Нацыянальная народная армія

Нацыянальная народная армія
ням.: Nationale Volksarmee
Нацыянальная народная армія ; ням.: Nationale Volksarmee
	Эмблема ННА
Гады існавання	1 сакавіка 1956 — 2 кастрычніка 1990
Краіна	ГДР
Уваходзіць у	Armed organs of the GDR[d]
Тып	Узброеныя сілы
Складаецца з	Ваенна-паветраныя сілы ГДР[d]; Сухапутныя войскі ГДР[d]; Фольксмарынэ;
Колькасць	175.300 (1990)
Дэвіз	ням.: Für den Schutz der Arbeiter-und-Bauern-Macht; (На варце рабоча-сялянскай улады)

Нацыяна́льная наро́дная а́рмія (ням.: Nationale Volksarmee, NVA) — узброеныя сілы ГДР.

Стварэнне[правіць | правіць зыходнік]

18 студзеня 1956 года Народная палата ГДР прыняла Закон аб стварэнні арміі (ННА) і міністэрства нацыянальнай абароны. 1 сакавіка 1956 года, калі першыя часці ННА прынялі ваенную прысягу, адзначаўся як Дзень арміі (ННА) і з'яўляўся ўсенародным святам працаўнікоў Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі.

Дактрына[правіць | правіць зыходнік]

Афіцыйная пазіцыя ўсходненямецкага кіраўніцтва па пытаннях абароны фармулявалася як «адмаўленне ўсіх традыцый пруска-нямецкае ваеншчыны», і засноўвалася на далейшым умацаванні абараназдольнасці сацыялістычнага ладу ГДР, а таксама на цесным узаемадзеянні з арміямі сацыялістычных краін. ННА працягвала традыцыі ўзброенае барацьбы нямецкага пралетарыяту, а таксама вызваленчага руху эпохі напалеонаўскіх войнаў. Аднак фактычна цалкам з класічнай ваеннай традыцыяю Германіі падрана не было. Сістэма званняў і знакаў адрознення ННА ГДР уяўляла сабою кампіляцыю са знакаў адрознення вермахта і Арміі. Варта адзначыць, што сістэма званняў у бундэсверы фарміравалася пад уплывам сістэмы званняў ЗША.

Артыкул 7.2 Канстытуцыі ГДР 1968 года абвяшчаў:

Германская Дэмакратычная Рэспубліка арганізуе абарону краіны, а таксама ахову сацыялістычнага ладу і жыцця грамадзян. Нацыянальная народная армія і іншыя органы абароны краіны ахоўваюць сацыялістычныя заваяванні народа ад усіх замахаў звонку. Нацыянальная народная армія падтрымлівае ў інтарэсах захавання міру і забеспячэнне бяспекі сацыялістычнай дзяржавы цеснае баявое братэрства з арміямі Савецкага Саюза і іншых сацыялістычных дзяржаў.

Падрыхтоўка афіцэрскага складу[правіць | правіць зыходнік]

Падрыхтоўка афіцэрскага складу праводзілася ў вышэйшых афіцэрскіх вучылішчах і ў Ваеннай акадэміі імя Фрыдрыха Энгельса. На 1973 год па сацыяльным паходжанні каля 90 % афіцэраў і генералаў былі выхадцамі з рабочых і сялян.

Колькасць[правіць | правіць зыходнік]

Па стану на 1987 год Сухапутныя сілы ННА ГДР налічвалі 120000 ваенных.

Складаліся з 2 бранятанкавых дывізіі, 4 матарызаваных дывізіі, 2 брыгады ракетаў тыпу «зямля-зямля», 10 артылерыйскіх палкоў, 9 палкоў ППА, 1 полк авіяпадтрымкі, 2 процітанкавых батальёна і іншыя часткі падтрымкі.

Канец арміі ГДР[правіць | правіць зыходнік]

3 кастрычніка 1990 года адбылося ўз'яднанне Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі і Федэратыўнай Рэспублікі Германіі. Аднак армія ГДР не была ўключана ў склад бундэсвера, а была фактычна расфарміравана. Генералы ННА былі звольнены міністрам раззбраення і абароны ГДР Райнерам Эпельманам са службы яшчэ 2 кастрычніка. Ваенныя званні афіцэраў ННА не былі прызнаны бундэсверам, які фактычна пазбавіў іх званняў, а службу ў арміі ГДР не прызналі ні за ваенны, ні за грамадзянскі працоўны стаж. Аднак не адразу, але пасля былі звольнены шматлікія спецыялісты (лётчыкі і авіятэхнікі), абслугоўвалыя прынятыя на ўзбраенне бундэсверам знішчальнікі МІГ-29, раней якія належалі ННА. Прынятыя на службу ў Бундэсверы афіцэры ННА атрымалі ніжэйшыя званні. 3 кастрычніка ННА складалася з 88800 чалавек (сярод іх 23155 афіцэраў і 22549 унтэр-афіцэраў), але большасць асабовага склада не былі прыняты на службу ў Бундэсверы. Першапачаткова ўзброеные сілы ГДР увайшлі ў склад новастворанага камандавання Бундэсвер Ост, якое і займалася іх рэарганізацыяй.

