Юзаф Вроньскі

Юзаф (Іосіф) Вроньскі
Józef Maria Hoene-Wroński
Дата нараджэння	23 жніўня 1776(1776-08-23), 24 жніўня 1776(1776-08-24) ці 23 жніўня 1778(1778-08-23)
Месца нараджэння	Вольштын, Гміна Вольштын, Вальштынскі павет, Велікапольскае ваяводства, Польшча
Дата смерці	8 жніўня 1853(1853-08-08) ці 9 жніўня 1853(1853-08-09)
Месца смерці	Парыж, Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Грамадзянства	Францыя  Расійская імперыя Рэч Паспалітая
Жонка	Victoire Sarrazin de Montferrier[d]
Род дзейнасці	матэматык, філосаф, эканаміст, навуковец
Навуковая сфера	матэматыка, філасофія
Альма-матар	Кадэцкі корпус
Вядомыя вучні	Lazare Augé[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Юзаф Вроньскі (фр.: Wroński; сапраўднае прозвішча — Хёнэ, польск. Hoene; 24 жніўня 1776, Вольштын, Польшча — 9 жніўня 1853, Парыж, Францыя) — польскі матэматык і філосаф-містык.

Біяграфія

У 1794 годзе Вроньскі прымаў у якасці афіцэра артылерыі ўдзел у абароне Варшавы ад прускіх войскаў. У мацэевіцкай бітве ён быў узяты ў палон, але генерал Тармасаў адпусціў яго, пасля чаго Вроньскі паступіў афіцэрам у рускую армію, дзе служыў у штабе Суворава. У 1797 выйшаў у адстаўку і адправіўся ў Германію, дзе вывучыў юрыдычныя навукі. Затым адправіўся ў Парыж і Марсель, дзе паступіў у польскі легіён, але неўзабаве зноў адправіўся ў Германію, каб вывучаць там гісторыю філасофіі і вышэйшую матэматыку. У 1811 годзе, вярнуўшыся ў Парыж, змяніў прозвішча Хёнэ на Вроньскі, пад якім пачаў публікаваць свае навуковыя працы.

Навуковыя дасягненні

Матэматычныя працы Вроньскага адзначаны шырынёй ахопу матэрыялу і агульнасцю пастаноўкі задач. Лагранж меркаваў, што тэорыі Вроньскага могуць зрабіць пераварот у навуцы. Але хваравіты гонар Вроньскага, яго схільнасць да містыцызму і, нарэшце, складанасць пазначэнняў, выкарыстаных у яго творах, прывялі да таго, што яго працы засталіся незаўважанымі сучаснікамі. Ужо пасля смерці Вроньскага даследчыкі яго прац у другой палове XIX стагоддзя выявілі, што яму належыць аўтарства значнай колькасці метадаў і некаторых сцвярджэнняў, якія да таго часу былі нанова адкрыты іншымі матэматыкамі. Нягледзячы на гэта, імя Вроньскага прысутнічае ў сучасных курсах матэматычнага аналізу з-за ўведзенага ім упершыню ў 1812 годзе функцыянальнага вызначальніка (так званага вранскіяна).

Творы

• «Introduction à la philosophie de mathématique» (1811)
• «Resolution générale des équations de tous les dégrés» (1812)
• «Phil osophie de l'infini» (1814)
• «Canon des logarithmes» (1829)
• «Messianisme» (1831)
• «Instruction pour l'anneau arithm étique» (1833)
• «Metapolitique» (1840)
• «Prolégomènes de messianisme ou le destin de la France, de l'Allemagne et de la Russie» (1843)
• «Adresse aux nations Slaves» (1847)
• «Adresse aux nations civilisées» (1848)
• «Cents pages decisives» (1849)
• «Epitre à S. M. l'Empereur de Russie» (1851)
• «Philosophie absolue de l'histoire» (1852)

Літаратура

А. А. Гусак, Г. М. Гусак, А. А. Брычыкава Даведнік па вышэйшай матэматыцы — Мн.: ТетраСистемс, 2007. — С. 543.