Універсальныя дэсантныя караблі тыпу «Містраль»

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Універсальныя дэсантныя караблі тыпу «Містраль»
фр.: La classe Mistral
FS Mistral (L9013)
FS Mistral (L9013)
Праект
Краіна
Вытворцы
  • DCNS (company)
Гады ў эксплуатацыі снежань 2005 года — цяперашні час
Запланавана 2 + 2
Пабудавана 4
Будуецца 1
Асноўныя характарыстыкі
Водазмяшчэнне 21300 т (поўнае)
32300 т (лімітавае)
Даўжыня 199 м (найвялікая)
Шырыня 32 м (па ватэрлініі)
Вышыня 64,3 м
Хуткасць ходу 1
Узбраенне
Тактычнае ўдарнае ўзбраенне не
Артылерыя АК-630

Універсальныя дэсантныя караблі тыпу «Містраль» (фр.: BPC de la classe Mistral) — тып універсальных дэсантных караблёў-верталётаносцаў, змешчаных на ўзбраенні ВМС Францыі.

Карабель здольны выконваць адразу чатыры розных задачы: дэсантаваць на сушу матарызаваныя вайсковыя часці, прымаць і абслугоўваць баявыя верталёты, быць цэнтрам камандавання і плывучым шпіталем. На караблі могуць адначасова размяшчацца: 16 шматмэтавых верталётаў класа NHI NH90 ці ўдарных верталётаў класа Eurocopter Tiger; 4 дэсантныя баржы; да 70 баявых машын, уключаючы 13 асноўных танкаў тыпу AMX-56 Leclerc ці танкавы батальён, які ўключае 40 танкаў тыпу Leclerc[1] і 450 салдат (кароткачасова да 900 чалавек). Для верталётаў прадугледжаны ангар плошчай 1800 квадратных метраў[2].

Тры карабля гэтага тыпу, «Містраль» (фр.: Mistral L9013), Tonnerre  (англ.) (фр.: Tonnerre L9014) і Дысмюд  (англ.) (фр.: Dixmude L9015) складаюцца на ўзбраенні ВМС Францыі.

Вядзецца будаўніцтва двух караблёў для ВМФ Расіі у самой Францыі (кармавыя часткі будуюць на Балтыйскім заводзе, у Санкт-Пецярбургу); планавалася будаўніцтва яшчэ двух караблёў непасрэдна ў Расіі, на Балтыйскім заводзе[3].

Узбраенне[правіць | правіць зыходнік]

Штатныя дэсантна-высадкавыя сродкі французскіх ДВКД тыпу Mistral:

  • 4 дэсантных катары тыпу CTM (Chaland de Transported Materiel); маюць даўжыню 23 м і шырыню 6,3 м.
  • ці 2 дэсантных катары-катамарана тыпу EDAR (Engin de Debarquement Amphibie Rapide).

Заказ ВМФ Расіі[правіць | правіць зыходнік]

На палубе «Містралю»

24 снежня 2010 года Расія і Францыя абвясцілі пра заключэнне дагавора аб будаўніцтве двух верталётаносцаў «Містраль» для ВМФ Расіі на французскай верфі. Яшчэ два караблі такога тыпу мяркуецца пабудаваць па ліцэнзіі ў Расіі. Таксама 24 снежня таго ж года было абвешчана, што, па выніках тэндара на пастаўку верталётаносцаў, улады РФ абралі прапанову кансорцыума, які складаецца з французскай кампаніі DCNS і расійскай Аб’яднанай суднабудаўнічай карпарацыі.

Будаўніцтва «Містралю»
Зборка «Містралю» ў майстэрні

Паводле дамовы, першы карабель тыпу «Містраль» будзе пабудаваны на працягу 36 месяцаў пасля правядзення першага авансавага плацяжу. Другі карабель — на працягу 48 месяцаў. Расія выканае 20 % прац па будаўніцтве першага верталётаносца класа «Містраль» на верфях кампаніі STX у Сен-Назэры (Францыя)[4]. Пры заключэнні кантракту па «Містралях» Францыя перадала расійскаму боку ўсе тэхналогіі, якія яго цікавілі, у тым ліку сістэму SENIT-9, і яшчэ дзве іншыя[5].