Ваенна-марскі флот ГДР[правіць | правіць зыходнік]

Склад[правіць | правіць зыходнік]

З усіх невялікіх флатоў краін-саюзніцаў СССР па Варшаўскім дагаворы Ваенна-марскі флот Арміі ГДР у канцы 1980-х гг. быў найбольш баяздольным. Яго аснову складалі сучасныя караблі, якія ўступілі ў лад у 1970-1980-х гг.

Усяго да моманту аб'яднання Германіі ў 1990 г. у яго складзе знаходзілася 110 баявых караблёў розных класаў і 69 дапаможных судоў. У складзе марское авіяцыі налічвалася 24 верталёта (16 — тыпу Мі-8 і 8 — тыпу Мі-14), а таксама 20 знішчальнікаў-бамбардзіроўшчыкоў Су-17. Колькасць асабовага складу ВМФ — каля 16 тысяч чал.

Самымі буйнымі караблямі ў складзе ВМФ ГДР былі тры вартавых карабля тыпу «Rostock» (інш.1159), пабудаваныя ў СССР на Зялёнадольскім суднабудаўнічым заводзе ў 1978, 1979 і 1986 гадах адпаведна.

Аснову супрацьлодачных сіл складалі 16 малых супрацьлодачных караблёў (МСК) тыпу «Parchim» інш.133.1. Караблі будаваліся з 1980 па 1985 г. на верфі «Peenewerft» у г. Вольгаст па праекце, распрацаванаму ў ГДР з дапамогай савецкіх спецыялістаў на базе МСК інш.1124. У 1986—1990 гг. для СССР было пабудавана 12 МСК гэтага тыпу па мадэрнізаваным праекце 133.1-М.

Іншым прыкладам супрацоўніцтва Савецкага Саюза і Усходняе Германіі ў вобласці ваеннага караблебудавання з'яўлялася будаўніцтва ў ГДР па савецкім праекце (інш.151) ракетных катараў (РКА) поўным водазмяшчэннем 380 т, якія планавалася ўзброіць васьмю найновымі супрацькарабельнымі ракетамі (СКР) «Уран» (вытворчасць СКР па савецкай ліцэнзіі вызначалася разгарнуць у ГДР). Меркавалася, што гэты РКА паступіць на ўзбраенне флатоў краін-удзельніцаў Варшаўскага дагавора. Да аб'яднання Германіі атрымалася пабудаваць толькі два катары гэтага тыпу, яшчэ чатыры знаходзіліся ў рознай ступені гатовасці. Для замены састарэлых РКА інш.205 (у канцы 1980-х гг. усё 12 РКА гэтага праекту вывелі ў рэзерв) ВМФ ГДР атрымаў ад СССР пяць ракетных катараў інш.1241-РЭ. Гэтыя катары (распрацаваныя ЦКБ «Дыямент» на базе інш.1241.1-T) з 1980 г. будаваліся на экспарт Рыбінскім і Яраслаўскім суднабудаўнічымі заводамі. Усяго для Балгарыі, ГДР, Індыі, Емена, Польшчы і Румыніі пабудавалі 22 РКА. У складзе ВМФ ГДР знаходзіліся таксама шэсць вялікіх тарпедных катараў пр.206, пабудаваных у СССР у 1968—1976 гг.

Толькі ў ВМФ ГДР існаваў такі клас караблёў, як сверхмалыя (водазмяшчэннем 28 тонаў) ТКА тыпу «Libelle» (далейшае развіццё ТКА тыпу «Iltis») з жэлобнымі тарпеднымі апаратамі для 533-мм тарпедаў. Тарпеда выстрэльвалася назад — гэтак жа, як гэта рабілі савецкія ТКА тыпу «Г-5» у 1930—1940 гг. Усходненямецкі флот размяшчаў трыццаццю ТКА тыпу «Libelle».

