Northrop B-2 Spirit

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
B-2 Spirit
Northrop B-2 Spirit
Тып Бамбардыроўшчык
Распрацоўшчык Northrop Grumman
Вытворца Northrop Grumman Corporation і Northrop[d]
Першы палёт 17 ліпеня 1989
Пачатак эксплуатацыі 1997 год
Статус эксплуатуецца
Эксплуатанты Сцяг ЗША ВПС ЗША
Адзінак выраблена 21
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Northrop B-2 Spirit — амерыканскі цяжкі малапрыкметны стратэгічны бамбардзіроўшчык, распрацаваны кампаніяй «Нортрап Груман» («Northrop Grumman»).

Б-2 або «Дух» — першы серыйны сучасны цяжкі самалёт са схемай «лятаючае крыло». Прызначаны для прарыва шчыльнай супрацьпаветранай абароны (СПА) і дастаўкі звычайнай ці ядзернай зброі. Пачатак палётаў з 1989 года, вытворчасць спынена ў 2000 годзе. У самалёце шырока выкарыстаны тэхналогіі малапрыкметнасці: самалёт пакрыты радыёпаглынальнымі матэрыяламі, створаны па аэрадынамічнай схеме «лятаючае крыло», рэактыўныя струмяні рухавікоў экрануюцца[1]; дакладнае значэнне ЭПР для B-2 не паведамляецца, па розных ацэнках, гэта велічыня ад 0,0014 да 0,1 м2. На 2010-год «Дух» з’яўляецца самым дарагім самалётам за ўсю гісторыю авіяцыі.

Ідэя[правіць | правіць зыходнік]

У сярэдзіне 1970-х у ваенных авіяканструктараў з’явіўся новы метад пазбягання ракет, перахопнікаў і варожых радараў вядомым сёння як «стэлс». Канцэпцыя заключалася ў тым, каб пабудаваць самалёт з планёрам, які адхіляў або паглынаў радыёлакацыйныя сігналы так, каб мала што адбівалася назад на радар. Лятальны апарат, які мае характарыстыкі радыёлакацыйнай ўтойлівасці, зможа ляцець амаль незаўважаным і можа быць атакаваны толькі зброяй і сістэмамі, якія не залежаць ад радара. Нягледзячы на тое, што існавалі іншыя меры выяўлення, такія як чалавечае назіранне, інфрачырвоныя сканеры, акустычныя лакатары, іх адносна малы дыяпазон выяўлення або слаба развітая тэхналогія дазвалялі большасці самалётаў лятаць незаўважанымі або, па меншай меры, неадсочванымі, асабліва ўначы.

У 1974 годзе Кіраванне перспектыўных даследванняў праектаў Міністэрства абароны ЗША (DARPA) запытала ў амерыканскіх авіяцыйных кампаній інфармацыю аб самым вялікім радыёлакацыйным перасеку самалёта, які застанецца фактычна нябачным для радараў. Першапачаткова для далейшай распрацоўкі былі выбраны Northrop і McDonnell Douglas. Lockheed меў вопыт у гэтай галіне дзякуючы распрацоўцы Lockheed A-12 і SR-71, якія ўключалі ў сябе шэраг схаваных функцый, у прыватнасці яго нахіленыя вертыкальныя стабілізатары і выкарыстанне кампазітных матэрыялаў у ключавых месцах. Ключавым удасканаленнем стала ўжыванне камп’ютарных мадэляў, якія выкарыстоўваліся для прагназавання радыёлакацыйных адлюстраванняў ад плоскіх паверхняў, а сабраныя даныя кіравалі канструкцыяй «граненага» самалёта. Распрацоўка першых падобных канструкцый пачалася ў 1975 годзе з праекта Experimental Survivability Testbed (XST). Northrop і Lockheed заключылі кантракты ў першым раундзе выпрабаванняў. Кампанія Lockheed атрымала адзіную ўзнагароду за другі раунд выпрабаванняў у красавіку 1976 года, які прывёў да праграмы Have Blue і, у рэшце рэшт, стэлс-штурмавіка F-117 . У Northrop таксама быў засакрэчаны тэхналагічны дэманстрацыйны самалёт Tacit Blue, які распрацоўваўся ў 1979 годзе ў зоне 51, напрацоўкі якога пазней былі выкарыстаны ў тым ліку і ў B-2.

Праект ATB[правіць | правіць зыходнік]

Стварэнне цяжкага бамбардзіроўшчыка пачалося ў 1979 годзе па праграме «Advanced Technology Bomber» (ATB). Ішла Халодная вайна, а ў ходзе перадвыбарнай кампаніі 1979—1980 гадоў кандыдат на пасаду прэзідэнта Рональд Рэйган абяцаў аднаўленне амерыканскіх Узброеных Сіл.