«Містраль» на выхадзе з порта

Вышыня ангара дазваляе размяшчаць расійскія верталёты Ка-27, Ка-29 і Ка-52К на ангарнай палубе, што было пацверджана падчас візіту УДК «Містраль» у Санкт-Пецярбург пры выкананні тэставых пасадак верталётаў на палубу. Аднак праём у раёне ліфтаў мае недастатковую вышыню для Ка-29 і будзе павялічаны[6][7]. Акрамя таго, плануецца выкарыстоўваць гэты верталётаносец у паўночных шыротах, у льдах. Для гэтага запатрабуецца ўзмацніць барты карабля. Аднак гэта не пацягне сур’ёзных змен у канструкцыі і тэхнічным абсталяванні «Містралю». Расія купляе верталётаносец «Містраль» з усім навігацыйным і тэхналагічным абсталяваннем, уключаючы баявую навігацыю, але ўзбраенне і верталёты на караблі будуць расійскімі[8]. Дамова падпісана Ігарам Сечыным і Аленам Жупэ 25 студзеня 2011 года ў Сен-Назэры. Пратакол аб намерах быў падпісаны 10 чэрвеня 2011 года ў Парыжы, падпісанне канчатковага кантракту адбылося ў рамках Пецярбургскага міжнароднага эканамічнага форума 17 чэрвеня 2011 года.

«Містраль»: выгляд узбоч

Планавалася, што першыя два дэсантныя верталётаносныя караблі-докі (ДВКД) «Містраль», пабудаваныя на французскіх верфях для ВМФ Расіі, будуць перададзены ў склад Ціхаакіянскага флота. Пры гэтым інфраструктура вайсковых мястэчкаў і гарнізонаў Усходняй вайсковай акругі Расіі будзе істотна мадэрнізавана за кошт вылучаных на гэта значных сродкаў. Адмысловая ўвага будзе нададзена злучэнням, дыслакаваным на выспах Курыльскай грады[9].

20 чэрвеня 2011 года кіраўнік Рособоронэкспорта Анатоль Ісайкін на міжнародным авіясалоне ў французскім Ле Буржэ паведаміў пра планы па размяшчэнні на караблях тыпу «Містраль» ВМФ Расіі шматмэтавых баявых верталётаў Ка-52 «Алігатар»[10]. Па інфармацыі ад генеральнага канструктара Камов (ААТ) Сяргея Міхеева, на расійскіх караблях тыпу «Містраль» будуць размяшчацца 16 верталётаў у камбінацыі 8 Ка-52К + 8 Ка-29, гэта значыць, восем баявых і восем транспартных, але гэта камбінацыя можа быць зменена ў залежнасці ад пастаўленых задач[7].

Найменні «Уладзівасток» і «Севастопаль» першым двум караблям былі дадзены ў лютым 2012 года па перакласіфіцыраваным у ракетныя крэйсеры вялікім супрацьлодкавым караблям (БПК) ВМФ СССР праекта 1134. Планаваныя для пабудовы па ліцэнзіі ў Расіі наступныя караблі могуць атрымаць назвы гэтак жа па расійскіх гарадах «Кранштат», «Азоў», «Петрапаўлаўск» і БПК сумежных праектаў 1134-А і 1134-Б[11].

16 лютага 2012 года галоўнакамандуючы ВМФ Уладзімір Высоцкі заявіў, што французскія верталётаносцы «Містраль», якія будуюцца для ВМФ Расіі, атрымаюць асноўную зброю расійскай вытворчасці[12].

