Тыграйскі канфлікт

З пляцоўкі Вікіпедыя
Jump to navigation Jump to search
Gnome globe current event.svg
 У гэтым артыкуле апісваюцца бягучыя падзеі.
Інфармацыя можа хутка змяняцца па меры развіцця падзеі.
Вы праглядаеце артыкул у версіі ад 21:56 30 сакавіка 2021 (UTC). (абнавіць)
Тыграйскі канфлікт
Tigray in Ethiopia.svg
Тыграй на карце Эфіопіі.
Дата 4—28 лістапада 2020 (першая фаза[1])
з 29 лістапада 2020 (другая фаза)
Месца Тыграй
Статус
  • • Першасная ваенная перамога Эфіопіі: выцясненне паўстанцаў у горныя раёны, захоп урадам буйных гарадоў, пачатак партызанскай вайны. (канец лістапада 2020)
  • • Контрнаступленне НФВТ: адваёва гарадоў Самрэ, Гіет, Майкінеталь, Абій-Ады, адступленне праўрадавых сіл да Мэкэле і Адыграта. (люты—сакавік 2021)
Праціўнікі
Flag of Ethiopia.svg Эфіопія:

Flag of Eritrea.svg Эрытрэя[К 1]:

Flag of the Tigray Region.svg Рэгіянальны ўрад
Tigray People's Liberation Front ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ TPLF.jpg Народны фронт вызвалення Тыграя
Эфіопія Перабежчыкі з урадавай арміі[6]
Камандуючыя
Эфіопія Абій Ахмед Алі
Эфіопія Сахле-Ворк Зеўдэ
Эфіопія Кенеа Ядэта
Эфіопія Берхану Джула
Эфіопія Ілма Мердаса
Flag of the Tigray Region.svg Мулу Нега
Эрытрэя Ісаяс Афеворкі
Эрытрэя Філіпас Вальдэяханэс
Эрытрэя Себхат Эфрэм 		Flag of the Tigray Region.svg Дэбрэцыан Гебрэмікаэль
Flag of the Tigray Region.svg Фетлворк Гебрэгзіабхер
Flag of the Tigray Region.svg Гетачэў Рэда
Flag of the Tigray Region.svg Себхат Нега Здаўся
Flag of the Tigray Region.svg Абай ВелдуЗдаўся
Flag of the Tigray Region.svg Сеюм Месфін †
Flag of the Tigray Region.svg Абай Цэхае †
Flag of the Tigray Region.svg Керыя Ібрагім Здаўся
Сілы бакоў
140 000 байцоў урадавай арміі[9], 10 000 апалчэнцаў Фано[10], невядомая колькасць эрытрэйскіх сіл 250 000 апалчэнцаў, перабежчыкаў, байцоў спецпадраздзяленняў і рэгіянальнай паліцыі[11]
Страты
Эфіопія: звыш за 6 000 забітых і параненых[12] (да 18.02)

Арганізацыя Аб'яднаных Нацый: 3 ахоўніка ААН і 5 работнікаў гуманітарнай дапамогі загінулі[13] (да 21.12)

Flag of the Tigray Region.svg: звыш за 10 000 забітых і параненых[14] (да 25.11)

Судан: 6 забітых і 30 параненых сілавікоў, 10 загінулых і 2 выкрадзеных грамадзянскіх[К 2] (да 26.02)

Агульныя страты
4382 мірных грамадзян загінулі[15] (да 16.01),
20 000 зніклых без вестак[16] (да 13.02),
~ 2 500 000 бежанцаў[17] (да 26.01)

гл. падрабязней Людскія страты ў Тыграйскім канфлікце

Тыграйскі канфлікт — узброенае супрацьстаянне паміж федэральным урадам Эфіопіі і ўладамі аўтаномнага рэгіёну Тыграй, якое ўспыхнула 4 лістапада 2020 года. Прычынамі канфлікту сталі даўнія супярэчнасці паміж урадам Абія Ахмеда Алі і ўладамі аўтаномнага рэгіёну ў асобе кіруючай там партыі Народны фронт вызвалення Тыграя. Алі з самага пачатку свайго прэм’ерскага тэрміну прыкладаў намаганні для зніжэння ўплыву НФВТ. У адказ партыя ігнаравала асобныя федэральныя акты і ўказанні на тэрыторыі рэгіёну.

У выніку лістападаўскай аперацыі ўрадавая армія Эфіопія змагла выцесніць праціўніка з галоўных гарадоў і аднавіць кантроль над большай часткай Тыграя. Нягледзячы на шэраг буйных паражэнняў НФВТ працягнуў супраціў і нават змог утрымаць некаторыя горныя раёны рэгіёну. Адначасова падчас канфлікту бакі абвінавачвалі тыя ці іншыя замежныя сілы ў прамым удзеле ў вайне, што напаліла палітычную абстаноўку ў гэтай частцы Афрыкі.

Перадгісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Рэгіён Тыграй, населены прадстаўнікамі народнасці тыграі, валодае правамі шырокай аўтаноміі. Фактычна, ён толькі фармальна ўваходзіць у склад Эфіопіі. Рэгіён размешчаны на паўночным захадзе краіны[18] памiж Эфiопiяй i Эрытрэяй. Пры тым прадстаўнiкi народнасць тыграi складаюць большасць насельнiцтва суседняй Эрытрэi.

На працягу доўгага часу выхадцы з гэтай вобласці мелі важную ролю ў кіраванні Эфіопіяй, а НФВТ уваходзiў у кiруючую каалiцыю «Рэвалюцыйна-дэмакратычны фронт эфіопскіх народаў». Аднак у 2019 годзе, з прыходам да ўлады новага прэм’ера Абiя Ахмеда, «Народны фронт» перайшоў у апазіцыю, імкнучыся дыстанцыявацца ад федэральных уладаў і паказаць сваё асаблівае месца[19]. Асноўнай мэтай новых кіруючай вярхужкі стаў сыход ад этнічнага праўлення ў Эфіопіі, дзе рэгіёны створаны на этнічнай аснове і валодаюць шырокай аўтаноміяй[20]. Тут жа тыграйцаў пачалі выцясняць з сферы бізнесу і з ключавых інжынерных пасад[21].