22 жніўня 1980 года Міністэрства абароны ЗША адкрыта абвясціла аб працах па стварэнні перспектыўных малапрыкметных самалётаў, у тым ліку праект «ATB».

Пасля ацэнкі праектаў, конкурс ATB быў скарочаны да двух каманд — «Northrop/Boeing» і «Lockheed/Rockwell», кожная каманда атрымала заказ на далейшыя даследаванні. Праект " ATB " фінансаваўся пад кодавай назвай «Aurora».

20 кастрычніка 1980 года каманда «Northrop / Boeing» была вызначана пераможцам у конкурсе праектаў.

Праект «Northrop» атрымаў пазначэнне B-2 з імем «Spirit». Праект самалёта быў зменены ў сярэдзіне 1980-х гадоў, што затрымала першы палёт на год і прымусіла выдаткаваць яшчэ 1 000 000 000 даляраў ЗША на праграму распрацоўкі. Да 1986 года на распрацоўку бамбардзіроўшчыка было выдаткавана ў агульнай колькасці 23 000 000 000 даляраў ЗША.

Упершыню B-2 быў паказаны грамадскасці 22 лістапада 1988 года на завод ВПС ВС ЗША № 42 у Палмдэйле (Каліфорнія), дзе ён і быў сабраны.

Закупка[правіць | правіць зыходнік]

Закупкі самалётаў
Год Колькасць самалётаў Бюджэт (млрд дал.)
Самалёт НДВКП Запчасткі Разам
1986 2 $2,3484 млрд $1,7157 млрд 0 $4,1440 млрд
1987 1 $2,7982 млрд $1,5460 млрд 0 $4,3693 млрд
1988 4 $2,6866 млрд $1,2614 млрд 0 $4,0282 млрд

Вытворчасць[правіць | правіць зыходнік]

Усяго быў пабудаваны 21 самалёт B-2 Spirit . Амаль усе яны названы ў гонар амерыканскіх штатаў[2].

Мадэрнізацыя[правіць | правіць зыходнік]

B-2 падчас дазапраўкі ў паветры над Ціхім акіянам
Рухавік General Electric F118-GE-100
B-2 у суправаджэнні знішчальнікаў F-22 Raptor, 2010 год
  • У 2008 Кангрэсам ЗША была прафінансавана праграма мадэрнізацыі сістэм кіравання ўзбраеннем для паразы рухаючыхся наземных мэтаў[3].
  • 29 снежня 2008 года быў падпісаны кантракт на мадэрнізацыю радыёлакацыйных сістэм B-2. У ходзе мадэрнізацыі радыёлакацыйныя сістэмы былі пераведзены на іншы частотны дыяпазон. Кантракт абышоўся ЗША прыблізна ў 468 000 000 даляр[4][5]. 22 чэрвеня 2009 стала вядома, што ўсе B-2 прайшлі мадэрнізацыю да «другой рэвізіі», якая прадугледжвала паляпшэнне магчымасцяў БРЛС.
  • 28 красавіка 2009 было абвешчана, што мадэрнізаваны B-2 можа несці да 13 500 кілаграмаў карыснай нагрузкі ў кожным адсеку[6].
  • У пачатку 2010 года Кампанія «Northrop Grumman» абвясціла аб завяршэнні разлікаў, якія дазволяць ліквідаваць непаладку B-2 Spirit, якая рэгулярна ўзнікала на працягу апошніх 20 гадоў. Непаладка заключаецца ў парэпанні металічнай панэлі, якая знаходзіцца паміж рухавікамі і якая затуляе кампазітны каркас ад распаленага рэактыўнага струменя. Праблема была выклікана стомленасцю металу, якая выяўлялася з-за ўздзеяння высокіх тэмператур, а таксама вібрацый, якія ўзнікаюць падчас працы сілавых установак. Справіцца з непаладкай «Northrop Grumman» плануе за кошт прымянення новых матэрыялаў, а таксама ўнясення невялікіх змяненняў у канструкцыю хваставой часткі B-2. Мадэрнізацыя дзеючых бамбардзіроўшчыкаў у складзе ВПС ЗША будзе недарагой і не запатрабуе правядзення значных работ па змене канструкцыі[7]
  • 4 красавіка 2012 завяршыліся выпрабаванні B-2 з мадэрнізаваным праграмным забеспячэннем, навігацыйнымі і камунікацыйнымі сістэмамі, распрацаванымі па праграме «the Extremely High Frequency (EHF) Increment 1». У ходзе выпрабаванняў B-2 выканалі шэраг палётаў на Паўночны полюс і назад. Мэтай пералётаў была праверка мадэрнізаванага бамбардзіроўшчыка на магчымасць здзяйсняць палёты на вялікай вышыні ў суровых кліматычных умовах. У ходзе місіі на Паўночны полюс бамбардзіроўшчык скінуў чатыры навучальных свободнопадаючых бомбы BDU-38. Скід боепрыпасаў і выпрабаванні ў цэлым былі прызнаныя паспяховымі[8].
  • 24 верасня 2012 «Northrop Grumman» абвясціла аб завяршэнні мадэрнізацыі бамбардзіроўшчыкаў B-2, у рамках якой на самалёты былі ўсталяваны новыя БРЛС AN / APQ-181 з АФАР. Кошт мадэрнізацыі, замоўленай ВПС ЗША ў 2008, склаў каля 468 000 000 $. На самалёты таксама было ўсталявана новае бартавое абсталяванне і сістэмы сувязі. Дзякуючы мадэрнізацыі бамбардзіроўшчыкі атрымалі доступ да адзінай баявой інфармацыйна-кіруючай сістэме Пентагона[9].