" Мы збіраемся паставіць ракетныя комплексы для самаабароны, каб павялічыць абароненасць сродкамі ППА. Ужыванне верталётнага складніку ўзмоцнім у плане выканання супрацьлодкавых задач. На «Містралях», якія будуюцца для ВМФ Расіі, магчыма размяшчэнне зброі з адмысловай баявой часткай расійскай распрацоўкі. "

Усе сістэмы і прылады на борце карабля будуць русіфікаваныя. На «Містралі» будзе ўсталёўвацца расійскае і французскае абсталяванне кіравання і сувязі; DCNS неабходна будзе забяспечыць сумяшчальнасць сістэм. Частка такога абсталявання будзе ўсталявана на карабель на верфі ў Сен-Назэры, частка — на адной з расійскіх верфяў. Акрамя таго, у Сен-Назэры карабель, які будуецца, атрымае расійскія сістэмы кіравання агнём.

Па дадзеных DCNS, «Містралі» для Расіі атрымаюць артылерыйскія ўстаноўкі АК-630 калібра 30 міліметраў у пярэдняй частцы па правым борце і ў задняй частцы карабля па левым борце (у некаторых крыніцах у якасці ЗАУ паказваецца АК-306[13][14]). Зенітныя ракетныя ўстаноўкі 3М47 «Гибка» будуць размешчаны спераду па правым борце і ззаду — па левым. DCNS падрыхтуе месцы для ўсталёўкі ўзбраення, у той час як самі баявыя сістэмы будуць усталяваныя на карабель ужо ў Расіі.

У якасці асноўнай агляднай радыёлакацыйнай станцыі на расійскім «Містралі» будзе выкарыстоўвацца французскі радар Thales MRR-3D-NG, які працуе ў G-дыяпазоне хваль. Аналагічныя радары стаяць і на трох верталётаносцах тыпу «Містраль» у складзе ВМС Францыі.[15]

28 верасня 2012 года стала вядома, што французская кампанія Sagem атрымала субкантракт ад караблебудаўнічай карпарацыі DCNS, якая з’яўляецца галаўным выканаўцам прац па кантракце з Расіяй на будаўніцтва двух верталётаносцаў «Містраль».
Паводле ўмоў кантракту, Sagem вырабіць для двух расійскіх універсальных дэсантных караблёў тыпу «Містраль», якія будуюцца ў Францыі, аптронныя пошукава-прыцэльныя сістэмы Vampir NG.
Пастаўка першай сістэмы для ўсталёўкі на борт першага карабля была запланавана на 2013 год. Другая аналагічная сістэма павінна была быць пастаўлена праз паўгода.
Sagem прыступіла да выканання атрыманага субкантракта.

Інфрачырвоная пошукава-сачыльная сістэма Vampir NG звышдалёкага дзеяння забяспечвае надводным баявым караблям пасіўнае кругавое панарамнае назіранне за надводным становішчам, аўтаматычнае выяўленне, суправаджэнне і інфармаванне пра пагрозы рознага тыпу, ад супрацькарабельных ракет з насцільнай траекторыяй палёту над вадой да атакуючых хуткаходных караблёў[16].

Сістэма мае два рэжымы працы:

  • «акіянскі» рэжым для далёкага назірання ў адкрытым моры;
  • «прыбярэжны» рэжым для прыбярэжных акваторый[17].
" «Пастаўка першай сістэмы для ўсталёўкі на борт першага карабля будзе ажыццёўлена ў 2013 годзе, другой — яшчэ праз шэсць месяцаў. Цяпер нашы спецыялісты прыступілі да выканання «расійскай» замовы», — адзначыў прадстаўнік Sagem[16].

Французская суднабудаўнічая кампанія 5 сакавіка 2014 года пачала хадавыя выпрабаванні пабудаванага па замове Расіі вайсковага карабля. Першы карабель серыі для РФ мае назву «Ўладзівасток»[18].