У складзе амфібййных сіл знаходзілася 12 дэсантных караблёў (ДК) тыпу «Ноуегswerda» (поўным водазмяшчэннем 2000 тонаў), спраектаваных і пабудаваных у 1974—1980 гг. у ГДР. Яшчэ два карабля гэтага тыпу пераабсталёўвалі ў транспарты забеспячэння.

ВМФ ГДР валодаў досыць шматлікімі мінна-тральнымі сіламі. З 1969 г. вялося будаўніцтва базавых тральшчыкаў тыпу «Greiz» («Kondor II»). Усходненямецкі флот атрымаў 26 караблёў гэтага тыпу, яшчэ 18 адзінкаў дабудавалі ў варыянце памежных СКР (тып «Kondor I») для Берагавое аховы (Grenzebrigade Kuste). Пяць базавых тральшчыкаў былі пераабсталяваны ў выратавальныя і навучальныя судны.

У складзе дапаможнага флоту знаходзілася 69 судоў рознага прызначэння. Галоўным чынам гэта былі сучасныя судны параўнальна невялікага водазмяшчэння, пабудаваныя на нацыянальных верфях, а таксама ў СССР і ПНР.

Пасля аб'яднання Германіі[правіць | правіць зыходнік]

3 кастрычніка 1990 г. «дзяржава рабочых і сялян на нямецкай зямлі» (як ганарліва зваў ГДР яе першы кіраўнік Вільгельм Пік) спыніла сваё існаванне, і перад кіраўніцтвам аб'яднанае Германіі з усёю вастрынёю ўстала пытанне, што рабіць з асабовым складам і ўзбраеннем, якія дасталіся ў спадчыну ад ННА ГДР. На тэрыторыі былое ГДР было ўтворана часавае аб'яднанае камандаванне Bundeswehr «Ost» (Усход), якое і прыняло на сябе ролю ліквідацыйнае камісіі. Асабовы склад тэрміновае службы паступова звольнілі, некаторая колькасць афіцэраў пасля адпаведнай «праверкі» прынялі на службу ў Бундэсвер. Узбраенне і тэхніку, за рэдкім выключэннем (знішчальнікі МІГ-29), меркавалася прадаць іншым краінам ці ж утылізаваць. Увесь флот былое ГДР быў засяроджаны ў Растоке і чакаў свае долі. Адразу ж адправіліся на злом найбольш старыя і патрабавалыя рамонту караблі. Урад ФРГ узмоцнена шукаў пакупнікоў, разльічваючы выгодна прадаць найбольш сучасныя баявыя адзінкі.

Усе 16 МПК тыпу «Parchim» у 1992 г. купіла Інданезія, караблі пасля пераабсталявання і падрыхтоўкі экіпажаў паступова перайшлі ў інданезійскі порт Сурабаю. Цікава адзначыць, што ў 1996 г. Зялёнодольскае ПКБ прапанавала камандаванню ВМС Інданезіі праект мадэрнізацыі гэтых караблёў да ўзроўню МПК пр.133.1-М. Акрамя таго, Інданезія набыла 9 БТ тыпу «Kondor II» і ўсё 12 ДК тыпу «Hoyerswerda», а таксама два пераабсталяваных з ДК транспарта забеспячэння.

З усёй спадчыны, якую атрымала ФРГ найвялікую цікавасць выклікала РКА пр.1241-РЭ. Улічваючы, што сярод пакупнікоў савецкай зброі знаходзяцца, мякка кажучы, недружалюбныя ЗША дзяржавы, камандаванне ВМС ЗША прыняло рашэнне дасканала вывучыць катар. Выбар упаў на РКА «Hiddensee» (былы «Rudolf Egelhofter»). У снежні 1991 г. на палубе транспартнага судна ён прыбыў у ЗША і быў прыпісаны да даследчага цэнтра ВМС ЗША ў горадзе Саламон (штат Мэрыленд). Катэр быў падвергнуты ўсебаковым выпрабаванням па адмысловай праграме. Амерыканскія спецыялісты высока ацанілі канструкцыю корпусу карабля, яго хадавыя і манеўраныя якасці, аднак адзначаўся недастатковы (па амерыканскіх стандартах) рэсурс маршавых і фарсажных газавых турбінаў, традыцыйна крытыкавалася радыёэлектроннае ўзбраенне. Таксама адзначалася нізкая баявая эфектыўнасць ракетаў П-20 (экспартная мадыфікацыя П-15 Тэрміт), добрую адзнаку атрымала шасціствольная АУ АК-630. У цэлым было зроблена заключэнне, што РКА такога тыпу, узброеныя больш сучаснымі ПКР «Маскіт» (інш.12411, 12421) ці «Уран» (інш.12418) уяўляюць сабою досыць сур'ёзную небяспеку для караблёў ВМС ЗША і іх саюзнікаў.

