Ян Фрыдэрык Сапега

Ян Фрыдэрык Сапега
Ян Фрыдэрык Сапега
	польск.: Jan Fryderyk Sapieha
	; Ян Фрыдэрык Сапега, партрэт XVIII ст.
	; Герб «Ліс»
Вялікі канцлер літоўскі
	1735 — 1751
Папярэднік	Міхал Сервацы Вішнявецкі
Пераемнік	Міхал Фрыдэрык Чартарыйскі
Нараджэнне	18 кастрычніка 1680[…]; Дабратычы[d], Берасцейскі павет, Берасцейскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая;
Смерць	6 ліпеня 1751[…] (70 гадоў) ці 5 ліпеня 1751 (70 гадоў); Лісаводы[d], Падольскае ваяводства, Малапольская правінцыя, Карона Каралеўства Польскага, Рэч Паспалітая;
Месца пахавання	Кодзень;
Род	Сапегі
Бацька	Казімір Уладзіслаў Сапега
Маці	Францішка з Копцяў[d]
Жонка	Канстанцыя Францішка з Радзівілаў[d][…]
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Адукацыя	Брэсцкі езуіцкі калегіум; Люблінскі езуіцкі калегіум[d]; Варшаўскі езуіцкі калегіум[d];
Дзейнасць	гісторык
Узнагароды	Ордэн Белага арла
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ян Фрыдэрык Сапега (18 кастрычніка 1680, в. Дабратычы Берасцейскага павета — 6 ліпеня 1751) — вялікалітоўскі дзяржаўны дзеяч. Вялікі канцлер літоўскі (з 1735).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Паходзіў з роду Сапегаў герба «Ліс», сын Казіміра Уладзіслава Сапегі і Францішкі з Копцяў.

Вучыўся ў езуіцкіх калегіумах у Берасці, Любліне і Варшаве. У час Паўночнай вайны 1700—1721 спачатку быў на баку Аўгуста II, далучыўся да Сандамірскай канфедэрацыі, у 1706 перайшоў у лагер Станіслава Ляшчынскага, ад якога атрымаў пасаду рэферэндара літоўскага (1706—1709). Пасля вяртання на трон Аўгуста II амнісціраваны.

Кашталян менскі ў 1711—1712 (адмовіўся ад пасады), троцкі ў 1716—1735, вялікі канцлер літоўскі з 1735. Далучыўся да Тарнагродскай канфедэрацыі праціўнікаў караля. Выбіраўся паслом на соймы, дэпутатам Трыбунала Літоўскага. Валодаў Коднем, Дарагастаямі, Муравіцай, Капыламі, Чарнобылем, быў старостам берасцейскім (з 1697) і прапойскім (з 1739). Кавалер ордэна Белага Арла з 1730 года.

Спадчына[правіць | правіць зыходнік]

Значную частку жыцця правёў у Кодні, дзе сабраў вялікую бібліятэку, якая станам на 1744 складалася з 3500 экзэмпляраў.

Напісаў гісторыю абраза Дзевы Марыі ў Кодні (Торунь, 1720), гістарычна-генеалагічны нарыс роду Сапегаў (Варшава, 1730) і інш. У Кодзенскім касцёле стварыў партрэтную галерэю Сапегаў^[6].

Галерэя[правіць | правіць зыходнік]

Невядомы мастак, каля 1720
Невядомы мастак, сяр. XVIII ст.
З кнігі «Svada latina» (бел.: «Прывабная лаціна»), XVIII ст.
Літаграфія невядомага аўтара, 1747

Зноскі

↑ ^а ^б Dr. Constant v. Wurzbach Sapieha, Johann Friedrich // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 28. — S. 237.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q89755441"></a>
↑ Jan Fryderyk Sapieha // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>
↑ ^а ^б Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. VIII, Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. А. Рахуба — Warszawa: 2020. — С. 185. — ISBN 978-83-65880-89-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11686050"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122406341"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі — Мн.: Віктар Хурсік, 2017. — С. 99. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122382124"></a>
↑ Radziwiłłowie herbu Trąby — Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych, Wydawnictwo DiG, 1996. — 67 с. — ISBN 83-85490-62-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q270"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7209884"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379197"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q121885404"></a>
↑ Анатоль Грыцкевіч. Сапегі Архівавана 19 снежня 2021. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
Мацук А. Сапега Ян Фрыдэрык // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 545. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ян Фрыдэрык Сапега

[_b2c75fbce9cd7ffd-1] а ^б Dr. Constant v. Wurzbach Sapieha, Johann Friedrich // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 28. — S. 237.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q89755441"></a>

[_81094fe0826993d7-2] Jan Fryderyk Sapieha // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>

[_80d4298f49c3f61e-3] а ^б Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. VIII, Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. А. Рахуба — Warszawa: 2020. — С. 185. — ISBN 978-83-65880-89-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11686050"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122406341"></a>

[_844620947c5c13fa-4] а ^б ^в ^г Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі — Мн.: Віктар Хурсік, 2017. — С. 99. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122382124"></a>

[_c0025752a771a168-5] Radziwiłłowie herbu Trąby — Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych, Wydawnictwo DiG, 1996. — 67 с. — ISBN 83-85490-62-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q270"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7209884"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379197"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q121885404"></a>

[6] Анатоль Грыцкевіч. Сапегі Архівавана 19 снежня 2021. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Слоўнікі і энцыклапедыі	Біяграфічны Аўстрыйскай імперыі · Малы Бракгаўза і Эфрона
Генеалогія і некрапалістыка	IPSB: jan-fryderyk-sapieha-1680-1751 · Sejm-Wielki.pl · Geni.com
Нарматыўны кантроль	GND: 1017248508 · ISNI: 0000000114295549 · NUKAT: n2009047592 · VIAF: 167280194