"

У некаторых паведамленнях прэсы пра расійскія «Містралі» часам прыводзяцца ТТХ гэтага праекта, некалькі адрозныя ад французскага варыянту. Напрыклад:

  • Агульная даўжыня корпуса карабля тыпу «Містраль»: 199 м.
  • Шырыня: 32 м.
  • Вышыня борта на ўзроўні палётнай палубы: 27 м.
  • Уляганне: 6,42 м (пры водазмяшчэнні 22600 т).
  • Максімальная хуткасць: 18,5 вузлоў (пры ўляганні 6,42 м і 100 % (2х3,5 Мвт) магутнасці на шрубарулевых калонках).
  • Экіпаж: 177 чалавек.
  • Лік пасажыраў: 481 чалавек.

У караблях, якія будуюцца для ВМФ Расіі, па патрабаванні расійскага боку быў унесены шэраг змен у параўнанні з французскім праектам[19]:

  1. Быў зменены фактычна да лёдавага класа склад сплаваў сталі для карпусоў караблёў, што дазваляе ўжываць іх у паўночных шыротах, у тым ліку ва ўмовах складанага лёдавага становішча.
  2. Павялічана вышыня УДК, паколькі былі пераабсталяваны ўнутраныя докі карабля для швартоўкі верталётаў большага памеру тыпу Ка-28 і Ка-52К.
  3. У канструкцыі караблёў прадугледжаны месцы для ўсталёўкі дадатковага ўзбраення і, у прыватнасці, сродкаў СПА для адлюстравання паветраных налётаў, а таксама хуткастрэльнага артылерыйскага ўзбраення і буйнакаліберных аўтаматычных установак для адбіцця нападаў з мора. Узмацненне ўзбраення дазволіць ужываць УДК у адкрытым моры з меншым суправаджэннем надводных караблёў ахоўвання. (Па інфармацыі на 7.5.2014, рашэнне пра ўзмацненне ахоўнага і ўдарнага ўзбраення расійскіх ДВКД «Уладзівасток» і «Севастопаль» пакуль не прынята[20].)
  4. Трохі зменены жыллёвыя ўмовы[21].

Замест састарэлай французскай сістэмы спадарожнікавай сувязі Syracuse на першы расійскі «Містраль» будзе ўсталявана айчынная сістэма «Цэнтаўр». Паводле дакументаў, апроч традыцыйных для расійскага ВМФ прыёмнікаў і перадатчыкаў КХ і УКХ-сувязі на «Уладзівастоку» будзе ўсталявана прылада Р-794-1, якая ўваходзіць у склад мадэрнізаванай сістэмы спадарожнікавай сувязі «Цэнтаўр». Карабельная станцыя гэтай сістэмы забяспечвае перадачу дадзеных паміж караблямі, а таксама з берагавой станцыяй на хуткасці 512 кбіт/с[22].

Для першага расійскага ДВКД гэтага класа — «Уладзівастока» — у Францыі да кастрычніка 2014 года павінны быць пабудаваны 4 катары CTM NG (Chaland de Transported Materiel de Nouvelle Generation). У адрозненне ад сваіх папярэднікаў (CTM), катары тыпу CTM NG маюць даўжыню 27 м і шырыню 7 м, яны забяспечаны дзвюма рампамі для высадкі дэсанта: насавой і кармавой, што дае ім шырэйшыя магчымасці па манеўраванні. Катары тыпу CTM NG будуць лепш прыстасаваны да дзеянняў ва ўмовах моцнай гайданкі, а іх хуткасць складзе да 20 вузлоў (у 2 разы больш, чым у CTM)[23].

У 2013 годзе віцэ-прэм’ер Расіі Дзмітрый Рагозін адзначыў, што ў Расіі не вырабляецца паліва для рухавікоў, усталяваных на верталётаносцах тыпу «Містраль», таму хімікам прыйдзецца шукаць адмысловае рашэнне[24].

19.02.2014 пачалося навучанне ў Санкт-Пецярбургу экіпажа «Уладзівастока» французскімі спецыялістамі[25]. Прыбыццё расійскіх маракоў для навучання кіраванню і абслугоўванню ДВКД у французскі порт Сен-Назэр было запланавана на 1.6.2014[26]. Паводле паведамлення ад 6.5.2014, група расійскіх афіцэраў прыбыла ў Сен-Наэар за месяц да з’яўлення тут экіпажаў двух УДК «Уладзівасток» і «Севастопаль» у складзе 400 маракоў. Абодва экіпажы знаходзяцца ў Францыі на працягу лета і затым ажыццявяць пераход на першым караблі «Ўладзівасток» з Сен-Назэра ў Кранштат[19].

