Цукровая прамысловасць Украіны

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Цукровая прамысловасць — адна з найстарэйшых і найважнейшых галін харчовай прамысловасці  (укр.) (бел., прадукцыя якой да 1914 года, разам са збожжам, была найважнейшым прадметам экспарту. Была адным з асноўных лакаматываў індустрыяльнай рэвалюцыі ва Украіне.

Ва Украіне цукар вырабляецца ў асноўным з цукровых буракоў. З сярэдзіны 1950-х гадоў некаторая, кожны раз вялікая (часам да 35 %), колькасць — таксама з цукровага трыснягу, які прывозяць з Кубы. Больш за палову цукру ва Украіне спажывае насельніцтва, частка складае сыравіну для шэрагу галін харчовай прамысловасці.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Першая цукраварня ва Украіне была заснавана 1824 года князем Юзафам Панятоўскім ў Бучаку  (укр.) (бел. непадалёк Каніва[1].

У сезон 1825/26 гадоў у пасёлку Макошынэ Чарнігаўскай губерні дала прадукцыю цукраварня графа Аляксандра Кушалёва-Безбародзькі  (укр.) (бел..

Піянерамі ўкраінскай цукравытворчасці сталі нашчадкі прыгонных казакоў: Фёдар Сімірэнка  (укр.) (бел. (1787—1867), у саюзе з сынамі свайго цесця братамі Яхненкамі  (укр.) (бел. ў 1834 годзе яны ўзвялі першы ў Расійскай імперыі паравы пясочна-рафінадны завод, у 1848 годзе — Гарадзішчанскі пясочна-рафінадны завод  (укр.) (бел., а ў 1846 годзе машынабудаўнічы  (укр.) (бел. завод у Млііве  (укр.) (бел., дзе выраблялася абсталяванне і машыны для цукраварняў, а таксама пабудаваныя першыя на Дняпры металічныя параходы. Самымі вядомымі з нашчадкаў Фёдара Сцяпанавіча сталі сыны Платон  (укр.) (бел. (1821—1863) і Васіль  (укр.) (бел. (1835—1915) — знакамітыя прамыслоўцы, тэхнолагі, мецэнаты  (укр.) (бел. ўкраінскай культуры.

Унук імператрыцы Кацярыны II, граф Аляксей Аляксеевіч Бобрынскі  (укр.) (бел. (1800—1863), сузаснавальнік першай ва Усходняй Еўропе чыгункі паміж Пецярбургам і Царскім сялом (1837), за дзесяць гадоў пабудаваў 4 цукровыя заводы паблізу Смілы:

  • Балаклейскі цукровы завод — 1838,
  • Грушкоўскі цукровы завод — 1845,
  • Капітанаўскі цукровы завод — 1846,
  • Смілянскі пясочна-рафінадны завод — 1858.

1846 года за кошт памешчыкаў Тарноўскіх  (укр.) (бел. пачалося збудаванне цукровага завода ў Парафііўцы  (укр.) (бел..

Арцемій Цярэшчанка  (укр.) (бел. (1794—1873), купец I гільдыі з былой гетманскай сталіцы Глухава, які разбагацеў на забеспячэнні падчас Крымскай вайны, а затым захапіўся прамысловасцю. Пасля сялянскай рэформы 1861 года яны разам з сынамі Нікалаем, Фёдарам і Сямёнам, купляючы памешчыцкія маёнткі, сталі аднымі з найбуйнейшых землеўладальнікаў імперыі (140 тысяч дзесяцін) і мелі 10 буйных цукровых заводаў. Выбітныя грамадскія дзеячы і філантропы. У прыватнасці, у Кіеве яны падтрымлівалі практычна ўсе мастацкія і культурныя пачынанні і грамадскія ініцыятывы. У 1872 годзе было заснавана «Таварыства цукрабураковых рафінадных заводаў братоў Цярэшчанкаў  (укр.) (бел.» і ў далейшым справы вялі трое яго сыноў — Мікалай  (укр.) (бел., Фёдар  (укр.) (бел. і Сямён  (укр.) (бел..

Бродскія  (укр.) (бел. — яўрэйская дынастыя купцоў, вядомыя цукразаводчыкі і мецэнаты.

У ХХ стагоддзі цукровая прамысловасць страціла лідзіруючыя пазіцыі ва ўкраінскай эканоміцы, выпрабавала значныя крызісы. Значнае падзенне вытворчасці цукру адбылося на працягу 1990 —1997 гадоў — з 6 791 тыс. т да 2034 тыс. т у год. У 1991 годзе цукар перапрацоўвала 192 прадпрыемствы, а ў 2007 іх было ўжо 110. А ў 2008 годзе яшчэ менш — каля 60-70. Астатнія ж стаялі без справы[2].

