Ян Жыжка

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ян Жыжка
чэшск.: Jan Žižka z Trocnova а Kalicha
Warnia coat of arms[d]
Warnia coat of arms[d]
Дата нараджэння каля 1360[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 11 кастрычніка 1424(1424-10-11)[3][4]
Месца смерці
Грамадзянства
Прыналежнасць Гусіты
Званне Атаман
Бітвы/войны
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Ян Жыжка ў бітве пры Грунвальдзе.

Ян Жыжка, Іаан Жышка (каля 1360, Троцнаў — 1424, Пржыбыслаў) — кіраўнік гусітаў, военачальнік, нацыянальны герой Чэхіі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў шляхецкай сям’і. Маладосць правёў пры двары Вацлава IV. У 1410 годзе Жыжка ў складзе чэшскіх добраахвотнікаў ваяваў пад сцягамі Ягайлы і Вітаўта супраць Тэўтонскага ордэна (удзел у Грунвальдскай бітве не пацверджаны, але магчымы), затым магчыма ўдзельнічаў у паходах венграў супраць туркаў, магчыма ваяваў на баку англічан ў вайне супраць французаў (або наадварот на баку французаў). Па вяртанні на радзіму Жыжка далучыўся да гусітаў і стаў на чале іх. Ён арганізаваў узброеныя атрады сялян і заснаваў лагер каля замка Табар, ад якога яго партыя атрымала імя табарыты. На чале 4 тыс. чалавек Жыжка разбіў у ліпні 1420 года на гары Віткоў (перад Прагай) 30-тысячнае войска крыжакоў, адпраўленае імператарам Жыгімонтам для захопу горада, у лістападзе ён зноў разбіў імператарскія войскі пры Панкрацэ і авалодаў крэпасцю Вышаград. Страціўшы пры аблозе замка Рабі сваё другое вока, сляпы Жыжка працягваў кіраваць войскам і сам удзельнічаў амаль ва ўсіх бітвах (перавозіўся на вазу). У 1422 годзе ён атрымаў бліскучую перамогу над Жыгімонтам пры Дойчбродзе і ўварваўся ў Маравію і Аўстрыю, спусташаючы ўсё на сваім шляху. Памёр у 1424 годзе ад чумы, пахаваны ў Чаславе. У 1623 годзе паводле загаду імператара магіла Жыжкі была разбураная, а рэшткі яго выкінутыя.

Зноскі

  1. Czech National Authority Database Праверана 7 ліпеня 2020.
  2. Czech National Authority Database Праверана 29 студзеня 2023.
  3. Jan Count Zizka // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
  5. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6)
  • Millauer, «Diplomatisch-historische Aufsätze über Job. Z.» (1824)
  • Tomek, «J. Žižka» 1879.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]