Ян Кіліян

Ян Кіліян
в.-луж.: Jan Kilian англ.: John Kilian
Род дзейнасці	пісьменнік, перакладчык, духоўнік, лютэранскі пастар, паэт
Дата нараджэння	22 сакавіка 1811(1811-03-22)
Месца нараджэння	Дзёлен[d], Каралеўства Саксонія
Дата смерці	12 верасня 1884(1884-09-12) (73 гады)
Месца смерці	Сербін, Лі (акруга, Тэхас), Тэхас, ЗША
Месца пахавання	Saint Paul Lutheran Church Cemetery[d]
Грамадзянства	ЗША
Веравызнанне	лютэранства
Альма-матар	Лейпцыгскі ўніверсітэт
Член у	Маціца серба-лужыцкая
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Помнік Яну Кіліяну каля лютэранскай царквы ў Хохкірхе, Германія

Ян Кі́ліян, англійскі варыянт — Джон Кіліян (в.-луж.: Jan Kilian, англ.: John Kilian, 22 сакавіка 1811, вёска Дзеляны, каля Хохкірха, Германія — 12 верасня 1884, Сербін, Тэхас, ЗША) — лютэранскі пастар, пад кіраўніцтвам якога група лужыцкіх эмігрантаў у 1854 годзе прыбыла ў ЗША і заснавала ў штаце Тэхас населены пункт Сербін.

Магіла Кіліяна ў Сербіне, штат Тэхас

Біяграфія

Нарадзіўся 22 сакавіка 1811 года ў сям’і Пятра Кіліяна і Марыі з роду Матакец у вёсцы Дэляны, каля горада Хохкірха. У дзесяцігадовым узросце страціў бацьку і быў аддадзены на выхаванне свайму дзядзьку Яну Матайку ў вёску Нечын. Сярэднюю адукацыю атрымаў у гімназіях у Рахлаў і Баўтцэне, па заканчэнні якіх паступіў на тэалагічны факультэт Лейпцыгскага універсітэта. З 1834 па 1837 год быў пастарам лютэранскага прыходу ў Хохкірху. Пасля смерці дзядзькі стаў настаяцелем прыхода ў вёсцы Котацы. З 1848 года служыў у Вайгерсдорфе, Усходняя Прусія.

У 1854 годзе ўзначаліў групу лужычанаў з лютэранскіх прыходаў ва Усходняй Прусіі і Саксоніі ў складзе 558 чалавек, якія адправіліся ў ЗША на караблі «Ben Nevis» і заснавалі прыкладна ў 80 кіламетрах на ўсход ад Остына лужыцкую калонію. 25 сакавіка 1854 года пад яго кіраўніцтвам быў заснаваны лютэранскі прыход, які ўвайшоў у склад лютэранскага саюза «Лютэранская царква — Місурыйскі сінод», стаўшы першым лютэранскім прыходам на тэрыторыі Тэхаса. У канцы XIX стагоддзя Сербін, заснаваны першымі каланістамі-лужычанамі, стаў «мацярынскай» калоніяй для далейшых эмігрантаў з Лужыцы.

Памяць

• Каля лютэранскага прыходу ў Хохкірхе ўсталяваны помнік, прысвечаны Яну Кіліяну.
• У тэхаскім універсітэце «Concordia University Texas» знаходзіцца кампус, які носіць імя Яна Кіліяна.

Літаратура

• Blasig, A. The Wends of Texas (The Naylor Company. San Antonio, Texas. 1957)
• Grider, S. The Wendish Texans (The University of Texas Institute of Texan Cultures. San Antonio, Texas. 1982)
• Malinkowa, T. Shores of Hope: Wends Go Overseas (Austin: Concordia University Press, 2009)
• Nielsen, G. In Search of Home, Nineteenth-Century Wendish Immigration (College Station: Texas A & M University Press.1989)
• Trudla Malinkowa: Ufer der Hoffnung. Sorbische Auswanderer nach Übersee., Domowina-Verlag, Bautzen 1995
• Arnd Matthes: Die Familie Kilian in Döhlen. W: Lětopis. Zwjazk 58 (2011), čo. 2, str. 70-73
• Trudla Malinkowa: Lutherski farar — serbski kěrlušer — nawoda wupućowarjow (2). W: Rozhlad, 04/2011
• Jan Kilian (1811—1884). Pastor, Poet, Emigrant, Schriften des Sorbischen Instituts 58, ISBN 978-3-7420-2273-8

Спасылкі

• Біяграфія Архівавана 3 жніўня 2012. (ням.)