Цыкута ядавітая

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Цыкута ядавітая
Cicuta virosa.jpeg
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Cicuta virosa L.

Wikispecies-logo.svg
Сістэматыка
на Віківідах
Commons-logo.svg
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  182155
NCBI  48109
EOL  596818
GRIN  t:404335
IPNI  77255-3
TPL  kew-2720775

Цыкута ядавітая[3] (Cicúta virósa) — від раслін з роду Цыкута (Cicuta).

Назва[правіць | правіць зыходнік]

Народныя назвы: вяха, шалей, віха[4][5][6][7][8].

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Цыкута — адна з самых атрутных раслін[9]. Ядавітай з’яўляецца ўся расліна, але асабліва карэнішча. Цыкута вабіць сваім прыемным маркоўным пахам і карэнішчам, якое на смак нагадвае бручку або рэдзьку. 100—200 г карэнішча дастаткова, каб забіць карову, а 50-100 г забіваюць авечку. З насення і карэнішча здабываюць цыкутны алей, або цыкутол. Цыкутол лічыцца атрутным, у смале кораня змяшчаецца цыкутаксін, пачатак расліны з’яўляецца найбольш ядавітым, ужо праз некалькі хвілін пасля прыёму ўнутр яд выклікае млоснасць, ваніты і колікі ў ніжняй частцы жывата, за якімі могуць пачацца галавакружэнне, хісткая хада, пена з рота. Зрэнкі пашыраныя, эпілептоідныя прыпадкі і курчы могуць скончыцца паралічам і смерцю. Дапамога пры атручэнні — неадкладнае прамыванне страўніка воднай сумессю актываванага вугалю з танінам.

Экалогія[правіць | правіць зыходнік]

Расце цыкута блізу вады: на рэках, балотах, ручаях. Цвіце ў другой палове лета (ліпень-жнівень).

Цікавыя факты[правіць | правіць зыходнік]

Раней лічылася, што Сакрат быў пакараны прыняццем соку цыкуты, аднак у цяперашні час лічыцца больш верагодным, што Сакрат прыняў напой на аснове балігалову плямістага (Conium maculatum).

Зноскі

  1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 38. — 160 с. — 2 350 экз.
  4. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
  5. З. Верас, Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік, Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра. Вiльня, Субач 2, 1924
  6. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
  7. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
  8. Добровольский В. Н. Смоленский областной словарь. Смоленск, 1914
  9. Бесараб С. В. Растения I класса опасности. Памятка по идентификации // Хабр — habr.com, 16 июля 2021, 22:13

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Вех ядовитый // Сельскохозяйственный энциклопедический словарь / Редкол.: В. К. Месяц (гл. ред.) и др. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 74. — 656 с. — 100 000 экз. (руск.)

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

  • Вех ядовитый: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)