Эсьмоны
Вёска
Эсьмоны  Эсьмонскі дзіцячы садок-сярэдняя школа
Эсьмоны на карце Беларусі ±   | ||||||||||||||||||||||
Эсьмо́ны[1] (трансліт.: Eśmony, руск.: Эсьмоны) — вёска ў Бялыніцкім раёне Магілёўскай вобласці. Уваходзіць у склад Машчаніцкага сельсавета.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]У 1670 годзе згадваецца як маёнтак Ясмяны/Ясмянка/Есьманоўка ў Аршанскім павеце Вялікага Княства Літоўскага[2].
У 1924—1960 і 1965—2012 гадах — цэнтр Эсьмонскага сельсавета, у 1960—1965 гадах — у складзе Машчаніцкага сельсавета[3][4].
Назва
[правіць | правіць зыходнік]Назва Эсьмоны антрапанімічнага паходжання, ад балцка-літоўскага двухасноўнага імені Eis-mant’as.
Імя Эйсмант(ас) складаецца з дзвюх асноў: Eis- ад eiti «ісці», eislus «ходкі, шпаркі», і Mant- ад manta «(ваенная) здабыча»[5]. Яго значэнне было «Той, хто ідзе па (ваенную) здабычу».
У аўтэнтычнай форме імя захавалася ў тапонімах Эйсманты (ля Бераставіцы і ля Гродна), Эйсмантавічы (каля Дзятлава). У больш змененым выглядзе тапонімы Есьманы і Есьманаўцы (побач паміж Валожынам і Ракавам), Есьманава (ля Мсціслава).
Абедзве іменныя формы выкарыстоўваюцца ў Перапісе вялікалітоўскага войска 1528 года: «Миколаи Еисимонтовичъ» (Горадня), «Глебъ Есмановичъ» (Новагародак)[6].
Вышэй за Эсьмоны па рацэ Аслік (прыток Друці) — тапонімы балцкага антрапанімічнага паходжання Пупса (цяпер Майск) і Боўсевічы, ад балцка-літоўскіх антрапонімаў тыпу Pupsys, Bausys.
Гэтыя адыменныя тапонімы працягваюць паласу з адыменных тапонімаў, што ідзе на Бялынічы ад Талачына (а перад ім — ад Сянна і Бешанковічаў): Людвінаў, Карбатоўка, Супшынка, Рамшына, Варгуццева, Гірымшчына, Табараўшчына (ад імёнаў тыпу Liud-vin’as, Kar-but’as, Supšys, Ramšys, Vargutis, Gi-rim’as, Ta-bar’as).
Узнікненне ўсіх гэтых тапонімаў можа адносіцца да XV стагоддзя, калі пры вялікім князю Казіміры на ўсходзе і поўдні з мэтай змацавання дзяржавы рассяляліся літоўскія баяры, збольшага з тэрыторый цяперашняй Беларусі, прылеглых да сучаснай літоўскай мяжы[7].
Славутасці
[правіць | правіць зыходнік]
- Руіны могілкавай капліцы.
Вядомыя асобы
[правіць | правіць зыходнік]- Эдуард Міхайлавіч Пархімовіч (нар. 1937) — беларускі спецыяліст у галіне тэхналогій і машын зварачнай вытворчасці.
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Магілёўская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2007. — 406 с. — ISBN 978-985-458-159-0. (DJVU)
- ↑ LVIA, f. 11, ap. 1, b. 747
- ↑ Рашэнне выканкома Магілёўскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 студзеня 1965 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1965, № 10 (1090).
- ↑ Решение Могилевского областного Совета депутатов от 22 февраля 2012 г. № 14-10 Об изменении административно-территориального устройства некоторых административно-территориальных единиц Могилевской области Архівавана 18 мая 2021.
- ↑ Z. Zinkevičius. Lietuvių asmenvardžiai. Vilnius, 2008. C. 86.
- ↑ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Мінск, 2003. C. 63, 95.
- ↑ Адкуль Бешанковічы // Arche. № 2. 2021. Стар. 50-53.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Эсьмоны
