Шаўгенаўскі раён
Шаўгенаўскі раён | |||||
---|---|---|---|---|---|
|
|||||
Краіна | |||||
Уваходзіць у |
|
||||
Адміністрацыйны цэнтр | |||||
Дата ўтварэння | 27 ліпеня 1924 | ||||
Насельніцтва |
|
||||
Плошча |
|
||||
Афіцыйны сайт (руск.) | |||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Шаўгенаўскі раён (адыг.: Шэуджэн район[2]) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка і муніцыпальнае ўтварэнне (муніцыпальны раён) у складзе Рэспублікі Адыгея Расійскай Федэрацыі.
Адміністрацыйны цэнтр — аул Хакурынахабль.
Геаграфія
[правіць | правіць зыходнік]Шаўгенаўскі раён знаходзіцца ў паўночнай частцы Рэспублікі Адыгея. Тэрыторыю перасякае паралель 45 градусаў паўночнай шыраты. Плошча тэрыторыі раёна складае — 521,4 км².
Мяжуе на паўднёвым усходзе з Кашэхабльскім, на поўдні — з Гіягінскім, на захадзе — з Краснагвардзейскім раёнамі Адыгеі, на паўднёвым захадзе — з Беларэчанскім, на поўначы — з Усць-Лабінскім і Курганінскім раёнамі Краснадарскага края.
Тэрыторыя раёна размешчана на алювіяльна-пралювіяльнай трасе, на водападзельнай раўніне, раздзеленай рэкамі Гіяга, Улька, Гразнуха і Фарс.
Па плошчы раён пераўзыходзіць толькі Тахтамукайскі, аднак шчыльнасць насельніцтва Шаўгенаўскага раёна амаль у пяць разоў ніжэйшая пры прыкладна аднолькавай колькасці населеных пунктаў і шчыльнасці іх сеткі. Гэта звязана з тым, што ён з’яўляецца пераважна аграрным і тут адсутнічаюць гарадскія паселішчы.
Сельскагаспадарчыя землі займаюць 64,7 % плошчы тэрыторыі раёна і складаюць 12,8 % ад плошчы ўсіх зямель сельскагаспадарчага прызначэння рэспублікі.
Шаўгенаўскі раён размешчаны на нахільнай да паўночнага захаду, нізінай хвалістай Закубанскай раўніне. З поўначы тэрыторыя раёна мяжуе са спадзістай нахільнай Прыкубанскай раўнінай з адзнакамі абсалютных вышынь каля мяжы рэспублікі 10—140 м над узроўнем мора.
Большую частку Шаўгенаўскага раёна займаюць заходне-прадкаўказскія вышчалачаныя чарназёмы. Вышчалачаныя чарназёмы маюць да 6 % перагною, шчыльны склад, невялікую водапранікальнасць.
У Шаўгенаўскім раёне вядомы радовішчы высакаякасных сартоў глін і суглінкаў для вытворчасці цэглы, керамзіту і іншых керамічных вырабаў.
Клімат
[правіць | правіць зыходнік]Клімат у раёне мяккі, вільготны, умераны. Сярэдняя працягласць сонечнага ззяння змяняецца ад 1750 да 2200 гадзін у год, пры змене вышыні сонца ад 22 апоўдні 22 снежня, да 68 апоўдні 22 чэрвеня. На тэрыторыі раёна на паверхню зямлі за год паступае 117—120 ккал/см² сумарнай радыяцыі. Вялікая колькасць сумарнай радыяцыі вызначае працяглы вегетацыйны перыяд 230—240 дзён.[3]
Сярэднегадавая тэмпература паветра складае 9,8 °C. Самы халодны месяц: студзень. Сярэднія студзеньскія тэмпературы для Шаўгенаўскага раёна складаюць −2,0 °C. У ліпені сярэдняя месячная тэмпература складае каля +23,0 °C. Працягласць безмарознага перыяду складае 190 дзён. Сярэднегадавая тэмпература глебы складае +12 … +13 °C, у ліпені назіраюцца максімальныя тэмпературы глеб (да +30 °C), у студзені — мінімальныя (−3 … −4 °C). Сярэднія тэмпературы глебы зніжаюцца з поўначы на поўдзень і з захаду на ўсход.
У Шаўгенаўскім раёне гадавая сума ападкаў — 500—700 мм, за год тут фіксуецца 115—150 дзён з ападкамі. Максімум выпадзення ападкаў назіраецца ў маі-чэрвені, што тлумачыцца вялікай паўтаранасцю атлантычных цыклонаў. Мінімальная колькасць ападкаў прыпадае на пачатак восені. Характар выпадзення ападкаў змяняецца пасезонна: з кастрычніка па красавік пераважаюць абложныя дажджы, з мая па верасень — ліўневыя.
Зноскі
- ↑ https://23.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9C%D0%9E%20%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%201%20%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F%202012-2023%20%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.rar
- ↑ Берсиров Б.М.. Русско-адыгейский словарь(недаступная спасылка). Министерство образования и науки Республики Адыгея. Архівавана з першакрыніцы 30 ліпеня 2017. Праверана 5 ліпеня 2017.
- ↑ Коллектив авторов. География Республики Адыгея. — Майкоп, 2001.