Ян з княжатаў літоўскіх

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Ян (віленскі біскуп))
Ян з княжатаў літоўскіх
Roman Catholic Bishop of Poznań[d]
з 15 сакавіка 1536
Дыяцэзія ancient diocese of Poznań[d]
Папярэднік Jan Latalski[d]
Пераемнік Stanisław Oleśnicki[d]
біскуп віленскі
з 23 верасня 1519
Дыяцэзія Віленскае біскупства
Папярэднік Войцех Радзівіл
Пераемнік Павел Аляксандравіч Гальшанскі

Нараджэнне 17 студзеня 1499 ці 8 студзеня 1499
Смерць 28 лютага 1538 (39 гадоў) ці 18 лютага 1538 (39 гадоў)
Месца пахавання
Род Ягелоны
Бацька Жыгімонт I Стары
Маці Кацярына Охстат-Тэльнічанка[d]
Веравызнанне Каталіцкая Царква[1]
Адукацыя
Дзейнасць канонік, кантар, каталіцкі святар, каталіцкі біскуп
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ян (Януш) «з княжатаў літоўскіх» (8 студзеня 149918 лютага 1538) — біскуп віленскі (1512–1536), затым пазнаньскі (1536–1538).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Пазашлюбны сын караля польскага і вялікага князя ВКЛ Жыгімонта I Старога і Катажыны Охстат Цельнічанкі. Выхоўваўся ў Кракаве і Глогаве. Пазней Ян жыў у Будзе. У 1512 годзе Ян «з князёў літоўскіх» кракаўскі, пазнаньскі і плоцкі канонік. У 1515 годзе вывучаў права ў Балонскім універсітэце. Працаваў у каралеўскай канцылярыі.

У 1519 годзе Папа Леў X прызначыў яго кіраўніком віленскага біскупства. Аднак паўнату ўлады біскупа ён атрымаў толькі ў 1531 годзе пасля канчатковага святарскага пасвячэння.

Пасля прыезду ў Вільню біскуп Ян стаў фактычным намеснікам вялікага князя ў ВКЛ (1519—1536). Актыўна ўдзельнічаў у кананізацыйным працэсе каралевіча Казіміра і стварэнні Статута ВКЛ 1529 года. Пры яго дапамозе Францыск Скарына заснаваў у Вільні друкарню, а з сярэдзіны 1520-х гадоў стаў яго сакратаром. Праводзіў палітыку бацькі адносна абмежавання ўлады свецкіх магнатаў. Для ўмацавання ўлады дынастыі Ягелонаў распрацаваў (з Юрыем Радзівілам) праект прызнання ВКЛ каралеўствам (1526), аднак польскія магнаты не дапусцілі гэтага. 19 мая 1536 года з прычыны рознагалосся з літоўскімі магнатамі Ян адмовіўся ад віленскага біскупства (прыкладна тым часам пакінуў Вільню і Францыск Скарына). 3 сакавіка 1537 года біскуп пазнаньскі.

Зноскі

  1. Catholic-Hierarchy.orgUSA: 1990. Праверана 18 кастрычніка 2020.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]