У 2011 годзе, пасля многіх гадоў заняпаду галіны і ліквідацыі цукровых заводаў, у мястэчку Шпыкіў Вінніцкай вобласці закладзены найбуйнейшы ў Еўропе завод (12 тыс. т перапрацоўкі буракоў за змену). Аднак ён не быў дабудаваны.

У 2012 г. вытворчасць цукру ва Украіне перавысіла 2, 2 млн тон пры ўнутранай патрэбе ў 1,8 млн тон, і адсутнасць надзейных рынкаў збыту пры неспрыяльнай кан’юнктуры на рынку трысняговага цукру прывяло да прафіцыту і падзення коштаў, пасяўныя плошчы пад бураком у тым годзе скараціліся на 33,2 % — да 306 тыс. га.[3].

У 2016 годзе вытворчасць цукровай сыравіны павялічылася ў параўнанні з папярэднім годам на 30 %, вытворчасць цукру — на 40 %.

Па стане на 30 кастрычніка 2017 года было выкапана 227,1 тыс. га цукровых буракоў (71 % пасяўных плошчаў), украінскія цукравары вырабілі 1, 003 млн т цукру і перапрацавалі 7,24 млн т цукровых буракоў. На гэты момант працавала 40 цукровых заводаў, сутачная магутнасць якіх склала 172,4 тыс. т перапрацоўкі цукровых буракоў, што на 6 % больш у параўнанні з мінулым годам. Больш за ўсё сабралі ў Вінніцкай, Палтаўскай і Хмяльніцкай абласцях.

У 2017/2018 маркетынгавым годзе (МГ, верасень-жнівень) Украіна экспартавала 560,4 тыс. тон цукру, што на 27,2 % менш, чым за папярэдні МГ. у 2018 годзе пасяўныя плошчы пад цукровым бураком складалі 280 тыс. га, што на 13 % менш, чым у мінулым годзе. Вытворчасць цукру ва Украіне па стане на 24 кастрычніка 2018 года склала 757,9 тыс. тон. Паводле звестак Нацыянальнай асацыяцыі вытворцаў цукру «Укрцукор», на гэтую дату ў краіне функцыянавала 39 цукровых заводаў, якія перапрацавалі 5,89 млн тон цукровых буракоў[4].

З пачатку 2018 года цукровыя заводы вырабілі 1,4 млн тон цукру. НАЦУ «Укрцукор» інфармуе аб зборы 10,7 млн тон цукровых буракоў па стане на канец лістапада 2018, ва Украіне цукровыя буракі перапрацоўвае 40 прадпрыемстваў. За дзесяць месяцаў 2017—2018 маркетынгавага года (верасень 2017 — жнівень 2018) украінскія вытворцы экспартавалі 501 тыс. тон цукру. У 2018 годзе пасяўныя плошчы пад цукровым бураком складаюць 280 тыс. га, што на 13 % менш, чым у мінулым годзе[5].

У красавіку 2019 года кампанія Cygnet планавала правесці мадэрнізацыю абсталявання сваёй цукровай вытворчасці ў Жытомірскай вобласці коштам каля $480 тыс. ЗША[6].

Зноскі

  1. ↑ Тютюнник Ю. Г.. Зародження бурякоцукрової промисловості в Україні. Перша цукроварня. Державний політехнічний музей (16 красавіка 2016).
  2. ↑ Їх задушила тростина.... https://www.umoloda.kyiv.ua/. Україна молода (24 верасня 2008). Праверана 20 червня 2019.
  3. ↑ Моніторинг ситуації у соціальній сфері в Україні за травень 2013 року(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 верасня 2015. Праверана 18 сакавіка 2022.
  4. ↑ Цукрові заводи України вже виготовили 758 тис тонн цукру. http://uprom.info/. Національний промисловий портал (27 кастрычніка 2018). Праверана 27 жовтня 2018.
  5. ↑ Виготовлено 1,4 млн тонн цукру. http://uprom.info/. Національний промисловий портал (28 лістапада 2018). Праверана 29 листопада 2018.
  6. ↑ У модернізацію цукрового заводу на Житомирщині інвестують $480 тисяч доларів. http://uprom.info/. Національний промисловий портал (5 красавіка 2019). Праверана 5 квітня 2019.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Цукровая_прамысловасць_Украіны&oldid=4588107"