Перайсці да зместу

Цэпені

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Цэпені

Свіны цэпень (Taenia solium)
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Cyclophyllidea Van Beneden, 1900


Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  57381
NCBI  6201
EOL  2886

Цэпені, або саліцёры[1] (Cyclophyllidea) — атрад стужачных чарвей падкласу Eucestoda. Дарослыя асобіны з’яўляюцца ўнутранымі паразітамі стрававальнай сістэмы млекакормячых (у тым ліку чалавека[2]) і птушак, а часам таксама рэптылій і земнаводных. Аднак іх лічынкі таксама могуць паразітаваць у тканках і органах[2].

Цела даўжынёй ад долей мм да 20 метраў, пляскатае, стужкападобнае, складаецца з асобных членікаў (ад 3 — 4 да некалькіх тысяч)[1].

Сколекс мае чатыры прысоскі і звычайна верхавінны хабаток з кручкамі[1] (часам, аднак, можа быць рэдукаваным або часткова рэдукаваным). Прысоскі таксама часта ўзброеныя невялікімі кручкамі. Органаў дыхання, кровазвароту і стрававання няма[1]. Ежа засвойваецца паверхняй цела[1]. Палавыя пратокі адкрываюцца ў палавы сінус па краі сегментаў. Тупіковая матка часам можа распадацца на асобныя мяшкі. Напоўненыя яйцамі членікі маткі адлучаюцца ад стробілы.

У жыццёвым цыкле ёсць адзін прамежкавы гаспадар, у якім развіваецца пузырчатый цэркоід (які адрозніваецца ў розных відаў). Аднак свабодна жывучай лічынкавай стадыі няма. Калі прамежкавым гаспадаром з’яўляюцца членістаногія (у выпадку відаў Hymenolepis diminuta і Dipylidium caninum), то цэркоід прымае форму цыстыцэркоіда. У пазваночных, аднак, могуць сустракацца цыстыцэркоіды (у карлікавага цэпеня (Hymenolepis nana)) і цыстыцэркасвінога (Taenia solium) і бычынага (Taeniarhynchus saginatus) цэпеняў), цэнурсвінога (Taenia solium) і мазгавіка авечага (Taenia multiceps)) і цыстыцэрка (у Echinococcus granulosus)[2].

На 4 лістапада 2023 года ў атрадзе вылучалі наступныя сямействы:

Паразітуюць у органах і тканках паўзуноў, птушак, млекакормячых жывёл і чалавека (канчатковыя гаспадары). Узбуджальнікі цэстадозаў[1].

Меры барацьбы

[правіць | правіць зыходнік]

Разрыў цыкла развіцця паразіта (дэгельмінтызацыя, знішчэнне прамежкавых гаспадароў, ізаляцыя ад іх успрыімлівых да інвазіі жывёл[1].

  1. а б в г д е ё Цэпені // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.. — С. 298
  2. а б в Parazytologia i akaroentomologia medyczna: podręcznik dla studentów, nauczycieli akademickich, lekarzy praktyków i pracowników laboratoriów diagnostycznych / Antoni Deryło, Krystyna Boczoń, Gerard Drewa, Barbara Grytner-Zięcina, Edward Hadaś, Mirosława Humiczewska-Rajska, Stanisław Jankowski, Alicja Kurnatowska, Piotr Kurnatowski, Wanda Kuźna-Grygiel, Jolanta Kwaśniewska, Krzysztof Siuda, Krzysztof Solarz, Andrzej Wiczkowski. — Wydanie I - 3 dodruk. — Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012. — 506 с. — ISBN 978-83-01-13804-2.
  • Жизнь животных. Т. 1. Беспозвоночные. — М., 1968
  • Гинецинская Т. А., Добровольский А. А. Частная паразитология: Паразитические простейшие и плоские черви. — М., 1978