9 верасня 2020 года мясцовыя ўлады правялі ўсеагульныя рэгіянальныя выбары ў Савет прадстаўнікоў Тыграя, нягледзячы на забарону федэральнага ўрада, які адмяніў правядзенне выбараў у рэгіёнах з-за пандэміі COVID-19. Парламент Эфіопіі прызнаў выбары неканстытуцыйнымі[22]. Гэтае рашэнне справакавала ўскладненне адносін паміж цэнтральным урадам і ўладамі аўтаноміі. На выбарах у Тыграі перамог НФВТ. 8 кастрычніка парламент Эфіопіі разарваў адносіны з Саветам прадстаўнікоў Тыграя і рэгіянальнымі выканаўчымі ўладамі[23].

Бакі[правіць | правіць зыходнік]

Байцы праўрадавага апалчэння Фано ў Валкайт-Тэгедэ, Тыграй, 20 лістапада 2020.

Урадавыя сілы маюць некаторую перавагу ў падрыхтоўцы і ўзбраенні. У баях былі заўважаны савецкая 152-мм самаходная гаўбіца 2С19 «Мста-С»[19], РСЗА БM-21 «Град»[24], 12-ствольная кітайская РСЗА PHL03[19], штрумавік Су-25[19], знішчальнік МіГ-23[25] і баявыя дроны[26]. Аднак нягледзячы на тэхнічны аспект, маральны дух лаялістаў не заўсёды застаецца высокім. Так, у пачатку баявых дзеянняў каля трыццаці вайскоўцаў адмовіліся падпарадкавацца і беглі ў суседні Судан[27]. Разам з тым, гаварылася і пра перабежчыкаў са складу Паўночнага камандавання ўзброеных сіл, якія далучыліся да праціўніка[4]. У сваю чаргу атрады НФВТ, прадстаўленыя ў асноўным апалчэннем, маюць у распараджэнні ЗРК С-125, якія зніжаюць актыўнасць варожай авіяцыі і невілююць дыспаланс сіл[19]. Яны таксама валодаюць некаторай колькасцю бронетэхнікі і артылерыйскіх сістэм[18].

Акрамя вышэйпералічаных, у канфлікце прымаюць актыўны ўдзел апалчэнцы Фано. Яе байцы пераважна прадстаўнікі народа амхара. Групоўка сфармавалася ў 2010-х гадах, а павелічэнне яе ўплыву і ролі арганізацыі адбылося ў 2019 годзе ў сувязі з прыходам да ўлады прэм’ер-міністра Абія Ахмеда Алі[28]. Апалчэнцы прытрымліваюцца ультранацыяналістычнай ідэалогіі, якая мае на ўвазе дэмантаж федэральнай сістэмы і аднаўленне цэнтралізаванай «імперскай» дзяржавы, дзе ў мінулым дамінавалі эліты амхара[29]. Апалчэнцы маюць падтрымку з боку рэгіянальнага ўрада штата Амхара, які за кошт Тыграя планаваў стварыць дзве новыя адміністрацыйныя зоны. Амхарскія лабісты дамагаліся прадастаўлення супляменнікам найбольш ўрадлівых зямель[21].

Храналогія[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Храналогія Тыграйскага канфлікту

Першая фаза[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама: Баі за Хамеру (2020), Ракетны ўдар па Асмэры і Баі за Мэкэле (2020)
Лістападаўскае наступленне ўрадавых сіл.

4 лістапада эфіопскія ўлады заявілі, што Народны фронт вызвалення Тыграя здзейсніў серыю нападаў на частцы ўрадавага войска ў Мэкэле і на мяжы з рэгіёнам Амхара. У выніку загінулі некалькі салдат, пашкоджанні атрымала бранятэхніка[30]. У той жа дзень федэральны парламент прапанаваў прызнаць Народны фронт вызвалення Тыграя тэрарыстычнай арганізацыяй[31]. Пасля ў рэгіёне ўведзена надзвычайнае становішча, да яго межаў пачалі сцягвацца падраздзяленні Узброеных сіл Эфіопіі. Згодна з заявай урада, асноўнымі задачамі цяперашніх дзеянняў федэральных уладаў у Тыграі з’яўляюцца падтрыманне законнасці і прыцягненне да адказнасці асоб, якія дэстабілізуюць сітуацыю ў краіне[32]. Адначасова з гэтым, лідар Тыграя і старшыня НФВТ Дэбрэцыан Гебрэмікаэль прывёў апалчэнне, ваенізаваныя фарміравання аўтаноміі і Народны фронт вызвалення ў поўную боегатоўнасць[33]. Тым часам улады Эфіопіі адключылі ў Тыграі электрычнасць, тэлефонную сувязь і інтэрнэт. У Мэкэле была чутна страляніна. Федэральныя СМІ Эфіопіі паведамілі аб першых ахвярах сутыкненняў на мяжы[31]. Таксама было заяўлена, што Дэбрэцыян Гебрэмікаэль адхілены ад улады, а замест яго адміністрацыі ствараўся Пераходны ўрад на чале з Мулу Нега.

Урад краіны разгарнуў шырокамаштабную ваенную аперацыю супраць НФВТ. Пасля серыі лакальных сутыкненняў і паветраных налётаў федэральная армія пачала штурм Хамеры, аднаго з ключавых гарадоў рэгіёну. Тут размяшчалася база тыграйскага спецназа, які мог аказаць сур’ёзны супраціў ворагу, але з-за праблем на іншых участках фронту кіраўніцтва НФВТ адклікала спецназ з горада. У выніку Хамера засталася пад абаронай толькі апалчэнцаў, што не змаглі сур’ёзна супрацьстаяць урадавым войскам. Пазней спецназ усё ж вярнуўся ў Хамеру, але яму не ўдалося пераламаць сітуацыю. Ужо 11 лістапада горад паў[34].