15 верасня 2014 г. «Уладзівасток» з расійскім экіпажам выйшаў у моры на хадавыя выпрабаванні[27].

У лістападзе 2014 г. паведамлялася, што з прышвартаванага ў порце Сен-Назэра «Ўладзівастока» невядомымі было выкрадзена высокатэхналагічнае абсталяванне[28].

Праблемы з пастаўкай[правіць | правіць зыходнік]

У сувязі з меркаваным умяшаннем Расіі ў крызіс ва Украіне саюзнікі Францыі (Германія[29], Вялікабрытанія і ЗША[30]) запатрабавалі прыпыніць перадачу караблёў у рамках санкцый Еўрасаюза і ЗША.

3 верасня 2014 года Францыя папярэдзіла пра магчымае прыпыненне пастаўкі ў Расію першага верталётаносца класа «Містраль» — «Уладзівасток». У якасці чынніку названы апошнія па часе дзеянні Расіі ў канфлікце на ўсходзе Украіны[31]. У паведамленні адміністрацыі прэзідэнта Францыі гаворыцца:

Прэзідэнт рэспублікі прыйшоў да высновы, што нягледзячы на перспектыву спынення агню [на ўсходзе Украіны], — якое яшчэ не зацверджана і не дзейнічае, — умовы, пры якіх Францыя можа дазволіць пастаўку першага верталётаносца, адсутнічаюць.

Ukraine crisis: France halts warship delivery to Russia

Прэзідэнт Францыі ўдакладніў, што кантракт з Расіяй не разарваны[32]: «Якія ўмовы? Перамір’е і палітычнае ўрэгуляванне [на ўсходзе Ўкраіны]», — заявіў Франсуа Аланд. Паводле яго словаў, у выпадку далейшых ускладненняў пастаўка верталётаносцаў будзе адкладзена, але ад кантракту французскі бок адмаўляцца не мае намеру. «Гэта можа адбыцца ў лістападзе, але ўмовы павінны быць выкананы», — цытуе прэзідэнта агенцтва Франс-прэс.

У адказ на ліст амерыканскіх кангрэсменаў з прапановай выкупіць верталётаносцы ў НАТА паведамілі, што НАТА не можа дазволіць сабе выкупіць у Францыі нават адзін з «Містраляў», пабудаваных для Расіі. «Усяго бюджэту арганізацыі не хопіць не тое што на выкуп караблёў, але нават на тое, каб кампенсаваць Францыі палову штрафных санкцый па гэтым кантракце», — заявіла ваенная крыніца ў Бруселі[33].

Назначаная на 14 лістапада цырымонія перадачы «Ўладзівастока» не адбылася. Прэзідэнт Францыі Франсуа Аланд заявіў пра тое, што перадача адкладаецца і рашэнне пра пастаўку верталётаносцаў тыпу «Містраль» Расіі ён прыме без якога-небудзь ціску звонку[34].

25 лістапада Прэзідэнт Францыі Франсуа Аланд прыняў рашэнне прыпыніць да новага распараджэння перадачу Расіі першага верталётаносца з-за сітуацыі на Украіне[35], а ў снежні міністрам абароны Францыі было заяўлена, што, «калі неабходных умоў не складзецца, мы не паставім Расіі гэтыя караблі ніколі»[36][37].

Расійскі бок заявіў, што ў выпадку непастаўкі будзе судзіцца і можа патрабаваць няўстойку у памеры да 3 мільярдаў еўра[38][39].

Паведамлялася, што ў Францыі асцерагаюцца, што экіпаж «Уладзівастока», які праходзіў навучанне, можа завалодаць караблём і сагнаць яго ў Расію[40].

