Ядвіга Аляксандраўна Мацяеўская

Ядвіга Аляксандраўна Мацяеўская
Ядвіга Аляксандраўна Мацяеўская
Дата нараджэння	7 красавіка 1916
Месца нараджэння	Петраград, Расійская імперыя;
Дата смерці	1996
Месца пахавання	Захарнічы;
Маці	Алена Іосіфаўна Хруцкая[d]
Вучоба	Ленінградскі гідратэхнічны тэхнікум[d] (1936); Санкт-Пецярбургскі горны інстытут (1943); Кіеўскі дзяржаўны мастацкі інстытут (1940-я);
Член у	Нацыянальны саюз мастакоў Украіны;

Ядвіга Аляксандраўна Мацяеўская (7 красавіка 1916, Пецярбург — 1996) — украінская мастачка. Праўнучка беларускага мастака Івана Хруцкага.

Біяграфія

Маці Алена Іосіфаўна Мацяеўская (народжаная Хруцкая), атрымала адукацыю ў Пецярбургу, стаўшы ўрачом-стаматолагам. Бацька, Аляксандр Аляксандравіч Мацяеўскі, — інжынер. Мела старэйшую сястру Алену. Сям’я жыла ў Пецярбургу. У 1920 годзе, калі пачаўся голад, Алена Іосіфаўна з дзецьмі пераязджае ў Захарнічы да родных; яе муж, Аляксандр Аляксандравіч, застаецца працаваць у Ленінградзе. У той час у Захарнічах стала жылі Іван, Марыя і Ганна — родныя брат і сёстры Алены Іосіфаўны. Па ўспамінах Ядвігі Аляксандраўны, атмасфера ў доме была дзівоснай, панавалі любоў і ўзаемадапамога. Зімовымі вечарамі ладзілі канцэрты, чыталі ўслых, ездзілі ў госці да суседзяў. У 1927 годзе з Захарнічах у Слонім з з сям’ёй з’ехаў Іван Іосіфавіч Хруцкі. У 1930 годзе ўсіх, хто яшчэ жыў у Захарнічах, савецкія ўлады выселілі ў Котлас. Дом быў занядбаны, «нейкія службовыя асобы вывезлі на машыне карціны, кнігі, раяль і іншую маёмасць».

Ядвіга ў той час вучылася разам з сястрой у польскай школе-сямігодцы ў Полацку. У 1930-я гг. сям’я была рэпрэсаваная. У 1933 г. яе маці выслалі з Полацка, а ў 1937 г. у Волагдзе яна была арыштавана і асуджана да расстрэлу. У 1938 г. тая ж доля спасцігла яе бацьку, які працаваў бухгалтарам на Кіраўскай апатытавай рудні. Рэабілітаваны бацькі былі пасмяротна ў 1988 годзе.

Пасля заканчэння школы Ядвіга разам з сястрой паступае ў тэхнікум у Ленінградзе: Алена — у геалагічны, Ядвіга — у гідратэхнічны, які скончыла ў 1936 г. З 1939 г. вучылася ў Ленінградскім горным інстытуце, а ў вольны час наведвала студыю жывапісу пры Палацы культуры на Васільеўскім востраве (кіраўнік М. Капейкін). Вайна заспела Я. А. Мацяеўскую ў геолагаразведачнай экспедыцыі ў Сібіры. Магчыма, менавіта гэта выратавала яе ад галоднай смерці ў блакадным Ленінградзе, дзе ў 1942 г. памерла яе сястра Алена.

