Цвід (тканіна)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Цвід
Выява
Матэрыял воўна[1] і хімічныя валокны[d][1]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Узор цвідавай тканіны

Цвід (англ.: tweed) — фактурная шарсцяная тканіна, звычайна даволі цяжкая, з невялікім ворсам і, як правіла, з дыяганальным (саржавым) перапляценнем  (руск.) (бел. нітак (аднак бываюць выключэнні). Доўгі час такі матэрыял вырабляўся толькі ў Шатландыі і Ірландыі, але сёння ён вырабляецца і ў іншых краінах свету. З цвіду шыюць касцюмы, паліто, пінжакі, курткі, штаны, спадніцы, камізэлькі, сумкі, галаўныя ўборы, гальштукі і іншыя аксэсуары.

Паходжанне назвы[правіць | правіць зыходнік]

Першапачаткова тканіна пазначалася словам твіл (англ.: і скотс: tweele), так у Шатландыі называўся твіл (англ.: twill), тканіна саржавага перапляцення. Паводле гісторыі, якую выказаў герцаг Віндзорскі (былы кароль Эдуард VIII) у сваёй аўтабіяграфічнай кнізе Windsor Revisited («Успамінаючы Віндзор»), цяперашнюю сваю назву тканіна атрымала практычна выпадкова. Каля 1830 года адзін лонданскі купец атрымаў ліст з шатландскага гарадка Хоік  (руск.) (бел., у якім гаварылася аб тканіне твіл (tweels). Чытаючы рукапіс, купец няправільна разабраў слова і вырашыў, што гаворка ідзе аб гандлёвай марцы па назве ракі Туід (англ.: Tweed), якая працякае ў вобласці Скоціш-Бордэрс  (руск.) (бел. — рэгіёне з развітой тэкстыльнай прамысловасцю. Тканіна была разрэкламаваная як «цвід», і гэтае імя назусім прымацавалася да яе[2].

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Дакладная дата пачатку вытворчасці цвіду невядомая, але можна сцвярджаць, што яго рабілі ўжо ў XVIII стагоддзі[3]. Упершыню гэтая тканіна з’явілася ў Шатландыі і Ірландыі, а прызначалася яна ў асноўным для фермераў[4]. У XIX стагоддзі цвід увайшоў у гардэроб арыстакратаў і стаў адным з самых папулярных матэрыялаў для адпачынку і заняткаў спортам, уключаючы гульню ў гольф. Акрамя гэтага, з цвіду часта шылі вопратку для палявання[5] — напрыклад, норфалкскі пінжак  (англ.) (бел.. Вялікім прыхільнікам цвіду быў англійскі кароль Эдуард VII; акрамя таго, да ліку аматараў цвіду адносіліся або адносяцца і іншыя члены брытанскай каралеўскай сям’і: Эдуард VIII (герцаг Віндзорскі), Карл III, Лізавета II, Георг V.

У першай трэці XX стагоддзя велізарную папулярнасць атрымалі кепкі  (англ.) (бел. і васьміклінкі  (англ.) (бел. з цвіду — іх насілі літаральна ўсё: вадзіцелі, разносчыкі газет, фермеры, ветэрынары, арыстакраты, бандыты, рабочыя. Затым папулярнасць такіх кепак пайшла на змяншэнне, але іх часам можна ўбачыць і ў нашы дні; яны да гэтага часу вырабляюцца. Вельмі вялікім попытам цвідавае адзенне — у прыватнасці, цвідавыя пінжакі — карысталася ў сярэдзіне XX стагоддзя[6]. Акрамя таго, пачынаючы з 1920-х гадоў яго пачалі ўводзіць у свае калекцыі мадэльеры. Першапраходцам тут стала Како Шанэль, а затым цвідам зацікавіліся Ральф Лорэн, Віўен Вествуд  (руск.) (бел. і іншыя дызайнеры.

Цвідавае адзенне і аксэсуары[правіць | правіць зыходнік]

Сумка Харыс Цвід  (руск.) (бел.

З цвіду шыюць мноства розных рэчаў — пачынаючы ад жаночых спадніц і заканчваючы мужчынскімі паліто. Жаночы цвід даволі часта адрозніваецца ад мужчынскага: у яго бывае спецыфічная, фантазійная і вельмі рэльефная фактура, а ў складзе могуць прысутнічаць штучныя і сінтэтычныя валокны, а таксама бавоўна, лён і шоўк. Расфарбоўкі жаночага цвіду часцяком вельмі яркія, але яны бываюць і стрыманымі, спакойнымі.

Мужчынскі цвід высокай якасці заўсёды робіцца а 100 % воўны або кашаміру; у бюджэтных варыянтах могуць выкарыстоўвацца сінтэтычныя валокны. Цвідавае адзенне для мужчын звычайна афарбоўваецца ў адно з адценняў карычневага, сіняга, шэрага і зялёнага колераў, але пры гэтым яно можа упрыгожвацца даволі кідкімі і буйнымі арнаментамі (у прыватнасці, шатландскай клеткай). Некалі вельмі папулярныя былі цвідавыя касцюмы (двойкі і тройкі  (руск.) (бел.), але цяпер яны сустракаюцца рэдка. Сучасныя мужчыны, як правіла, выкарыстоўваюць у вобразе толькі адну цвідавую рэч — напрыклад, пінжак, кепку, камізэльку або гальштук.