Таксама абвяшчалася, што Францыя шукае новага пакупніка для карабля «Севастопаль» сярод ЗША, Еўрасаюза, Бразіліі і іншых краін[41].

Прадстаўнікі[правіць | правіць зыходнік]

Назва Верф Закладзены Спуск на ваду Дата падпісання
прыёмнага акту
Флот Стан Нататкі
«Mistral» DCNS/Alstom 10 ліпеня 2003 года 6 кастрычніка 2004 года Люты 2006 года ВМС Францыі У строі
«Tonnerre  (англ.)» DCNS/Alstom 26 жніўня 2004 года 26 ліпеня 2005 года Снежань 2006 года ВМС Францыі У строі
«Dixmude  (англ.)» DCNS/STX Europe 18 красавіка 2009 года 18 снежня 2010 года Студзень 2012 года ВМС Францыі У строі[42]
«Уладзівасток»[11][43] DCNS, STX Europe[44][45]/Балтыйскі завод[3] 1 лютага 2012 года[46] (будаўніцтва секцый), 01.02.2013 (афіцыйная закладка, зборка) 15.10.2013 Лістапад 2014 года
план
Ціхаакіянскі флот ВМФ Расіі[11][47] Знаходзіцца на стадыі перадачы На Балтыйскім заводзе пабудавана 40 % корпуса — кармавая частка.[3]
«Севастопаль»[11] DCNS, STX Europe[44][45]/Балтыйскі завод[3] 18 чэрвеня 2013 года[48] 20.11.2014 2015 год Спушчаны на ваду, праводзіцца дабудоўка[48]. На Балтыйскім заводзе пабудавана 40 % корпуса — кармавая частка.[3]