Паралельна НФВТ заявіў, што Эрытрэя пачала ваеннае ўварванне ў Тыграй з мэтай атакі на паўстанцаў і падтрымкі федэральных войск Эфіопіі[35]. У сваю чаргу Абій Ахмед заявіў, што Эрытрэя, а таксама Джыбуці, Самалі, Судан і Кенія цалкам падтрымліваюць пазіцыю яго ўрада ў дачыненні да крызісу ў Тыграі, але выключна на дыпламатычным узроўні. Тым не менш, раніцай 14 лістапада сілы НФВТ нанеслі ракетны ўдар па Эрытрэі, як мінімум 2 ракеты трапілі ў аэрапорт горада Асмэра[36].

17 лістапада прэм’ер-міністр Абій Ахмед Алі заявіў, што эфіопская армія пачынае ў рэгіёне «вырашальнае наступленне»[37]. Пасля гэтага ўрадавыя войскі занялі гарады Шыр, Аксум, Адыграт і Ідага-Хамус, раёны Чэрчар і Гагуфта-Механі, тым самым разгарнуўшы рух на сталічны Мэкэле[38]. 26 лістапада эфіопскія ўрадавыя войскі пачалі штурм наваколля горада[39]. Лідар паўстанцаў Дэбрэцыан Гебрэмікаэль заявіў, што яго сілы «гатовы стаяць да смерці» для абароны Мэкэле[40]. У той жа час горад падвергнуўся інтэнсіўнай бамбардзіроўцы з боку федэральных войск[41]. 28 лістапада ён цалкам перайшоў пад кантроль урада. Прэм’ер-міністр Абій Ахмед Алі абвясціў пра завяршэнне ваеннай аперацыі ў Тыграі і перамозе ўрадавых сіл[42]. Аднак Дэбрэцыан Гебрэмікаэль заявіў, што іх узброены барацьба супраць федэральных сіл будзе працягнута[43].

Другая фаза[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама: Эфіопа-суданскі памежны канфлікт (2020—2021) і Мірны працэс па Тыграі

Па стане на канец лістапада і пачатак снежня байцы «фронту» ўсё яшчэ кантралявалі горныя раёны Тыграя. У рэгіёне была разгорнута партызанская вайна. Паўстанцы збівалі самалёты праціўніка[44][25] і здзяйснялі напады на ваенныя калоны[45]. Крыху пазней тыграйскія сілы перайшлі ў контрнаступленне. Так, 22 снежня прэс-сакратар НФВТ Гетачэў Рэда заявіў у сваім Твітэры, што сілы ўрада Эфіопіі былі адкінуты ў Медэбай-Зана, страціўшы пры гэтым сотні салдат у Надэры Адэце і Асгедэ-Цымбла[46]. 31 снежня ўрадавая армія і эрытрэйскі падраздзяленні былі выбіты сіламі НФВТ з гарадоў Агула і Май Мэкдэн[47].

Таксама ў снежні адбылося абвастрэнне на мяжы з Суданам, дзе пачаліся ўзброеныя сутыкненні за спрэчныя раёны Курайша і Аль-Фашака паміж суданскім і эфіопскім бокам. Апошні абвінаваціў Хартум у супрацоўніцтве з тыграйскімі баевікамі[48][49][7].

У пачатку студзеня 2021 года эфіопскія сілавікі правялі шэраг спецаперацый па злове і арышце высокапастаўленых членаў НФВТ. 8 студзеня 2021 была праведзена спецаперацыя ўрадавых сіл у раёне Кола Тэмбеін, у выніку якой быў арыштаваны Себхат Нега, адзін з заснавальнікаў партыі[50]. У ходзе мерапрыества былі таксама арыштаваныя два палкоўнікі тыграйскіх войскаў і жонка Себхата, а некалькі яго целаахоўнікаў і жанчына-актывістка НФВТ былі забітыя ў перастрэлцы з урадавай арміяй[51]. 10 студзеня арыштаваны 7 вышэйшых членаў НФВТ, сярод якіх Абай Велду, былы старшыня партыі (2012—2017) і былы прэзідэнт рэгіёну Тыграй (2010—2018), і Абрахам Тэкэзэ, былы віцэ-прэзідэнт рэгіёну Тыграй і былы міністр фінансаў Эфіопіі. У ходзе спецаперацыі былі таксама забітыя 15 паўстанцаў, сярод якіх генерал-маёр Ібрагім Абдулджэліл, што раней кіраваў аддзяленнем матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння эфіопскай арміі і перайшоў на бок НФВТ падчас канфлікту[52]. 13 студзеня падчас чарговай спецаперацыі ўрадавых сіл загінулі Сеюм Месфін, а таксама былыя міністры федэральных спраў Абай Цэхае і Асмелаша Волдэсласі[53][54].

8 лютага паўстанцы пачалі новае кантрнаступленне. Яно пачалося 14 лютага, калі адбыліся жорсткія баі паміж эфіопскай арміяй і сіламі НФВТ побач Самрэ. Паўстанцы сцвярджалі, што 32-я дывізія федэральных войск была «знішчана»[55]. На наступны дзень, 15 лютага, тыграйскія апалчэнцы адваёўваюць Самрэ, Гіет і Майкінеталь. У гэты ж час урадавая армія прыступае да пабудовы абарончых збудаванняў вакол Мэкэле[56]. 16 лютага адбыліся ўзброеныя сутыкнення ў гарадах Шыр і Ваджырат, а Самрэ і Гіет падвяргліся паветраным бамбаванням ВПС Эфіопіі. У НФВТ заявілі, што збілі два самалёта праціўніка[57]. 18 лютага сілы НФВТ засяродзіліся на наступленні ў раёне населеных пунктаў Тэмбейн, Ады-Хіла і Джувамарэ[58].