Цвідавае адзенне нефармальнае і лепш за ўсё спалучаецца з вырабамі з фактурных матэрыялаў — напрыклад, вельвету і фланель. Акрамя гэтага, цяпер даволі часта камбінуюць цвід з дэнімам. Ён можа добра глядзецца і з баваўняным або ваўняным твілам, а таксама з фактурнымі шаўковымі тканінамі і трыкатажам. Сярод мадэляў абутку з цвіду вельмі добра гармануюць брогі  (руск.) (бел. — як туфлі, так і чаравікі  (руск.) (бел.. Акрамя таго, да цвідавай вопраткі падыходзяць многія туфлі тыпу дэрбі  (руск.) (бел. (з адкрытай шнуроўкай) — у тым ліку і тыя, на якіх няма дэкаратыўнай перфарацыі. Чаравікі чака  (укр.) (бел. таксама могуць стаць удалымі кампаньёнамі для цвідавага касцюма або цвідавых штаноў.

Віўен Вествуд  (руск.) (бел.. Харыс Цвід  (руск.) (бел. 1998

Вытворцы цвіду і адзення з яго[правіць | правіць зыходнік]

Цвід высокай якасці звычайна робіцца ў Вялікабрытанія і Ірландыі; акрамя таго, годныя варыянты сустракаюцца ў італьянскіх фабрык. Сярод знаўцаў вялікай папулярнасцю карыстаецца так званы Харыс Цвід  (руск.) (бел. (Harris Tweed), які вырабляецца на Знешніх Гебрыдскіх астравах, што адносяцца да Шатландыі. Яго робяць на старых станках, якія кіруюцца ўручную[3]. Сярод вытворцаў такога цвіду варта згадаць Kenneth McKenzie, Carloway і Harris Tweed Hebrides.

Іншым месцам вытворчасці высакаякаснага цвіду з’яўляецца ірландскае графства Данегол  (руск.) (бел.. Там базуюцца фірмы Magee, Molloy & Sons, McNutt of Donegal. Данегольскі цвід часта валодае спецыфічным арнаментам — перац з соллю (на фоне нейтральнага колеру раскіданыя ў хаатычным парадку каляровыя або манахромныя ўкрапванні). У цяперашні час цвід з такім арнаментам робяць не толькі ў Данеголе, прычым часам яго называюць данегольскім нават у тым выпадку, калі ён выраблены ў Кітаі, так што назва Данегольскі цвід, у адрозненне ад Харыс Цвід  (руск.) (бел., не з’яўляецца гарантыяй якасці[7].

Акрамя гэтага, добры цвід выпускаюць у англійскіх графствах Ёркшыр і Камбрыя; там грунтуюцца фірмы Moon, Marton Mills, Linton Tweeds. Увагі заслугоўвае і прадукцыя кампаній з шатландскага рэгіёну Бордерс (Borders): Andrew Elliot, Lovat Mill.

Як правіла, вытворцы цвіду вопратку з яго не робяць, хоць бываюць і выключэнні (напрыклад, Magee). Сярод марак адзення з брытанскага і ірландскага цвіду можна згадаць Cordings, Chanel  (руск.) (бел., Burberry  (руск.) (бел., Bucktrout Tailoring, Aspesi, Walker Slater, Purdey, Brooks Brothers  (руск.) (бел., Crombie. Пры гэтым варта мець на ўвазе, што ў шэрагу выпадкаў брытанскае або ірландскае паходжанне тканіны спалучаецца з вытворчасцю самога адзення ў іншых краінах свету.

Зноскі

  1. ↑ а б Tortora P. G., Merkel R. S. tweed // Fairchild's Dictionary of Textiles — Fairchild Fashion Media, 1996. — P. 595.
  2. ↑ Д. Данбар спасылаецца на меркаванне філолага В. Ф. Г. Нікалайзена, які займаўся шотландскім мовай, пра тое, што гэта «надта праўдападобнае» тлумачэнне можа быць народнай этымалогіяй, адзначая слова «twedlyne», што сустрэлася ў 1541 годзе і што «tweedling», по аналогіі з «twilling», магло быць родапачынальнікам «tweed»; см. John Telfer Dunbar, The Costume of Scotland, стр. 150.
  3. ↑ а б The History Of... Tweed: Country cousins (англ.). The Independent (4 кастрычніка 1998). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2018. Праверана 28 снежня 2018.
  4. ↑ Tweed Guide - The Story of Harris, Saxony, Donegal... Tweed — Gentleman's Gazette. www.gentlemansgazette.com. Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2018. Праверана 28 снежня 2018.
  5. ↑ Tweed History Guide, Patterns, Harris Tweed. He Spoke Style (4 лістапада 2015). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2018. Праверана 28 снежня 2018.
  6. ↑ Джош Симс. Иконы мужского стиля. — Москва: Колибри, 2012.
  7. ↑ Permanent Style (англ.). Permanent Style. Архівавана з першакрыніцы 28 снежня 2018. Праверана 28 снежня 2018.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Андреева Р. П. Твид // Энциклопедия моды. — СПб.: Издательство «Литера», 1997. — С. 344. — ISBN 5-86617-030-2.
  • Твид // Товарный словарь / И. А. Пугачёв (главный редактор). — М.: Государственное издательство торговой литературы, 1960. — Т. VIII. — Стб. 670. — 630 с.
commons: Цвід (тканіна) на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Цвід_(тканіна)&oldid=4641321"