouring province (англ.) . The Guardian (6 ліпеня 2021).
  86. ↑ Rebel forces in Ethiopia's Tigray region launch new offensive (англ.) . France 24 (13 ліпеня 2021).
  87. ↑ Mersie, Ayenat Ethiopia: Tigray forces push south as Amhara militias mobilise. Reuters (13 ліпеня 2021).
  88. ↑ Ethiopia: Fear Tigray conflict could trigger all-out war (20 ліпеня 2021).
  89. ↑ Ethiopia's Tigray forces enter neighboring Afar region, Afar says (20 ліпеня 2021).
  90. ↑ https://t.me/EthiopiaMap/206
  91. ↑ Voice of America – Tigrinya, 11 June 2021: 'ነበርቲ ሓውዜን ግዳያት ኵናት ትግራይ ብጅምላ ይቐብርሉ ኣለው'ፀብፃብ ሄዘር ሞርዶክ
  92. ↑ Ethiopian military seizes airport as fighting rages in Tigray (11 лістапада 2020).
  93. ↑ 93,0 93,1 After the bombs they attacked with knives, claim Ethiopians fleeing peace prize winner's war (23 лістапада 2020).
  94. ↑ 94,0 94,1 'I saw people dying on the road': Tigray's traumatised war refugees (2 снежня 2020).
  95. ↑ Fleeing Ethiopians Tell of Ethnic Massacres in Tigray War (9 снежня 2020).
  96. ↑ 70 clandestine burial pits found in Humera-reports (29 лістапада 2020).
  97. ↑ Ethiopia: Investigation reveals evidence that scores of civilians were killed in massacre in Tigray state. Amnesty International (12 лістапада 2020). Архівавана з першакрыніцы 21 лістапада 2020. Праверана 12 лістапада 2020.
  98. ↑ Maikadra massacre is a "crime of atrocity": Human Rights Commission , Addis Standard (24 лістапада 2020).
  99. ↑ Множество гражданских убиты в Тыграі
  100. ↑ Подсчитано число погибших в результате массовой резни в Эфиопии // Lenta.ru, 24 ноября 2020
  101. ↑ The situation in Tigray at the beginning of 2021. Researchgate (2021). Архівавана з першакрыніцы 14 студзеня 2021.
  102. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 31 – 20 December. Europe External Programme with Africa (20 снежня 2020). Архівавана з першакрыніцы 14 студзеня 2021.
  103. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 50 – 09 January 2021. Europe External Programme with Africa (9 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 8 студзеня 2021. Праверана 9 студзеня 2021.
  104. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 96 – 03 March 2021. Europe External Programme with Africa (3 сакавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 3 сакавіка 2021.
  105. ↑ Situation Report EEPA Horn No. 102 12 March 2021
  106. ↑ Situation Report EEPA Horn No.103 15 March 2021
  107. ↑ Situation Report EEPA Horn No. 110 24 March 2021
  108. ↑ EEPA No. 111 – 25 March 2021. Europe External Programme with Africa (25 сакавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 24 сакавіка 2021.
  109. ↑ Twitter message by BeniamTewolde, message No. 1381284866273255425 . Beniam Tewolde is mechanical engineer and staff of Grand Valley State University in the USA.
  110. ↑ EEPA No. 123 – 9 April 2021. Europe External Programme with Africa (9 красавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 9 красавіка 2021.
  111. ↑ https://www.eepa.be//wp-content/uploads/2020/11/Situation-Report-EEPA-Horn-No.-125-13-April-2021.pdf
  112. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 195 - 03 August 2021 (3 жніўня 2021).
  113. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 45 – 4 January 2021. Europe External Programme with Africa (4 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 31 студзеня 2021.
  114. ↑ 'Choose - I kill you or rape you': abuse accusations surge in Ethiopia's war (23 студзеня 2021).
  115. ↑ Ethiopia - Tigray Region Humanitarian Update – Situation Report Last updated: 25 Jan 2021. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (25 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2021. Праверана 3 лютага 2021.
  116. ↑ 116,0 116,1 Task force starts investigating alleged sexual violence in Tigray (3 лютага 2021).
  117. ↑ Ethiopia confirms reports of rape in Tigray war (12 лютага 2020).
  118. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 100 – 10 March 2021. Europe External Programme with Africa (10 сакавіка 2021). Архівавана з першакрыніцы 10 сакавіка 2021.
