Францішак Юндзіл

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Францішак Юндзіл
Лебедзь
Лебедзь
Нараджэнне 1825
Смерць 13 лютага 1865(1865-02-13) ці 14 лютага 1865(1865-02-14)
Род Юндзілы
Бацька Уладзіслаў Юндзіл[d]
Маці Багуміла з Сухадольскіх[d]
Дзейнасць афіцэр
Званне падпалкоўнік[d]
Бітвы

Францішак Уладзіслававіч Юндзіл (1825, фальв. Югалін, Слонімскі павет, цяпер Івацэвіцкі раён — 13 ці 14 лютага 1865, Парыж) — адзін з кіраўнікоў паўстання 1863–1864 гадоў у Беларусі і Польшчы.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Са старадаўняга шляхецкага роду герба «Лебедзь». Быў сынам Уладзіслава Юндзіла і яго жонкі Багумілы з Сухадольскіх  (руск.) герба «Яніна»  (руск.)[1].

Служыў у кавалерыіі царскай арміі. Уваходзіў у гурток польскіх афіцэраў у Пецярбургу  (польск.)[2]. У 1858 годзе выйшаў у адстаўку ў званні ротмістра, вярнуўся на радзіму.

Прымкнуў да Гродзенскай рэвалюцыйна-дэмакратычнай арганізацыі, быў у коле прыхільнікаў і аднадумцаў К. Каліноўскага. Падтрымаў Каліноўскага, які ўзяў курс на дасягненне самастойнасці і раўнапраўя ва ўзаемадачыненнях Літоўскага правінцыяльнага камітэта і Цэнтральнага нацыянальнага камітэта у Варшаве, за прадастаўленне Літве і Беларусі права на самавызначэнне. Сумесна з Каліноўскім адстойваў палітычную суверэннасць Літвы-Беларусі. Паўплываў на В. Урублеўскага, які, па ўспамінах Б. Шварцэ, «дазволіў адцягнуць сябе гродзенскаму Юндзілу і перастаў падпарадкоўвацца Варшаве…».

У маі 1863 года быў прызначаны на пасаду ваеннага начальніка Слонімскага павета, стаў на чале атрада колькасцю каля 300 чалавек. Атрад Слонімскага павета базіраваўся ў Мілавідах, якія на нейкі час сталі адным з галоўных цэнтраў паўстання. Сюды сцягваліся паўстанцкія атрады іншых паветаў, 21 мая 1863 года ў Мілавіды прыехаў К. Каліноўскі для агляду паўстанцкіх сіл. 22 мая 1863 Ф. Юндзіл удзельнічаў у бітве пад Мілавідамі. Потым некалькі месяцаў рабіў партызанскія паходы па Слонімскім і суседніх паветах, у ліпені перайшоў на Палессе. Вымушаны знізіць баявую актыўнасць, паколькі не атрымліваў папаўнення атрада з боку сялян, меў недахоп зброі і рыштунку. Быў абвінавачаны ў адмове ад барацьбы з карнікамі ўрадавых войск, але апраўданы судом. У жніўні 1863 года перадаў камандаванне слонімскім атрадам Яну Калупайлу і выехаў у Польшчу. У кастрычніку 1863 года прыбыў у Кракаў, дзе са снежня займаў пасаду каменданта горада, а са студзеня 1864 быў ваенным арганізатарам паўстанцкіх войск кракаўскай акругі. Ад кіраўніцтва паўстаннем атрымаў званне падпалкоўніка.

З-за хваробы ў сакавіку 1864 года з’ехаў у Францыю. Памёр ад сухотаў ў Парыжы.

Зноскі

  1. Паводле іншых крыніц быў сынам Віктара Юндзіла (1790—1862) і Тэрэзы Ціхоцкай (1799—1858).
  2. Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864, Lwów 1904, s. 11.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]