19 лютага НФВТ нечакана выказаў сваё жаданне правесці мірныя перамовы, абвясціўшы восем папярэдніх умоў[59]. 20 лютага Нацыянальны кангрэс Вялікага Тыграя, Партыя незалежнасці Тыграя і Сальсай Веане Тыграй апублікавалі шэсць патрабаванняў да міжнароднай супольнасці, звязаных з мірным працэсам па ваеннаму канфлікту[60]. 21 лютага праваабарончая арганізацыя «Себ Хідры» падтрымла патрабаванні мірнага працэсу ад трох тыграйскіх партый, а таксама дадаткова запатрабавала размяшчэння міратворчых сіл ААН па назіранні за выкананнем правоў чалавека, падтрыманню міру і правядзення пад кіраўніцтвам ЮНЕСКА расследавання знішчэння культурнай спадчыны[61].

Урад не зрабіў якіх-небудзь сустрэчных крокаў па мірным урэгуляванні, і тады паўстанцы працягнулі супраціў. 27 лютага па ўсяму Тыграю, асабліва ў цэнтральных раёнах, нечакана актывізаваліся баі[62]. 9 сакавіка пад націскам баевікоў войскі ўрада адступілі з Абій-Ады. У той жа час крыніцы ў НФВТ паведамлялі, што эрытрэйскія сілы таксама пакінулі шэраг сваіх пазіцый, заняўшы новыя рубяжы ў гарах ля Адыграта, папярэдне канфіскаваўшы жывёлу і прадукты харчавання ў мясцовых жыхароў[63].

Ваенныя злачынствы[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Ваенныя злачынствы падчас Тыграйскага канфлікту

Масавыя забойствы[правіць | правіць зыходнік]

Больш чым 2000 мірных жыхароў загінулі ў выніку здзяйснення ваенных злачынстваў і масавых забойстваў[64][65][66].

Дата Месца Колькаць Злачынцы
Пачатак лістапада 2020 Разня ў Хамера невядома Урадавая армія і Фано
9–10 лістапада Разня ў Май Кадра 600—1100 Самры і НФВТ
18 лістапада 2020 Разня ў Залабеса 59 Эрытрэйская армія
19 лістапада 2020 Разня ў лагеры «Хітсат» 300 НФВТ альбо эрытрэйская армія
21 лістапада 2020 Разня ў Ідагі Хамус 24 Эрытрэйская армія
21 лістапада 2020 Масавыя забойствы ў Адыграце 12 Эрытрэйская армія
25 лістапада 2020 Масавыя забойствы ў Адыграце 8–15 Эрытрэйская армія
25 лістапада 2020 Разня ў Хоўзене 8 Эрытрэйская армія
30 лістапада 2020 Разня ў Ідагі Хамус 80–150 Эрытрэйская армія
Канец лістапада альбо пачатак снежня 2020 Разня ў Ірабе 52 невядома
1–14 снежня 2020 Разня ў Ідагі Хамус 13 Эрытрэйская армія
Снежань 2020 Разня ў Хоўзене 70 Урадавая армія і Фано
4–5 снежня 2020 Масавыя забойствы ў Хагерэ Селам 60 Урадавая і эрытрэйская армія
14 снежня 2020 Разня ў Ады Койла 30 Эрытрэйская армія
15 снежня 2020 Масавае забойства ў царкве Марыям Цыён 750 Урадавая армія
18 снежня 2021 Разня ў Хамера 92 Фано
5–6 студзеня 2021 Разня ў Дэбрэй Абай 100 Урадавая і эрытрэйская армія
10 студзеня 2021 Разня пад Бор Сельва 150 Урадавая і эрытрэйская армія
1 сакавіка 2021 Разня пад Хамерай 250 Фано
11 сакавіка 2021 Разня ў Энкікумеле 100 Урадавая і эрытрэйская армія

Сексуальны гвалт[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Сексуальны гвалт падчас Тыграйскага канфлікту

Упершыню пра згвалтаванні загаварылі 4 студзеня 2021, калі Europe External Programme with Africa (EEPA) паведаміла, што вялікая колькасць жанчын падвергнулася сексуальнаму гвалту як індывідуальна, так і ў групах. Многія жанчыны ў Мэкэле пасля запыталі экстраныя супрацьзачаткавыя таблеткі[67]. У злачынствах абвінавачваліся войскі федэральных уладаў. 30 студзеня ў сваёй заяве Дэбрэцыан Гебрэмікаэль пацвердзіў паведамленні аб сексуальным гвалце з боку ўрадавай арміі[68]. 31 студзеня Філсан Абдулахі, федэральны міністр Эфіопіі па справах жанчын, дзяцей і моладзі, заявіў у адказ на згадванне Дэбрэцыана, што федэральны ўрад «праводзіць палітыку нулявой цярпімасці да любой формы сексуальнага гвалту», гэта значыць карае злачынцаў[69]. Для раследвання злачынстваў была створана спецыяльная група на чале з былым генеральным пракурорам Аданах Абібі[70]. Мэтавая група, пачынаючы з 1 лютага, апытвала пацярпелых і збірала медыцынскія доказы[70]. Ужо 11 лютага яна ўстанавіла, што згвалтаванні сапраўды мелі месца. Філсан заявіў, што паліцыя апрацоўвала «дадзеныя ў выглядзе лічбаў», не робячы ніякіх заяваў аб усталяванні вінаватых[71].

Па стане на пачатак сакавіка толькі ў Адыграцкай бальніцы было зарэгістравана 170 жанчын, якія сталі ахвярамі згвалтаванняў, прычым назіралася тэндэнцыя да павелічэння колькасці інцыдэнтаў[72].