Астатнія чатыры РКА засталіся ў Растоке. Перыядычна з'яўляліся паведамленні пра жаданне Польшчы, якая выклікае прыхільнасць чатырма падобнымі катарамі, набыць у ФРГ яшчэ два. Выгодна прадаўшы Інданезіі вялікую частку сучасных караблёў, урад ФРГ прыняўся фактычна раздорваць пакінутыя. Так, у 1993—1994 гг. было прынята рашэнне пра перадачу Латвіі трох, а Эстоніі — дзевяці пераабсталяваных катараў пр.205 (з іх знялі пускавыя ўсталёўкі ПКР П-15). Частка катараў ужо перададзена. Латвіі дасталіся і два БТ тыпу «Kondor II». Гэтак жа шчодра былі раздадзены Германіяй і памежныя СКР тыпу «Kondor I»: чатыры адзінкі — Тунісу, два — Мальце, адзін — Гвінеі-Бісау, два (у 1994 г.) — Эстоніі.

Менш усяго павезла тром СКР інш.1159 — не знойдучы пакупніка, камандаванне бундэсмарынэ прадало іх на злом.

Ніводны баявы карабель ВМФ ГДР не ўвайшоў у склад ваенна-марскога флоту Германіі. Тры найновых катары пр.151 (адзін дабудавалі ўжо ў ФРГ, тры ў недабудаваным стане прадалі Польшчы) былі пераўзброены і ўключаны ў склад Берагавое аховы (Bundesgrenzschutz-See) ФРГ разам з трыма памежнымі СКР тыпу «Kondor I».

Так скончыў сваё існаванне флот ГДР, караблі якога цяпер ходзяць пад сцягамі васьмі дзяржаў.

Сістэма воінскіх званняў і знакаў адрознення[правіць | правіць зыходнік]

Званні фенрых і оберфенрых адпавядаюць званням прапаршчык і старшы прапаршчык у савецкай арміі.

Колер акантоўкі пагонаў залежаў ад роду войскаў:

Сухапутныя войскі (Landstreitkräfte)[правіць | правіць зыходнік]

Войскі, службы	Колер
Генералы	Пунсовы
Артылерыя Ракетныя войскі ППА	Кірпічны
Мотастралковыя войскі	Белы
Бранятанкавыя войскі	Ружовы
Войскі сувязі	Жоўты
Дэсантныя войскі	Аранжавы
Ваенна-будаўнічыя войскі	Аліўкавы
Тылавыя службы Медыцынская служба Ваенная юстыцыя Фінансавая служба	Цёмна-зялёны
інжынерныя войскі Хімічныя войскі Аўтатранспартная служба Тапаграфічная служба	Чорны

Ваенна-паветраныя сілы (Luftstreitkräfte)[правіць | правіць зыходнік]

Войскі, службы	Колер
ВВС	Нябесна-блакітны
ППА, Зенітна-ракетныя войскі ў складзе ВВС	Светла-шэры

Ваенна-марскі флот (Volksmarine)[правіць | правіць зыходнік]

Войскі, службы	Колер
ВМФ	Сіні

Пагранічныя войскі (Grenztruppen)[правіць | правіць зыходнік]

Войскі, службы	Колер
Пагранічныя войскі	Зялёны

генералы ННА
Маршал ГДР (Marschall der DDR) Званне ніколі не прысвойвалася	Генерал арміі (Armeegeneral)	Генерал-палкоўнік (Generaloberst)	Генерал-лейтэнант (Generalleutnant)	Генерал-маёр (Generalmajor)

афіцэры ННА
Палкоўнік (Oberst)	Падпалкоўнік (Oberstleutnant)	Маёр (Major)	Капітан (Hauptmann)	Старшы лейтэнант (Oberleutnant)	Лейтэнант (Leutnant)	Малодшы лейтэнант (Unterleutnant)

прапаршчыкі ННА
Старшы штабс-прапаршчык (Oberstabsfahnrich)	Штабс-прапаршчык (Stabsfahnrich)	Старшы прапаршчык (Oberfahnrich)	Прапаршчык (Fahnrich)

сэржанты ННА
Штабсфельдфебель (Stabsfeldwebel)	Оберфельдфебель (Oberfeldwebel)	Фельдфебель (Feldwebel)	Унтэрфельдфебель (Unterfeldwebel)	Унтэр-афіцэр (Unteroffizier)