У 1943 г. Ядвіга пасылае просьбу пра выклік у Акадэмію мастацтваў і горны інстытут. Выклік з акадэміі прыйшоў раней, што і вызначыла яе далейшы лёс. Ядвіга паспяхова здала ўступныя экзамены і пачала навучанне ў пейзажнай майстэрні. Акадэмія мастацтваў тым часам знаходзілася эвакуацыі ў Самаркандзе, тут жа знаходзіўся і Кіеўскі мастацкі інстытут, куды Ядвіга была вымушана перайсці ў сувязі з тым, што ёй як дачцэ «ворагаў народа» было забаронена вяртацца ў Ленінград. У Кіеўскім мастацкім інстытуце Ядвіга Аляксандраўна вучыўся на жывапісным факультэце ў вядомых прадстаўнікоў украінскай школы рэалізму: народнага мастака УССР Р. П. Святліцкага^[ru] і заслужанага дзеяча мастацтваў УССР І. Н. Штыльмана^[ru]. З 1949 г. ўдзельніца мастацкіх выставак украінскіх мастакоў. У 1952 г. ўступіла ў Кіеўскае таварыства мастакоў, у 1958 — у Саюз мастакоў Украіны.

Зрабіла прыкметны ўнёсак у развіццё лірычнага і індустрыяльнага жанраў пейзажнага жывапісу другой паловы XX стагоддзя. Яе дыпломная праца — сціплы пейзаж Кіеўшчыны.

Адразу пасля заканчэння інстытута адбылася першая паездка на Алтай, з якой Ядвіга прывезла вялікую колькасць эцюдаў і работ. З гэтага часу яна кожнае лета падарожнічала па Украіне, Урале, Байкале, Сібіры, Якуціі, Сахаліне, Кольскім паўвостраве.

Актыўна выстаўлялася, з 1949 па 1981 гады прыняла ўдзел у 15 рэспубліканскіх выставак. Разам з іншымі ўкраінскімі мастакамі яна экспанавала свае працы ў Кіеве, Львове, Ужгарадзе, Маскве, Варшаве. У Кіеве неаднаразова праходзілі персанальныя выстаўкі. Сярод дакументаў, якія захоўваюцца ў фондах НПГКМЗ, ёсць афіцыйнае запрашэнне лонданскай галерэі Роя Майлса^[en] на ўдзел Я. Мацяеўскай у выстаўцы прац украінскіх мастакоў (1992 г.), а таксама запрашэнне на ўдзел у выстаўцы твораў польскага замежжа ў варшаўскім Доме мастацтваў «Захента»^[uk] ад Цэнтральнага бюро мастацкіх выставак (Варшава, 1990 г.).

Шмат сваіх прац Я. Мацяеўская прысвячае ўлюбёнаму паэту С. Ясеніну. Яна часта наведвала радзіму паэта, дзе стварае вялікую серыю пейзажаў, тэматычных кампазіцый і партрэтаў юнакоў, знешне падобных да паэта. Гэтыя працы былі прадстаўлены на персанальнай выстаўцы Я. Мацяеўскай, якая так і называлася: «На радзіме Сяргея Ясеніна». З 1989 г. мастачка член Ясенінскага таварыства «Радуніца» (г. Масква).

У 1980—1990-я гг. Я. Мацяеўская энергічна збірала звесткі пра сваіх сваякоў, некалькі разоў прыязджала ў Мінск і Полацк. Разам з полацкімі краязнаўцамі знайшла на старых могілках у Захарнічах магілу прадзеда Івана Фаміча Хруцкага. Сустрэлася са сваімі сваякамі ў Польшчы і Санкт-Пецярбургу, склала «радаводнае дрэва» нашчадкаў свайго знакамітага прадзеда.

У чэрвені 1997 г. паводле духоўнага завяшчання ўрна з яе прахам была пахавана на могілках у Захарнічах побач з магілай І. Ф. Хруцкага. У фонды Нацыянальнага Полацкага гісторыка-культурнага музея-запаведніка пляменнікам мастачкі Ю. Арловым, а таксама яе сябрам кіеўскім мастацтвазнаўцам Л. Падун-Лук’янавай былі перададзены 181 жывапісная і 539 графічных работ, дакументы і матэрыялы пра жыццё і творчасць Я. А. Мацяеўскай.

Спасылкі

Мацеевская Ядвига Александровна (1916—1996)(недаступная спасылка). Каталог работ из коллекции Национального Полоцкого историко-культурного музея-заповедника. 2011