Кошт[правіць | правіць зыходнік]

B-2 з’яўляецца самым дарагім самалётам у свеце (і верагодна, самым дарагім самалётам у гісторыі авіяцыі). На 1998 год кошт аднаго B-2 без уліку НДВКП складала 1,157 млрд даляраў[10]. Кошт усёй праграмы B-2 на 1997 год ацэньвалася амаль у 45 млрд даляраў; такім чынам, з улікам НДВКП кошт адной машыны на той момант дасягала 2,1 млрд даляраў[11].

Па сцвярджэнні ВПС ЗША і вытворцаў, высокі кошт самалёта галоўным чынам абумоўлена скарачэннем яго закупак. У сувязі з распадам СССР, з першапачаткова запланаваных 132 бамбардзіроўшчыкаў за ўвесь час вытворчасці было закуплена ўсяго 20 адзінак. [12]

Баявое прымяненне[правіць | правіць зыходнік]

Скід бомбаў Mk 82 падчас вучэнняў у Ціхім акіяне недалёка ад Пойнт-Мугу (Каліфорнія)
  • Першы выпадак баявога ўжываньня меў месца падчас аперацыі НАТА ў Югаславіі у 1999 годзе. На мэты было скінута больш за 600 высокадакладных бомбаў (JDAM), якія таксама былі ўжытыя ўпершыню. Пры гэтым B-2 зьдзяйсьнялі беспасадкавы пералёт з базы ВПС Уайтман у штаце Місуры да Косава і назад. 7 траўня ў выніку бамбавання самалётамі B-2 было знішчана пасольства Кітая, загінулі некалькі кітайскіх журналістаў і кітайскі мірны жыхар.
  • У наступныя гады B-2 ўжываліся ў войнах у Іраку і Афганістане. B-2 здзейсніў адзін з самых доўгіх сваіх баявых вылетаў (які называюць рэкордным па сваёй працягласці ў сусветнай гісторыі), 44-гадзінны баявы вылет з дазапраўкай у паветры — узляцеўшы з авіябазы Уайтмен у штаце Місуры, выканаўшы баявую задачу ў Афганістане і вярнуўся на базу[10].
  • Падчас ваеннай аперацыі «Іракская свабода»у 2003 годзе B здзяйснялі баявыя вылеты з атола Дыега Гарсія і іншай «перадавой базы», назва якой не выдавалася. З двух гэтых пазіцый было здзейснена 22 баявыя вылеты. З авіябазы Уайтмен было здзейснена 27 баявых вылетаў. У ходзе 49 вылетаў было скінута больш за 300 тон боепрыпасаў. Працягласць баявых вылетаў склала больш за 30 гадзін. Падчас аднаго з вылетаў B-2 заставаўся ў паветры без пасадкі на працягу 50 гадзін[10].
  • 19 сакавіка 2011, падчас ваеннай аперацыі «Адысея. Рассвет» з базы ВПС Уайтман ў штаце Місуры былі паднятыя тры B-2 ВПС ЗША. Сумесна з двума бамбардзіроўшчыкамі B-1 з Паўднёвай Дакоты яны былі накіраваныя ў Лівію. За час усёй аперацыі B-2 знішчылі 45, А B-1B 105 мэтаў, сярод якіх былі склады ўзбраенняў, аб’екты СПА, камандна-кантрольныя пункты, аб’екты абслугоўвання авіяцыйнай і іншай ваеннай тэхнікі.

