Эйнаюхані Раўтаваара

Эйнаюхані Раўтаваара
Асноўная інфармацыя
Імя пры нараджэнні	Einojuhani (Eino Juhani) Rautavaara
Дата нараджэння	9 кастрычніка 1928(1928-10-09)
Месца нараджэння	Хельсінкі, Фінляндыя
Дата смерці	27 ліпеня 2016(2016-07-27) (87 гадоў)
Месца смерці	Хельсінкі, Усіма, Фінляндыя
Краіна	Фінляндыя
Бацька	Eino Rautavaara[d]
Жонка	Mariaheidi Rautavaara[d]
Дзеці	Markojuhani Rautavaara[d]
Альма-матар	Акадэмія імя Сібеліуса[d] Джульярдская школа
Месца працы	Акадэмія імя Сібеліуса[d]
Музычная дзейнасць
Прафесіі	кампазітар
Жанры	класічная музыка
Узнагароды	прэмія Сібеліуса[d] (1965) Finnish State Prize for Music[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Эйнаюхані Раўтаваара, (фінск.: Einojuhani Rautavaara; 9 кастрычніка 1928, Хельсінкі, Фінляндыя — 27 ліпеня 2016) — фінскі кампазітар, педагог, адзін з найбольш вядомых у свеце фінскіх кампазітараў.

Біяграфічныя звесткі

Нарадзіўся ў Хельсінкі ў сям'і опернага спевака Эйна Раўтавааара (барытон) (1876—1939) і доктаркі Эльзы Катарыны Тэр'яскелі (1898—1944). Дзеці бацькавага брата таксама сталі вядомымі музыкантамі — Аўлікі Раўтаваара (1906—1990), оперная спявачка (сапрана) і Пенці Раўтаваара (1911—1965), віяланчэліст.

У 10 год страціў бацьку, а ў 16 — маці, юнацтва прайшло ў доглядзе за хворай маці ў Турку.

У 1948—1952 вучыўся ў Акадэміі Сібеліуса ў Аарэ Мэрыканта. Пасля перамогі ў 1954 ў амерыканскім конкурсе з творам Рэквіем нашага часу (A Requiem in our Time) (1953) быў рэкамендаваны да вучобы ў Джульярдскай школе (Нью-Ёрк), куды і быў прыняты. У Джульярдскай школе вучыўся ў кампазітара і піяніста Вінсэнта Персікеці, таксама браў урокі ў Tanglewood: у Роджэра Сэшэнса і Аарона Копленда. Пасля некалькіх год у ЗША, вучыўся ў Швейцарыі ва Уладзіміра Фогеля і ў Кёльне.

З 1957 па 1959 гг. выкладаў у Акадэміі Сібеліуса, з 1959 па 1961 — архіварыус Хельсінкскага філарманічнага аркестра, з 1965 па 1966 — рэктар Музычнага інстытута Кяпюля (Käpylä, Хельсінкі), з 1966 па 1990 ізноў выкладае ў Акадэміі Сібеліуса (з 1976 года прафесар).

Сярод вучняў: Калеві Аха, Магнус Ліндберг, Олі Мустанен, Эса-Пека Саланен.

У студзені 2004 года перанёс расслаенне аорты, правёўшы паўгода ў рэанімацыі, але аднавіўся і здолеў вярнуцца да працы.

У 1959—1984 гг. быў жанаты з Мар'яхэйдзі Раўтаваара (Сўованен) (1927—2004), спявачкай (мецца-сапрана). У 1984 ажаніўся са спявачкай і педагогам Сінікай Койвіста, што значна паўплывала на творчасць. Напісаў для жонкі шэраг твораў, у тым ліку Канцэрт для сапрана, хора і аркестра (Дачка Мора (Meren tytär), 1971).

Сын ад першага шлюба — Маркаюхані Раўтаваара, музыкант і кампазітар.

Творчасць

Стыль кампазітара істотна змяняўся на працягу дзесяцігоддзяў, зазнаючы розныя ўплывы. У пачатку творчага шляху захапляўся серыяльнай музыкай. Раўтаваара з'яўляецца вельмі плённым кампазітарам, аўтарам вялікай колькасці твораў розных жанраў, у тым ліку сімфоній, харавых і камерных твораў. У творчасці позняга перыяду адчувальныя містычныя элементы. Аўтар некалькіх біяграфічных опер — «Вінсэнт» пра Вінсэнта Ван Гога), «Алексіс Ківі» пра Алексіса Ківі, «Распуцін» пра забойства Распуціна).