Выгнанне эрытрэйскіх бежанцаў[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Выгнанне эрытрэйскіх бежанцаў

19 лістапада, па дадзеных The New York Times, пасля таго, як эрытрэйскі ўзброеныя сілы, што нібыта ўдзельнічаюць у канфлікце, прыбылі ў лагер бежанцаў «Хітсат», у дадатак да збіцця і пазасудовым пакаранням смерцю, яны гвалтоўна забралі 40 бежанцаў-саайчыннікаў назад у Эрытрэю[73].

10 студзеня 2021 года Europe External Programme with Africa (EEPA) заявіла, што бежанцы з Хітсата былі вымушаныя вярнуцца ў Эрытрэю. EEPA таксама распавяла пра лагер «Шымельба», які быў цалкам знішчаны, а людзі адтуль вярнуліся ў Эрытрэю[74].

1 лютага «Аль-Джазіра» паведаміла, што сотні бежанцаў з Хітсата прыбылі ў Май-Айні, яшчэ адзін лагер для эрытрэйцаў. Сведка паведаміў AFP, што 26 або 27 бежанцаў былі вывезены ваеннымі ў невядомым кірунку. 2 лютага Вярхоўны камісар Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па справах бежанцаў Філіпа Грандзі заявіў пасля візіту ў Эфіопію, што эрытрэйскія бежанцы «патрапілі пад крыжаваны агонь, былі выкрадзены і вымушаны вярнуцца ў Эрытрэю пад ціскам эрытрэйскіх войск». Паводле афіцыйнай ацэнцы ААН, лік зніклых без вестак бежанцаў складаў 20 000 чалавек. Па стане на 1 лютага ні КПЧ ААН, ні эфіопскае агенцтва па справах бежанцаў і вяртанцаў не мелі доступу ў лагеры Хітсат і Шымельба[75].

Гуманітарная сітуацыя[правіць | правіць зыходнік]

Нестабільная палітычная сітуацыя ў суседніх дзяржавах і шматгадовыя канфлікты прывялі да таго, што Эфіопія стала адным з найбуйнейшых цэнтраў прытулку для бежанцаў у свеце. На пачатак 2020 года ў краіне пражывала 735 204 бежанцаў, у асноўным з Паўднёвага Судана. Тыграй быў адным з рэгіёнаў, дзе ісавала значная колькасць бежанцаў[76]. Успышка канфлікту павярнулася дыяметральна супрацьлеглым роляй: менавіта грамадзяне Эфіопіі сталі бежанцамі. Па дадзеных УВКБ на 13 лістапада, больш за 14,5 тыс. дзяцей, жанчын і мужчын беглі ад вайны ў Паўднёвы і Паўночны Суданы. Акрамя таго, многія эфіопы пакінулі свае дамы і праніклі ў глыб краіны, дзе не вядуцца баі. У той жа час значна пагоршылася становішча 96 тысяч бежанцаў з Эрытрэі, якія пражываюць у Тыграі[77]. Ужо на 18-га, паводле заявы кіраўніка Нацыянальнай камісіі па справах бежанцаў Судана Абдула Сулеймана, у краіне налічвалася 36 тысяч бежанцаў з суседняй дзяржавы. Як адзначылі ў Чырвоным Крыжы, у Эфіопіі і за яе межамі разгортваецца «катастрафічны гуманітарны крызіс»[78]. Шмат эфіопаў перабіраліся праз памежную раку ў суданскі цэнтр для бежанцаў «Хамдаят». Непасрэдны ўдзельнік падзей Менгастаб Абракай, уцякач з зоны баявых дзеянняў, якога цытавала NTD, распавёў наступнае[79]:

" У нас там цяжарныя жанчыны засталіся на вуліцах. Вайскоўцы пераследвалі нас да мяжы. Там адбываюцца рабаванні, пагромы і забойствы, такія ж, як былі ў Руандзе. Людзі на вуліцах не елі па тры-чатыры дні. Я не ведаю, дзе мае дзеці. "

23 снежня дзяржсакратар Майк Пампеа абвясціў, што Злучаныя Штаты прадаставяць 18 мільёнаў долараў на дапамогу ўцекачам і вымушаным перасяленцам тыграйскага канфлікту[80]. Прэс-сакратар ААН Стэфан Дюжарык заявіў, што Сусветная харчовая праграма накіравала тэрміновыя медыцынскія матэрыялы, якія дазваляюць лячыць 10 000 чалавек на працягу трох месяцаў, у той час як ежа, адпраўленая ім для 35 000 бежанцаў, дабралася да лагераў Ады Харуш і Май Айні. Ён абвясціў аб пастаўках хімічных рэчываў для ачысткі вады і ў рэгіён. Акрамя таго, ААН і ўрад Эфіопіі дамовіліся стварыць механізмы абмену гуманітарнай інфармацыяй па Тыграі[81].

Пазней у рэгіёне паўстала вострая праблема з забеспячэннем харчавання. Па стане на студзень 2021 года, сеткай сістэм ранняга папярэджання аб голадзе (FEWS NET) ў адпаведнасці з комплекснай класіфікацыяй фазы харчовай бяспекі(IPC) становішча ацэнена як крызісны (фаза 3)/надзвычайны (фаза 4) ўзровень вострай харчовай бяспекі ў значнай частцы рэгіёну[82]. У канцы месяца, The Economist сцвярджаў, што «верагодна» федэральны ўрад Эфіопіі «наўмысна стрымлівае харчаванне ў спробе змарыць голадам» баевікоў НФВТ[83]. Аднак асобныя прадстаўнікі ўладаў адмаўляюць не толькі штучнае паходжанне крызісу, але і адмаўляюць голад наогул. 10 лютага Абера Тола, кіраўнік эфіопскага таварыства Чырвонага Крыжа (ERCS) заявіў, што асобныя бежанцы з зоны канфлікту «знясіленыя», а «іх скура трымалася на касцях»[84]. Паводле яго дадзеных, у 80% рэгіёну недаступна гуманітарная дапамога. У пачатку лютага Муферыат Каміль, міністр міру Эфіопіі, дамовіўся з прадстаўнікамі Сусветнай харчовай праграмы дазволіць пашырэнне размеркавання прадуктаў харчавання ў рэгіёне Тыграй[84].

