Фоціева схізма

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Візантыя і Рым у 867 годзе.

Фоціева схізмацаркоўны раскол паміж канстанцінопальскай патрыярхіяй і папствам, які доўжыўся з 863 па 867 год. Патрыярхію у той час узначальваў патрыярх Фоцій (858—867, 877—886), Папам быў Мікалай I (858—867). Лічыцца, што хоць фармальнай нагодай да расколу стала пытанне аб законнасці абрання Фоція на патрыяршы прастол, глыбінная прычына расколу ляжала ў жаданні Папы распаўсюдзіць свой уплыў на балканскія епіскапіі, што сустрэла супраціўленне з боку Візантыі. Таксама з цягам часу ўзмацняўся асабісты канфлікт паміж двума іерархамі.

Да сярэдзіны IX стагоддзя візантыйская царква ўжо працяглы час знаходзілася ў стане ўнутранага канфлікту. Барацьба паміж прыхільнікамі і праціўнікамі іконашанавання завяршылася ў 843 годзе паражэннем іканаборцаў, але ў царкоўнай партыі пераможцаў не сціхала барацьба кансерватыўнага і ліберальнага кірункаў. У барацьбе за ўладу паміж імператарам Міхаілам III (842 — 867) і яго маці Феадорай патрыярх Ігнацій (847 — 858, 867 — 877), які прадстаўляў кансерватараў, прыняў бок імператрыцы і быў зрынуты. Яго пераемнікам, падтрыманым царкоўнымі лібераламі, стаў чыноўнік і навуковец Фоцій, які не належаў да гэтага да духавенства. Хоць узвядзенне ў патрыярхі з парафіян раней у царкоўнай гісторыі здаралася, прыхільнікі зрынутага Ігнація абвясцілі абранне Фоція незаконным і звярнуліся да Папы. Папа Мікалай I, які скарыстаўся гэтай сітуацыяй для замацавання дагмату аб прымаце епіскапа Рыма, паспрабаваў выступіць у якасці вярхоўнага арбітра ў гэтай спрэчцы, адмаўляючы Фоцію ў прызнанні яго патрыярхам. Да 867 годзе Мікалай і Фоцій адлучылі адзін аднаго ад царквы. Тым не менш патрыярх, які карыстаўся падтрымкай Міхаіла, знаходзіўся ва ўладзе пакуль у выніку дзяржаўнага перавароту імператарам у 867 годзе не стаў Васіль I Македанянін (867 — 886), пасля чаго Фоцій быў зрынуты, а Ігнацій адноўлены ў якасці патрыярха.

Пасля смерці Ігнація ў 877 годзе Фоцій вярнуў сабе патрыяршы прастол, а Чацвёрты Канстанцінопальскі сабор (869-970) канчаткова завяршыў раскол. Хоць прычыны «фоціевай схізмы» ляжалі пераважна ў плоскасці царкоўнага права, пытанне аб філіёквэ, ўзнятае пры асуджэнні Папы Фоціем, працягвала заставацца асноўным рознагалоссем паміж цэрквамі Усходу і Захаду хрысціянскага свету, і прывяло да Вялікага расколу 1054 года.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Першасныя крыніцы[правіць | правіць зыходнік]

Даследаванні[правіць | правіць зыходнік]

на англійскай мове
на рускай мове
на французскай мове