Характэрны «гук Раўтавара», напрыклад, можа быць створаны строгай прыгажосцю рапсадычнай тэмы струнных з мільгаючымі лініямі флейты, мяккім дысанансам званоў і, магчыма, украпленнямі пастушкова ражка.

Многія творы Раўтаваара былі запісаны Хельсінкскім філарманічным аркестрам.

Асноўныя творы

Оперы

• Шахта (Kaivos) (1957-58, 1960/63)
• Апалон супраць Марса (Apollo contra Marsyas) (опера-мюзікл) (1970)
• Драматычныя сцэны (En dramatisk scen) (камерная опера, (1975-76, была забаронена)
• Томас (Thomas) (1982-85)
• Вінсэнт (Vincent) (1985-87)
• Дом Сонца (Auringon talo) (камерная опера, 1989-90)
• Дары вешчуноў (Tietäjien lahja), (тэлеопера, (1993-94)
• Aleksis Kivi (1995-97)
• Распуцін (Rasputin) (2001-03)

Творы для сімфанічнага аркестра

Сіфмоніі

• Сімфонія № 1 (1956/1988/2003)
• Сімфонія № 2 (1957/1984)
• Сімфонія № 3 (1961)
• Сімфонія № 4 (1962)
• Сімфонія № 5 (1985—1986)
• Сімфонія № 6 (Vincentiana) (1992)
• Сімфонія № 7 (Angel of Light) (1994)
• Сімфонія № 8 (The Journey) (1999)

Канцэрты

• Канцэрт для віяланчэлі № 1 (1968)
• Канцэрт для фартэпіяна № 1 (1969)
• Канцэрт для флейты (Dances with the Winds) (1973)
• Канцэрт для скрыпкі (1976-77)
• Канцэрт для аргана (Annunciations) (1976-77)
• Канцэрт для кантрабаса (Angel of Dusk) (1980)
• Канцэрт для фартэпіяна № 2 (1989)
• Канцэрт для фартэпіяна № 3 (Gift of Dreams) (1998)
• Канцэрт для арфы (2000)
• Канцэрт для кларнета (2001)
• Канцэрт для ўдарных (Incantations) (2008)
• Канцэрт для віяланчэлі № 2 (Towards the Horizon) (2008-09)

Творы для сімфанічнага аркестра з удзелам хора

• Канцэрт для сапрана, хора і аркестра (Дачка Мора (Meren tytär) (1971)
• Дзіцячая імша (Lapsimessu) для дзіцячага хора і аркестра (1973)
• На апошнім рубяжы (On the Last Frontier), фантазія для хора і аркестра (1997)

Іншыя творы для сімфанічнага аркестра

• Modificata (1957/2003)
• Anadyomene (1968)
• Garden of Spaces (1971/2003)
• Cantus Arcticus (1972)
• Angels and Visitations (1978)
• Lintukoto / Isle of Bliss (1995)
• Autumn Gardens (1999)
• Book of Visions (2003-05)
• Manhattan Trilogy (2004)
• Before the Icons (1955/2005)
• A Tapestry of Life (2007)

Творы для струннага аркестра

• Скрыпачы (Pelimannit) (1952, абноўлена 1972)
• Divertimento (1953)
• Эпітафія Бэла Бартаку (Epitafi Béla Bartókille) (1955, абноўлена 1986)
• Canto I (1960)
• Canto II (1961)
• Canto III (Партрэт мастака ў пэўны момант) (1972)
• Фінскі міф (Suomalainen myytti) (1977)
• Астработнія Polska (Pohjanmaa Polska) (1980, абноўлена 1993)
• Сады птушкі — Прысвячэнне Золтану Кодаю (Bird Gardens (Hommage à Kodály Zoltán)) (1982)
• Прысвячэнне Ферэнцу Лісту (Hommage à Liszt Ferenc) (1989)
• Canto IV (1992)
• Adagio celeste (2002)
• У самым сэрцы святла (Into the Heart of Light (Canto V)) (2011)