Рэакцыя[правіць | правіць зыходнік]

Арганізацыя Аб’яднаных Нацый перасцерагла ад узнікнення буйнога гуманітарнага крызісу ў выпадку ўзнікнення поўнамаштабнага канфлікту[85]. Афрыканскі Саюз заклікаў да неадкладнага спынення баявых дзеянняў, паважанне правоў чалавека і забяспечвання абарону грамадзянскага насельніцтва[86].

Прэзідэнт Джыбуці Ісмаіл Амар Геле выказаў рашучую падтрымку Абію, заявіўшы, што ён вырашыў «аднавіць закон і парадак на федэральным узроўні і пакараць тых, хто спрабуе раскалоць краіну»[87]. Прэзідэнт Самалі Махамед Абдулахі Махамед таксама палітычна падтрымаў аперацыю супраць Народнага фронту вызвалення Тыграя[88]. Прэзідэнт Эрытрэі Ісаяс Афеворкі таксама выказаўся за гэтае рашэнне.

Міністр замежных спраў Канады Франсуа-Філіп Шампань выказаў занепакоенасць сітуацыяй і заклікаў усе бакі праявіць стрыманасць. Шампань таксама заклікаў да мірнага ўрэгулявання і абароны грамадзянскага насельніцтва[89]. Яго калега з Вялікабрытаніі Дамінік Рааб заявіў, што ён размаўляў з Абіем і заклікаў да дээскалацыі канфлікту ў Тыграі, а таксама заявіў, што грамадзянскае насельніцтва і гуманітарны доступ павінны быць абаронены[90]. У сваю чаргу Дзяржсакратар ЗША Майк Пампеа выказаў «смутак у сувязі з трагічнай гібеллю людзей» і заклікаў да дээскалацыі канфлікту і неадкладных дзеянняў па аднаўленні міру[91].

Міністр замежных спраў Турцыі Меўлют Чавушаглу сказаў, што Турцыя разумее рашэнне федэральнага ўрада Эфіопіі прыняць меры для падтрымання законнасці і парадку ў рэгіёне. Ён выказаў упэўненасць, што аперацыя хутка скончыцца і не паставіць пад пагрозу бяспеку мірных жыхароў[92][93][94][95].

Фронт нацыянальнага вызвалення Агадэна выказаў сваю заклапочанасць з нагоды пачатку вайны ў Тыграі[96].

Каментарыі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ 9 лістапада 2020 года паўстанцы НФВТ абвінавацілі Эрытрэю ў ваенным умяшанні ў Тыграйскі канфлікт. Аднак эрытрэйская бок адмаўляў свой удзел у баявых дзеяннях. Эфіопскі ўрад таксама першапачаткова абвяргаў такога кшталту інфармацыю, але 23 сакавіка 2021 прэм’ер-міністр Абій Ахмед Алі афіцыйна пацвердзіў, што эрытрэйскія войскі знаходзяцца ў зоне баявых дзеянняў.
  2. ↑ гл. Эфіопа-суданскі памежны канфлікт (2020—2021)