  119. ↑ Refugees Come Under Fire as Old Foes Fight in Concert in Ethiopia (28 снежня 2020). Праверана 12 студзеня 2021.
  120. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 51 – 10 January 2021. Europe External Programme with Africa (10 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 11 студзеня 2021. Праверана 11 студзеня 2021.
  121. ↑ Ethiopia: UN says 20,000 refugees missing in Tigray (2 лютага 2020).
  122. ↑ Ethiopia Country Refugee Response Plan 2020-2021
  123. ↑ Humanitarian crisis deepens amid ongoing clashes in Ethiopia’s Tigray region
  124. ↑ В Судан прибыли более 36 тысяч беженцев из Эфиопии // Russia Today, 18 ноября 2020
  125. ↑ НЕ МЕНЕЕ 20 ТЫСЯЧ ЭФИОПЦЕВ БЕЖАЛИ В СУДАН, СПАСАЯСЬ ОТ КОНФЛИКТА В ТЫГРАЕ // NTD, 16 ноября 2020
  126. ↑ The United States’ Humanitarian Assistance Response to Conflict in Ethiopia’s Tigray Region (англ.) , US Department of State (23 снежня 2020).
  127. ↑ Humanitarian aid has started to trickle into Ethiopia's Tigray: UN (англ.) , Xinhua (23 снежня 2020).
  128. ↑ Continued conflict in Tigray coupled with low economic activity drives Emergency (IPC Phase 4). Famine Early Warning Systems Network (10 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 10 лютага 2021.
  129. ↑ After two months of war, Tigray faces starvation – Ethiopia's government appears to be blocking food deliveries to the region (23 студзеня 2021).
  130. ↑ 130,0 130,1 Ethiopian Red Cross says 80 percent of Tigray cut off from aid (10 лютага 2021).
  131. ↑ Ethiopia reshuffles top officials as Tigray conflict grows. ABC News (9 лістапада 2020). Праверана 9 лістапада 2020.
  132. ↑ African bloc urges ceasefire as Ethiopia claims airport in Tigray , Reuters (10 лістапада 2020). Праверана 10 лістапада 2020.
  133. ↑ Ethiopia: UN officials allege war crimes in Tigray (en-GB). Deutsche Welle. Архівавана з першакрыніцы 6 сакавіка 2021.
  134. ↑ 'Abiy Ahmed had to punish those seeking to break up Ethiopia' – Djibouti President , The Africa Report (24 лістапада 2020).
  135. ↑ Somalia supports Ethiopia's military actions in Tigray days after FM sacked (англ.) . Garowe Online.
  136. ↑ US calls for end to conflict in Ethiopia's Tigray: Pompeo , Al Arabiya (5 лістапада 2020). Праверана 10 лістапада 2020.
  137. ↑ U.S. Calls on African Union to exert pressure over worsening crisis in Ethiopia's Tigray (1 сакавіка 2021).
  138. ↑ U.S. paves way for more sanctions over Ethiopia's Tigray conflict (англ.) . Reuters (17 верасня 2021).
  139. ↑ FP_Champagne Canada is deeply concerned by the situation in the Tigray region of #Ethiopia. We call on all parties to show restraint, to work towards de-escalation of tensions and a peaceful resolution to the dispute. We urge all parties to ensure the safety and protection of civilians.. Твітэр (6 лістапада 2020). Праверана 10 лістапада 2020.
  140. ↑ Ethiopia's conflict spills over border as thousands flee , Washington Post (10 лістапада 2020). Праверана 10 лістапада 2020.
  141. ↑ Ethiopia explains legal measures in Tigray to Turkey – Turkey News (англ.) . Hürriyet Daily News.
  142. ↑ Şafak, Yeni Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu: Etiyopya'da çatışmaların arasında kalan Türk vatandaşlar Addis Ababa'ya getirildi (tr-TR). Yeni Şafak (18 лістапада 2020).
  143. ↑ SABAH, DAILY Turkish FM Çavuşoğlu, Ethiopian counterpart Demeke discuss Tigray conflict, legal measures (англ.) . Daily Sabah (16 лістапада 2020).
  144. ↑ Etiyopya adım adım iç savaşa gidiyor (тур.) . www.ntv.com.tr.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Тыграйскі_канфлікт&oldid=3920111"