Ян Неруда

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ян Неруда
чэшск.: Jan Neruda
Jan Neruda 02.jpg
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні англ.: Jan Nepomuk Neruda
Псеўданімы Janko Hovora[1]
Дата нараджэння 9 ліпеня 1834(1834-07-09)[2][3][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 22 жніўня 1891(1891-08-22)[2][3][…] (57 гадоў)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці пісьменнік, паэт, журналіст, перакладчык, крытык, тэатральны крытык, драматург, драматург, літаратурны крытык
Мова твораў нямецкая
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ян Непамук Не́руда (чэшск.: Jan Nepomuk Neruda; 9 ліпеня 1834 — 22 жніўня 1891) — чэшскі пісьменнік, паэт і журналіст, найбуйнейшы ў Чэхіі прадстаўнік крытычнага рэалізму.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў 1834 годзе ў Празе ў сям’і гандляра. Вывучаў права і філасофію ў Карлавым універсітэце ў Празе. Пасля вучобы працаваў выкладчыкам, а ў 1860 годзе стаў журналістам мясцовай газеты. Неруда падтрымліваў блізкія адносіны з пісьменніцай Каралінай Светлай, але так ніколі і ажаніўся.

Ян Неруда памёр 22 жніўня 1891 года і быў пахаваны на Вышаградскіх могілках у Празе. Яго імем названа адна з вуліц Прагі.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

У аснове яго творчасці — перакананні ў прагрэс чалавецтва, што бяруць свае вытокі ў гегельянстве, багацці і пільнасці жыццёвых назіранняў, разнастайным эмацыянальным рэагаванні на іх. Першы паэтычны зборнік «Могільнікавыя кветкі» (1857). Грамадзянская, філасофская і інтымная лірыка Неруды (зборнікі «Кнігі вершаў», 1868; «Касмічныя песні», 1878; «Балады і рамансы», 1883; «Песні перадвелікоднай пятніцы», 1896) адметная арганічным спалучэннем лёсу паэта і радзімы, дасканаласцю і натуральнай прастатой. Як празаік выступіў у жанры сацыяльна-бытавога апавядання (зборнікі «Арабескі», 1864; «Розныя людзі», 1871). Аўтар цыкла «Маластранскія аповесці» (1878), падарожных нарысаў (кнігі «Парыжскія карцінкі», 1863; «Блізкія вандроўкі», 1877), артыкулаў і фельетонаў пра музыку і мастацтва, падзеі грамадскага і культурнага жыцця Чэхіі і іншых краін.

Аказаў уплыў на Яраслава Гашака, Карала Чапека, Францішка Лангера, Карала Полачка. Быў знаёмы з украінскай і рускай пісьменніцай і перакладчыкам Марко Ваўчком.

Пераклады[правіць | правіць зыходнік]

Творы Неруды перакладзены на рускую, польскую, украінскую, іспанскую, англійскую, кітайскую мовы. На беларускую мову яго перакладаў Аляксей Зарыцкі. У Чэхіі эпітэт «нерудаўскі» служыць вышэйшай пахвалой для паэта.

Выбраныя працы[правіць | правіць зыходнік]

  • 1857 — «Могілкавыя кветкі» (Hřbitovní kvítí)
  • 1867 — «Кнігі вершаў» (Knihy veršů)
  • 1877 — «Маластранскія аповесці» (Povídky malostranské)
  • 1878 — «Касмічныя песні» (Písně kosmické)
  • 1883 — «Простыя матывы» (Prosté motivy)
  • 1896 — «Песні Вялікай пятніцы» (Zpěvy páteční)

Цікавыя факты[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. Czech National Authority Database Праверана 30 жніўня 2020.
  2. а б Deutsche Nationalbibliothek Record #118957910 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 26 красавіка 2014.
  3. а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  4. Jan Neruda // Discogs — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. а б Неруда Ян // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  6. а б Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
  7. Dr. Constant v. Wurzbach Neruda, Johann // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt habenWien: 1856. — Т. 20. — S. 188.
  8. Jan Neruda // Find a Grave — 1996. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  9. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  10. BillionGraves — 2011.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]