Уладзімір Янокавіч Агабекаў

Уладзімір Янокавіч Агабекаў
Дата нараджэння	19 студзеня 1940(1940-01-19) (84 гады)
Месца нараджэння	Грозны, Чачэна-Інгушская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, РСФСР, СССР
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	навуковец, даследчык
Навуковая сфера	фізічная хімія
Месца працы	Інстытут фізіка-арганічнай хіміі НАН Беларусі Інстытут хіміі новых матэрыялаў НАН Беларусі Нацыянальная акадэмія навук Беларусі
Навуковая ступень	доктар хімічных навук (1981)
Навуковае званне	прафесар (1987) Спіс акадэмікаў НАН Беларусі (2003)
Альма-матар	Грозненскі дзяржаўны нафтавы тэхнічны інстытут[d] (1963)
Узнагароды	Спецыяльная прэмія Старшыні Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2021)

Уладзімір Янокавіч Агабекаў (нар. 19 студзеня 1940, г. Грозны, Расія) — беларускі хімік. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2003; чл.-кар. З 1996), доктар хімічных навук (1981), прафесар (1987). Заслужаны дзеяч навукі Рэспублікі Беларусь (2008).

Біяграфія

Скончыў Грозненскі нафтавы інстытут (1963).

У 1963—1969 гадах стажор-даследчык, аспірант, малодшы навуковы супрацоўнік, старшы навуковы супрацоўнік, у 1985—1987 гадах загадчык лабараторыі, з 1988 года загадчык аддзела Інстытута фізіка-арганічнай хіміі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. З 1998 па 2020 год — дырэктар Інстытута хіміі новых матэрыялаў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, з 2020 года — ганаровы дырэктар.

Узнагароды

Узнагароджаны медалём «Ветэран працы» (1994), Францыска Скарыны (2000).

Лаўрэат спецыяльнай прэміі Старшыні Прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2021) за распрацоўку аднастадыйнага метаду сінтэзу мадыфікатара «Брамід-3», новай тэхналогіі атрымання імпартазамяшчальнага святлостабілізатара «ДНС» і стварэнне іх прамысловых вытворчасцей, якія забяспечваюць выпуск высакаякаснага, вогнетрывалага, тэрмастабільнага айчыннага валакна «Арселон» спецыяльнага прызначэння і новага пакалення супалімераў.

Навуковая дзейнасць

Навуковыя працы па фізічнай хіміі. Адкрыў новую рэакцыю аксіду вугляроду з пераксіднымі радыкаламі ў вадкай фазе з утварэннем дыяксіду вугляроду. Устанавіў, эксперыментальна пацвердзіў і колькасна ахарактарызаваў мультдыпольнае ўзаемадзеянне ансамбля палярных груп, якое аказвае істотны ўплыў на рэакцыйную здольнасць кіслародзістых злучэнняў. Распрацаваў уніфікаваную методыку тэсціравання разнастайных класаў радыкальных ініцыятараў, новыя метады і каталітычныя сістэмы для атрымання шэрагу каштоўных кіслародзістых злучэнняў (двухатамных фенолаў і сінтэтычных тлустых кіслот). Устанавіў узаемасувязь паміж хімічнай структурай арганічных злучэнняў і механізмам фарміравання адпаведных танкаплёначных матэрыялаў, іх фізіка-хімічнымі характарыстыкамі, уласцівасцямі і пераўтварэннямі пад уплывам разнастайных выпраменьванняў, спецыфіку працякання радыкальных рэакцый пры пераходзе ад вадкай фазы да парашкоў і плёнак. Адкрыў уласны парамагнетызм нізкамалекулярных фарбавальнікаў у танкаплёначным стане і даў тлумачэнне яго прыроды. Стварыў метады фарміравання на цвёрдай паверхні мона- і мультымалекулярных плёнак (плёнкі Ленгмюра-Бладжэт) з індывідуальных арганічных злучэнняў і іх кампазіцый, вывучыў марфалогію паверхні. Распрацаваў прынцыпова новыя фота- і электранарэзісты для працэсаў сухой вакуумнай літаграфіі, кантрастуючыя пакрыцці для прамысловай тэхналогіі вытворчасці вялікіх інтэгральных схем, высокаадчувальныя арганічныя матэрыялы для кантролю дэфектнасці металічных вырабаў электраразрадным спосабам. Стварыў паляроідныя плёнкі прасветнага, паўпрасветнага і адлюстравальнага тыпаў, распрацаваў тэхналогіі іх атрымання для вадкакрышталёвых устройстваў адлюстравання інфармацыі. Распрацаваў тэхналагічныя працэсы фарміравання арыентуючага пакрыцця для твіст-нематычных і супер-твіст-нематычных вадкакрышталёвых устройстваў, атрымання аптычна адбельваючых рэчываў для палімерных матэрыялаў, змазачна-ахаладжальных вадкасцей для металаапрацоўкі, клеявых кампазіцый разнастайнага функцыянальнага прызначэння і інш.

Аўтар 900 навуковых прац, у т.л. 4 манаграфій, адна з якіх перавыдадзена ў ЗША, 110 аўтарскіх пасведчанняў і патэнтаў.

Бібліяграфія

• Механизм жидкофазного окисления кислородсодержащих соединений. Мн.: Наука и техника, 1975 (совм. с Денисовым Е. Т., Мицкевичем Н. И.).
• Liquid-Phase Oxidation of Oxygen-Containing Compounds. New York: Consultants Bureau, 1977 (with Denisov E. T., Mitskevich N. I.).
• Процессы окисления в природе и технике. Мн.: Наука и техника, 1978 (совм. с Мицкевичем Н. И., Арико Н. Г.).
• Нефть и газ. Добыча, комплексная переработка и использование. Мн.: БГТУ, 2004 (совм. с Косяковым В. К., Ложкиным В. М.).

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — С. 69. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі

• Уладзімір Янокавіч Агабекаў у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)