Ян Неруда

Ян Неруда
Ян Неруда
	чэшск.: Jan Neruda
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	англ.: Jan Nepomuk Neruda
Псеўданімы	Janko Hovora
Дата нараджэння	9 ліпеня 1834[…]
Месца нараджэння	Прага, Каралеўства Багемія, Землі багемскай кароны, Аўстрыйская імперыя[…];
Дата смерці	22 жніўня 1891[…] (57 гадоў)
Месца смерці	Прага, Каралеўства Багемія, Цыслейтанія, Аўстра-Венгрыя[…];
Пахаванне	Вышаградскія могілкі;
Грамадзянства	Аўстрыйская імперыя;
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, паэт, журналіст, перакладчык, крытык, тэатральны крытык, драматург, драматург, літаратурны крытык
Мова твораў	нямецкая
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ян Непамук Не́руда (чэшск.: Jan Nepomuk Neruda; 9 ліпеня 1834 — 22 жніўня 1891) — чэшскі пісьменнік, паэт і журналіст, найбуйнейшы ў Чэхіі прадстаўнік крытычнага рэалізму.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў 1834 годзе ў Празе ў сям’і гандляра. Вывучаў права і філасофію ў Карлавым універсітэце ў Празе. Пасля вучобы працаваў выкладчыкам, а ў 1860 годзе стаў журналістам мясцовай газеты. Неруда падтрымліваў блізкія адносіны з пісьменніцай Каралінай Светлай, але так ніколі і ажаніўся.

Ян Неруда памёр 22 жніўня 1891 года і быў пахаваны на Вышаградскіх могілках у Празе. Яго імем названа адна з вуліц Прагі.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

У аснове яго творчасці — перакананні ў прагрэс чалавецтва, што бяруць свае вытокі ў гегельянстве, багацці і пільнасці жыццёвых назіранняў, разнастайным эмацыянальным рэагаванні на іх. Першы паэтычны зборнік «Могільнікавыя кветкі» (1857). Грамадзянская, філасофская і інтымная лірыка Неруды (зборнікі «Кнігі вершаў», 1868; «Касмічныя песні», 1878; «Балады і рамансы», 1883; «Песні перадвелікоднай пятніцы», 1896) адметная арганічным спалучэннем лёсу паэта і радзімы, дасканаласцю і натуральнай прастатой. Як празаік выступіў у жанры сацыяльна-бытавога апавядання (зборнікі «Арабескі», 1864; «Розныя людзі», 1871). Аўтар цыкла «Маластранскія аповесці» (1878), падарожных нарысаў (кнігі «Парыжскія карцінкі», 1863; «Блізкія вандроўкі», 1877), артыкулаў і фельетонаў пра музыку і мастацтва, падзеі грамадскага і культурнага жыцця Чэхіі і іншых краін.

Аказаў уплыў на Яраслава Гашака, Карала Чапека, Францішка Лангера, Карала Полачка. Быў знаёмы з украінскай і рускай пісьменніцай і перакладчыкам Марко Ваўчком.

Пераклады[правіць | правіць зыходнік]

Творы Неруды перакладзены на рускую, польскую, украінскую, іспанскую, англійскую, кітайскую мовы. На беларускую мову яго перакладаў Аляксей Зарыцкі. У Чэхіі эпітэт «нерудаўскі» служыць вышэйшай пахвалой для паэта.

Выбраныя працы[правіць | правіць зыходнік]

1857 — «Могілкавыя кветкі» (Hřbitovní kvítí)
1867 — «Кнігі вершаў» (Knihy veršů)
1877 — «Маластранскія аповесці» (Povídky malostranské)
1878 — «Касмічныя песні» (Písně kosmické)
1883 — «Простыя матывы» (Prosté motivy)
1896 — «Песні Вялікай пятніцы» (Zpěvy páteční)

Цікавыя факты[правіць | правіць зыходнік]

Пабла Неруда ўзяў сябе псеўданім у гонар Яна Неруды.

Зноскі

↑ Czech National Authority Database Праверана 30 жніўня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ ^а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118957910 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 26 красавіка 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ Jan Neruda // Discogs — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504063"></a>
↑ ^а ^б Неруда Ян // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ ^а ^б Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ Dr. Constant v. Wurzbach Neruda, Johann // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 20. — S. 188.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q89562659"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a>
↑ Jan Neruda // Find a Grave — 1996. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>
↑ BillionGraves — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37774202"></a>

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Неруда Ян. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ян Неруда

[_6e68afb5110809b1-1] Czech National Authority Database Праверана 30 жніўня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[_61fe90321ad56dec-2] а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118957910 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 26 красавіка 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_e9a142d780a26575-3] а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[_26d38e5ddfdb0f93-4] Jan Neruda // Discogs — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504063"></a>

[_bef4dd7278b5c255-5] а ^б Неруда Ян // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_fe7621847440c6a5-6] а ^б Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[_4c5d211b6b79b580-7] Dr. Constant v. Wurzbach Neruda, Johann // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 20. — S. 188.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q89562659"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a>

[_eec64b8c74b1e4d5-8] Jan Neruda // Find a Grave — 1996. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[_69035ff12cab4f97-9] The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[_c6095f30ccdaecce-10] BillionGraves — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37774202"></a>

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[10]