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Ethiopian prime minister announces military operation in Tigray
  2. ↑ Tigray: UAE drones support Ethiopia. African Military Blog News (16 лістапада 2020).
  3. ↑ Президент Джибути выразил поддержку федеральному правительству Эфиопии
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Briefing of ethiopian prime minister
  5. ↑ Somalia supports Ethiopia's military actions in Tigray days after FM sacked (англ.) .
  6. ↑ End of fighting in rebel Tigray region
  7. ↑ 7,0 7,1 Board accuses Sudanese forces of conspiring with TPLF to kill civilians
  8. ↑ U.S. Urges Withdrawal of Eritrean Troops From Ethiopia
  9. ↑ Ethiopian troops 'liberate' key town in Tigray, claim officials. The Guardian (17 лістапада 2020). Праверана 17 лістапада 2020.
  10. ↑ Arguments, African Ethiopia: 'They Have Destroyed Tigray, Literally' – Mulugeta Gebrehiwot Speaks From the Mountains of Tigray (англ.)  (29 студзеня 2021).
  11. ↑ Air strikes in Ethiopia's Tigray region will continue, PM says. CNN (7 лістапада 2020). Праверана 7 лістапада 2020.
  12. ↑ Около 100 эфиопских солдат ранены в Тыграі,Эфиопский премьер-министр уволил высокопоставленных чиновников на фоне обострения в Тыграі,11 выживших эфиопских полицейских рассказали о нападении НФОТ, В эфиопском Тыграі погибли сотни человек, Ethiopian news agency says 10 000 people 'destroyed' in war, Ethiopia: TPLF claims killing hundreds of government troops
  13. ↑ Guardian staff 'Slaughtered like chickens': Eritrea heavily involved in Tigray conflict, say eyewitnesses (21 снежня 2020).
  14. ↑ Источники сообщили о сотнях погибших в конфликте в Тыграі, Эфиопия сообщила данные о потерях тыграйских сил, В эфиопском Тыграі погибли сотни человек, Ethiopian news agency says 10 000 people 'destroyed' in war
  15. ↑ Ethiopia: Investigation reveals evidence that scores of civilians were killed in massacre in Tigray state , Amnesty International (12 November 2020).,Ethiopia commission says Tigray youth group killed 600 civilians in Nov 9 attack , Reuters (November 24, 2020)., Tigray rebels say nine civilians killed in Ethiopian attack , Reuters (November 21, 2020)., Ethiopia crisis: Tigray leader vows to keep fighting as government advances , BBC .,Резня в Тыграе, Обнаружено доказательство того, что многие мирные жители погибли во время резни в Тыграе [1]
  16. ↑ Ethiopia: UN says 20,000 refugees missing in Tigray (англ.) .
  17. ↑ Новая война в Эфиопии: сепаратисты Тыграя атаковали два аэропорта, нанесен удар по Эритрее, НЕ МЕНЕЕ 20 ТЫСЯЧ ЭФИОПЦЕВ БЕЖАЛИ В СУДАН, СПАСАЯСЬ ОТ КОНФЛИКТА В ТЫГРАЕ, В Судан прибыли более 36 тысяч беженцев из Эфиопии, ЭФИОПСКИЕ ВОЙСКА СОБИРАЮТСЯ ШТУРМОВАТЬ МЯТЕЖНЫЙ МЭКЭЛЕ // Независимая газета, 26 ноября 2020, [2], [3], [4]
  18. ↑ 18,0 18,1 В Эфиопии началась гражданская война // Дмитрий Валюженич, Anna News, 6 ноября 2020
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 К событиям в Эфиопии // Фонд стратегической культуры, 10 ноября 2020
  20. ↑ «Последний шанс»: Эфиопия движется к гражданской войне // Газета.ру, Алексей Поплавский, 23 ноября 2020
  21. ↑ 21,0 21,1 КОНФЛИКТ В ЭФИОПИИ СТАНОВИТСЯ ИНТЕРНАЦИОНАЛЬНЫМ
  22. ↑ Парламент Эфиопии признал выборы в Тыграі неконституционными
  23. ↑ Парламент Эфиопии принял резолюцию о разрыве отношений с регионом Тыграй
  24. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 33 - 22 December Europe External Programme with Africa
  25. ↑ 25,0 25,1 Aid group staffer killed in Tigray
  26. ↑ የፌደራል መንግሥት በትግራይ ክልል ጊዜያዊ አስተዳደር እንዲያቋቁም የፌዴሬሽን ምክር ቤት በሙሉ ድምፅ ወሰነ
  27. ↑ 2500 гражданских и 30 солдат Эфиопии бежали в Судан из-за войны в Тыграі
  28. ↑ Fano Will Not Lay Down Arms If Demands Are Not Met: Chairman (2020-03-28).
  29. ↑ የፋኖ አማራ በጎንደር የመጨረሻ ማስጠንቀቂያ ("Última advertència dels fano Amhara de Gondar"). Vídeo penjat a facebook el 24 d'agost de 2020 on un grup d'uns 40 fano es presenta i exigeix l'alliberament de companys fano empresonats a la regió.; ፋኖ አማራ ጎንደር ("Fano Amhara Gondar"). Vídeo penjat a facebook el 25 de novembre de 2020. Probablement fou fet durant la campanya del Wolkayt contra el Tigré. S'observa uns 100 fano cridant l'eslògan: "Fano, cap endavant, woyane cap enrere; victoria al poble Amhara, victòria als Fano, victòria al poble d'Etiòpia; Fano guanyarà, fano cap endavant!".; ፋኖዎቻችን ከአንገረብ ማረሚያ ቤት ሲወጡ የህዝብ አቀባበል ፋኖ አማራ ("Els nostres Fano mentre surten del correccionari d'Anghereb i són rebuts pels fano Amhara"). Vídeo penjat el 7 de febrer de 2021 a facebook on es mostra el moment en què diversos fano surten alliberats de la presó central de la ciutat de Gondar.; #አስቻለው​ #ደሴ​ ከዓመት በፊት የተናገረው ("Astxalew Desie durant una xerrada de fa un any"). Vídeo del 8 d'octubre del 2019 mostrant un tros d'una xerrada del líder fano Astxalew Desie caigut a mitjans del mateix any.
  30. ↑ В эфиопском штате Тыграй введено военное положение
  31. ↑ 31,0 31,1 Кризис в Тыграі
  32. ↑ Премьер Эфиопии отказался от внешней помощи в операции в Тыграі // Взгляд, 15 ноября 2020
  33. ↑ Власти Эфиопии начали внутренний вооружённый конфликт
  34. ↑ Ethiopia: Unlawful Shelling of Tigray Urban Areas (англ.)  (11 лютага 2021).
  35. ↑ Африканский Союз потребовал прекращения боевых действий в Эфиопии из-за заявления лидера Тыграя об эритрейском вторжении
  36. ↑ Ракеты, выпущенные из Эфиопии попали в столицу Эритреи
  37. ↑ Премьер-министр Эфиопии предупреждает силы Тиграя, что крайний срок истек
  38. ↑ Правительственные войска Эфиопии одержали ряд побед на западе и востоке Тыграя
  39. ↑ Ethiopian army launches final phase of Tigray operation
  40. ↑ Tigray leaders promise fight to death
  41. ↑ Ethiopia bombardment Tigray
  42. ↑ Ethiopian prime minister announces military operation in Tigray
  43. ↑ Tigray leader says about fighting with ethiopian government