Творы для духавога аркестра

• Рэквіем нашага часу (A Requiem in our Time) (1953)
• Вайсковая імша для духавога аркестра (1968)
• Гульнявыя пляцоўкі для анёлаў (Playgrounds for Angels) (1981)

Камерна-інструментальныя творы

• Струнны квартэт № 1 (1952)
• Струнны квартэт № 2 (1958)
• Струнны квартэт № 3 (1965)
• Струнны квартэт № 4 (1975)
• Струнны квінтэт Невядомае неба (Les cieux inconnus) 1997
• Струнны квінтэт Варыяцыі для пяці (Variations for Five) 2013
• Паветраны актэт (1962)
• Квартэт Музычныя табліцы герцага Югана (Pöytämusiikki Juhana Herttualle) (1953)
• Серэнады Адзінарога (Serenades of the Unicorn) для гітары (1977)
• Маналогі Адзінарога (Monologues of the Unicorn) для гітары (1980)
• Гімн (Hymnus) для трубы і аргана (1998)
• Саната для віяланчэлі № 1 (1972-73/2001
• Саната для віяланчэлі № 2 (1991)
• Апошні пейзаж (Lost Landscapes) для скрыпкі і фартэпіяна (2005)
• Красавіцкія лініі (April Lines) для скрыпкі і фартэпіяна (1970/2006)
• Летнія развагі (Summer Thoughts) для скрыпкі і фартэпіяна (1972/2008)

Творы для фартэпіяна

• Саната для фартэпіяна № 1 (1969)
• Саната для фартэпіяна № 2 (1970)
• Скрыпачы (Pelimannit) (1952)
• Іконкі (Ikonit) (1955)
• Прэлюдыі (Preludit) (1957)
• Эцюды (Etydit) (1969)
• Нарцыс (Narcissus) (2002)
• Жыціі (Passionale) (2003)
• Агонь (Fuoco) (2007)

Творы для аргана

• Ta Tou Theou (1967)
• Laudatio trinitatis (1969)
• Toccata (1971/98)
• Вясельны марш (Häämarssi) (1984)

Харавыя творы

• Вігілія (Vigilia) (для царкоўнага хора) (1971-72/96)
• Кніга жыцця (Elämän kirja) (11-часткавы вакальны цыкл для мужчынскага ансамбля) (1972)
• Credo (1972)
• Suite de Lorca (1973)
• Canticum Mariae Virginis (1978)
• Magnificat (1979)
• Katedralen (1982)
• Песня нашага часу (Canción de nuestro tiempo) (1993)
• Першая элегія (Die erste Elegie) (1993)
• Радасць танца (Och glädjen den dansar) (1993)
• Пад ніцым вербалозам (Halavan himmeän alla) (1998)
• Чатыры рамансы з оперы «Распуцін» (Neljä romanssia oopperasta Rasputin) (2006)
• Нашае каханне (Unsere Liebe) (1996/2010)
• Missa a cappella (2011)

Творы для голаса

• Вакальны цыкл Тры санеты Шэкспіра (Three Sonnets of Shakespeare) (1951)
• Вакальны цыкл Пяць санетаў да Арфея (Fünf Sonette an Orpheus) на вершы Рыльке (1954-55)
• Вакальны цыкл Каханкі (Die Liebenden) на вершы Рыльке (1958-59)
• Вакальны цыкл Свет летуценняў (Maailman uneen) на вершы Аара Хелаакаскі (1972)
• Вакальны цыкл Падарожжа (Matka) на ўласныя тэксты (1977)
• Вакальны цыкл I min älsklings trädgård на вершы Эдзіт Сёдэргран (1983-87)
• Чатыры песні з оперы «Алексіс Ківі» (Neljä laulua oopperasta Aleksis Kivi) (1997)
• Вакальны цыкл Рубаі (Rubaiyat) на вершы Амара Хаяма (2013)

Літаратурныя і навуковыя творы

• Аўтапартрэт (Omakuva) (успаміны) (1989)
• Бясконцыя перавагі (Mieltymyksestä äärettömään) (зборнік эсэ) (1998)
• Кампазітар і муза (Säveltäjä ja Muusa) (разам з Сіні Раўтаваара) (2001)
• Размовы і нататкі (Keskusteluja ja kirjoituksia) (разам з Міка Франкам) (2006)