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. BPC Mistral(недаступная спасылка). netmarine.net. Архівавана з першакрыніцы 2 студзеня 2012. Праверана 30 December 2011.
  2. BPC Mistral: Caracteristiques principales Архівавана 17 красавіка 2010.
  3. а б в г д Будаўніцтва корпуса першага «Містралю» пачалося ў Пецярбургу
  4. "Першы «Містраль» для Расіі пабудуюць да пачатку 2014 гады". Погляд.ру. 2010-12-24. Праверана 2011-02-09. {{cite news}}: Шаблон цытавання мае пусты невядомы параметр: |coauthors= (даведка)
  5. "РФ атрымала ўсе тэхналогіі ў рамках кантракту па «Містралі»". РІА Навіны. 2011-06-20. Праверана 2011-09-30. {{cite news}}: Шаблон цытавання мае пусты невядомы параметр: |coauthors= (даведка)
  6. "«Містраль»: выпрабаванні на сумяшчальнасць". Авиапанорама. 2009-06-01. Праверана 2011-02-22. {{cite news}}: |first= не мае |last= (даведка); Шаблон цытавання мае пусты невядомы параметр: |coauthors= (даведка) Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2014. Праверана 15 снежня 2014.Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2014. Праверана 15 снежня 2014.
  7. а б На расійскіх «Містралях» размесцяць 16 верталётаў
  8. "Расія купляе «Містраль»". Весці.ру. 2010-07-05. Праверана 2011-02-09. {{cite news}}: |first= не мае |last= (даведка); Шаблон цытавання мае пусты невядомы параметр: |coauthors= (даведка)
  9. "Расія перастала глядзець на развіццё Паліў няўзброеным поглядам". РІА Навіны. 2011-02-09. Праверана 2011-02-09. {{cite news}}: Шаблон цытавання мае пусты невядомы параметр: |coauthors= (даведка)
  10. Палітыка — У Расіі :: На «Містралях» Расія размесціць «Алігатараў» Архівавана 23 чэрвеня 2011.
  11. а б в г Першыя два «Містралі» для ВМФ РФ назавуць «Уладзівасток» і «Севастопаль»
  12. Расійскія «Містралі» абсталююць айчынным узбраеннем
  13. Новыя дэталі праекта «Містраль». 25.7.2012 Архівавана 10 лістапада 2014.
  14. Дэсантны верталётны карабель-майстроў. Тып Містраль
  15. Французы расказалі пра будаўніцтва «Містраляў» для Расіі
  16. а б На расійскія «Містралі» ўсталююць пошукава-прыцэльныя сістэмы Vampir NG
  17. Sagem абсталюе расійскія «Містралі» прыцэльнымі сістэмамі(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 кастрычніка 2013. Праверана 15 снежня 2014.
  18. Францыя пачне выпрабаванні верталётаносца для Расіі.
  19. а б Крыніца: Расійскія афіцэры вучацца ў Францыі карыстацца «Містралем». 6.5.2014
  20. Містралі ўзброяць на Паўночнай верфі. 7.5.2014
  21. У расійскіх «Містралях» бар заменяць на кают-кампанію. 9.7.2014
  22. «Уладзівасток» атрымае айчынную сістэму сувязі. 6.5.2014
  23. Францыя перадасць Расіі дэсантныя катэры для Містралю. 4.6.2014
  24. Намміністра абароны: расійскія карабелы здольныя самі абслугоўваць «Містралі». 3.7.2014
  25. Замежныя ваенныя інструктары пачалі навучанне 200 расійскіх маракоў. 20.2.2014
  26. Сен-Назэр рыхтуецца прыняць экіпаж ДВКД «Уладзівасток». 5.5.2014
  27. [1]
  28. З «Містралю», пабудаванага для Расіі, невядомыя выкралі абсталяванне
  29. Cecile Ducourtieux. Vente de Mistral a la Russie: «Cette hypocrisie a suffisamment dure» // Le Monde. — 3 верасня 2014.
  30. La vente de deux porte-helicopteres Mistral a la Russie embarrasse Paris // FranceTVinfo. — 22 ліпеня 2014.
  31. Бі-бі-сі: «Францыя адмовілася паставіць Расіі першы „Містраль“»
  32. Аланд назваў умовы перадачы «Містраляў» Расіі
  33. У НАТО няма грошай, каб выкупіць у Францыі «Містралі» // Камсамольская праўда : газета. — 7 лістапада 2014 г.
  34. // РІА Навіны, 16 лістапада
  35. Прэзідэнт Францыі прыпыніў перадачу «Містраляў» Расіі
  36. Францыя высунула ўмовы для пастаўкі «Містраляў» Расіі
  37. Францыя прыстрашыла пакінуць Расію без «Містраляў»
  38. Мінабароны: РФ будзе судзіцца з Францыяй, калі тая не аддасць «Містраль»
  39. Невыкананне кантракту па «Містралях» абыйдзецца Францыі ў 3 млрд еўра
  40. Францыя баіцца, што расійскія маракі згоняць «Містраль»
  41. Францыя шукае іншага пакупніка для «Севастопаля»
  42. Трэці французскі «Містраль» заступіў на баявое дзяжурства(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 сакавіка 2016. Праверана 15 снежня 2014.
  43. Балтыйскі завод пачаў будаўніцтва корпуса першага «Містралю» для ВМФ Расіі Архівавана 23 чэрвеня 2015.
  44. а б STX France — DIXMUDE VLADIVOSTOK SEBASTOPOL
  45. а б Карабел.ру — STX France прыняла ў ОСК корму першага расійскага «Містралю»
  46. Russian Navy to Receive Mistral Warship in 3 Years // РІА (англ.)
  47. Першы расійскі верталётаносец «Уладзівасток» паступіць на ТОФ у кастрычніку 2015 года Архівавана 23 сакавіка 2014.
  48. а б Францыя закладвае другі карабель тыпу «Містраль» для Расіі

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Шчарбакоў В. Французскі «вецер» даплыў да Расіі // Зброя. — 2010. — № 2. — С. 52-63.
  • Віктар Друшлякоў, Аляксей Міхееў «Містраль»: выпрабаванні на сумяшчальнасць(руск.) // Авіяпанарама : часопіс. — 2009. — № 6. — С. 13-15.(недаступная спасылка)

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]