  44. ↑ Tigray forces shot down ethiopian military plane
  45. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 60 - 19 January 2021 (Europe External Programme with Africa)
  46. ↑ War in Tigray ongoing – TPLF belies Ethiopia govt (англ.) , Africa News (2020-12-23).
  47. ↑ EEPA Report on the Horn of Africa Situation December 31 - IDN-InDepthNews Analysis That Matters.
  48. ↑ Sudan officers ambushed by Ethiopian forces
  49. ↑ Суданские военный отбили атаку эфиопских ополченцев на своей государственной границе // Аргументы недели, 19 декабря 2020
  50. ↑ Ethiopia: Founding TPLF member arrested
  51. ↑ Head Of The TPLF Clique Ringleaders Sebhat Nega Arrested
  52. ↑ Ethiopian military says it killed 15 members of rebellious Tigray forces, captured 8 others (10 студзеня 2021).
  53. ↑ Tigray: Ethiopian army kills ex-Foreign Minister Seyoum Mesfin , msn.com, Al Jazeera (January 13, 2021).
  54. ↑ Former Ethiopian FM, 3 others killed in shootout..
  55. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 84 – 15 February 2021 (14 лютага 2021).
  56. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 85 – 16 February 2021 (16 лютага 2021).
  57. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 86 – 17 February 2021 (17 лютага 2021).
  58. ↑ Ethiopia: TPLF claims killing hundreds of government troops
  59. ↑ Tigray government lays out its terms for peace (19 лютага 2021).
  60. ↑ Three Tigray political parties issue demands (20 лютага 2021).
  61. ↑ Seb-Hidri Tigray press release on the war on Tigray (21 лютага 2020).
  62. ↑ Ethiopia – Tigray Region Humanitarian Update – Situation Report Last updated: 28 Feb 2021 (28 лютага 2021).
  63. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 100 – 10 March 2021 (10 сакавіка 2021).
  64. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 31 – 20 December (20 снежня 2020).
  65. ↑ Eritrea's brutal shadow war in Ethiopia laid bare (2021-01-08). Праверана 10 студзеня 2021.
  66. ↑ Nyssen, Jan (2021). "The situation in Tigray at the beginning of 2021". Researchgate. Archived from the original on 2021-01-14. Retrieved 2021-01-14
  67. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 45 – 4 January 2021 (4 студзеня 2021).
  68. ↑ 'Choose - I kill you or rape you': abuse accusations surge in Ethiopia's war (2021-01-23).
  69. ↑ Ethiopia - Tigray Region Humanitarian Update – Situation Report Last updated: 25 Jan 2021 (25 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2021. Праверана 3 лютага 2021.
  70. ↑ 70,0 70,1 Task force starts investigating alleged sexual violence in Tigray (2021-02-03).
  71. ↑ Ethiopia confirms reports of rape in Tigray war (2020-02-12).
  72. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 100 – 10 March 2021 (10 сакавіка 2021).
  73. ↑ Refugees Come Under Fire as Old Foes Fight in Concert in Ethiopia (2020-12-28). Праверана 12 студзеня 2021.
  74. ↑ Situation Report EEPA HORN No. 51 – 10 January 2021 (10 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 11 студзеня 2021. Праверана 11 студзеня 2021.
  75. ↑ Ethiopia: UN says 20,000 refugees missing in Tigray (2020-02-02).
  76. ↑ Ethiopia Country Refugee Response Plan 2020-2021
  77. ↑ Humanitarian crisis deepens amid ongoing clashes in Ethiopia’s Tigray region
  78. ↑ В Судан прибыли более 36 тысяч беженцев из Эфиопии // Russia Today, 18 ноября 2020
  79. ↑ НЕ МЕНЕЕ 20 ТЫСЯЧ ЭФИОПЦЕВ БЕЖАЛИ В СУДАН, СПАСАЯСЬ ОТ КОНФЛИКТА В ТЫГРАЕ // NTD, 16 ноября 2020
  80. ↑ The United States’ Humanitarian Assistance Response to Conflict in Ethiopia’s Tigray Region (англ.) , US Department of State (2020-12-23).
  81. ↑ Humanitarian aid has started to trickle into Ethiopia's Tigray: UN (англ.) , Xinhua (2020-12-23).
  82. ↑ Continued conflict in Tigray coupled with low economic activity drives Emergency (IPC Phase 4) (10 лютага 2021).
  83. ↑ After two months of war, Tigray faces starvation – Ethiopia's government appears to be blocking food deliveries to the region (2021-01-23).
  84. ↑ 84,0 84,1 Ethiopian Red Cross says 80 percent of Tigray cut off from aid (2021-02-10).
  85. ↑ Ethiopia reshuffles top officials as Tigray conflict grows (9 лістапада 2020). Праверана 9 лістапада 2020.
  86. ↑ African bloc urges ceasefire as Ethiopia claims airport in Tigray , Reuters (10 November 2020). Праверана 10 лістапада 2020.
  87. ↑ 'Abiy Ahmed had to punish those seeking to break up Ethiopia' – Djibouti President , The Africa Report (24 November 2020).
  88. ↑ Somalia supports Ethiopia's military actions in Tigray days after FM sacked (англ.) .
  89. ↑ FP_Champagne Canada is deeply concerned by the situation in the Tigray region of #Ethiopia. We call on all parties to show restraint, to work towards de-escalation of tensions and a peaceful resolution to the dispute. We urge all parties to ensure the safety and protection of civilians. (6 лістапада 2020). Праверана 10 лістапада 2020.
  90. ↑ Ethiopia's conflict spills over border as thousands flee , Washington Post (10 November 2020). Праверана 10 лістапада 2020.
  91. ↑ US calls for end to conflict in Ethiopia's Tigray: Pompeo , Al Arabiya (5 November 2020). Праверана 10 лістапада 2020.
  92. ↑ Ethiopia explains legal measures in Tigray to Turkey – Turkey News (англ.) .
  93. ↑ Şafak, Yeni Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu: Etiyopya'da çatışmaların arasında kalan Türk vatandaşlar Addis Ababa'ya getirildi (tr-TR) (18 лістапада 2020).
  94. ↑ SABAH, DAILY Turkish FM Çavuşoğlu, Ethiopian counterpart Demeke discuss Tigray conflict, legal measures (англ.)  (16 лістапада 2020).
  95. ↑ Etiyopya adım adım iç savaşa gidiyor (тур.) .
  96. ↑ War Against Tigray Divides Somalis In Ethiopia (7 лістапада 2020). Праверана 9 лістапада 2020.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Тыграйскі_канфлікт&oldid=3824738"