Аварыі[правіць | правіць зыходнік]

Наступствы аварыі на Гуаме

Па афіцыйных дадзеных ЗША, да 2010 года у небаявым здарэнні быў страчаны адзін бамбардзіроўшчык B-2. 23 лютага 2008 года самалёт B-2 (бартавы нумар 89-0127, імя Spirit of Kansas) разбіўся на ціхаакіянскім востраве Гуам на амерыканскай ваеннай базе Андэрсан. Гэта быў першы выпадак крушэння самалёта гэтага тыпу. Абодвум лётчыкам удалося катапультавацца[13] Пасля аварыі палёты ўсіх самалётаў гэтага тыпу былі прыпыненыя. У канцы красавіка 2008 года палеты былі адноўленыя.[14].

Камісія па расследаванні прыйшла да высновы, што прычынай аварыі стала халатнасць наземнага персаналу, які не ўключыў абаграванне прымача паветранага ціску для выдалення назапашанага ў ім кандэнсата. З-за гэтага сістэма кіравання самалёта атрымлівала завышанае значэнне хуткасці і заўчасна дала каманду на адрыў ад зямлі. Дзеянні экіпажа прызнаныя правільнымі, іншых адхіленняў ад штатнага рэжыму ў працы бартавых сістэм не выяўлена, а мадэляванне сітуацыі на трэнажоры паказала, што выратаваць самалёт было немагчыма.

У лютым 2010 года яшчэ адзін B-2 (бартавы нумар 88-0332, імя Spirit of Washington) сур’ёзна пацярпеў у выніку ўзгарання ў маторным адсеку пры запуску рухавікоў на той жа авіябазе Андэрсан. Пашкоджаны самалёт знаходзіўся ў рамонце амаль 4 гады і зноў падняўся ў неба толькі 16 снежня 2013 года[15]. Агульны кошт аднаўленчых работ перавысіў 105 000 000 $[16].

У ноч з 13 на 14 верасня 2021 года B-2 здзейсніў аварыйную пасадку на авіябазе Уайтмэн. Самалёт прызямліўся, выкаціўся за межы ўзлётна-пасадачнай паласы ў траву і спыніўся на левым борце. Пазней было вызначана, што прычынай былі няспраўныя спружыны шасі і мікрашчыліны ў гідраўлічных злучэннях самалёта. Спружыны стопорных звёнаў у шасі, верагодна, не мяняліся па меншай меры дзесяць гадоў, і іх нацяжэнне было прыкладна на 11 % менш, чым паказана. Гэта было аб’яднана з адлучэннем гідраўлічнай трубкі, якая падтрымлівае шасі. Абодва фактару прывялі да складыванию шасі пры прызямленні. У выніку аварыі шкоду ад рамонту склаў як мінімум 10,1 мільёна даляраў[17][18].

10 снежня 2022 года B-2 (509-е бамбардзіровачнае авіякрыло ВПС ЗША) здзейсніў аварыйную пасадку на авіябазе Уайтмен. Інцыдэнт адбыўся падчас вучэнняў. Знаходзячыся ў паветры, пілот самалёта паведаміў дыспетчару аб нейкай няспраўнасці і пайшоў на аварыйную пасадку. Пасля прызямлення самалёт загарэўся. Ахвяр і пацярпелых няма[19].

Лётна-тэхнічныя характарыстыкі[правіць | правіць зыходнік]

Габарытны чарцёж бамбардзіроўшчыка B-2

Тэхнічныя характарыстыкі[правіць | правіць зыходнік]

  • Экіпаж: 2 чалавекі
  • Даўжыня: 20,90 м
  • Размах крылаў: 52,12 м
  • Вышыня: 5,10 м
  • Плошча крыла: 460 м2
  • Маса:
    • пустога: 71 700 кг
    • нармальная ўзлётная маса: 152 600 кг
    • максімальная ўзлётная маса: 171 000 кг
    • маса паліва: 73 000 кг
    • маса карыснай нагрузкі: да 22 730 кг (да 27 000 кг пасля мадэрнізацыі[6])
  • Нагрузка на крыло:
    • пры максімальнай узлётнай масе: 372 кг/м²
    • пры нармальнай ўзлётнай масе: 332 кг/м²
  • Рухавік:
  • Цягаўзброенасць:
    • пры нармальнай ўзлётнай масе: 0,20 кгс/кг
    • пры максімальнай узлётнай масе: 0,18 кгс/кг

Лётныя характарыстыкі[правіць | правіць зыходнік]

  • Максімальны хуткасць: 1010 км / г (М=0,95)
  • Крэйсерская хуткасць: 900 км / г (М=0,85)
  • Далёкасць палёту:
    • максімальны: 11 100 км
    • баявой радыус: 5300 км
  • Практычная столь: 15240 м
  • ЭПР: па некаторых дадзеных, ад ~0,0014 да ~0,1 м2

Узбраенне[правіць | правіць зыходнік]

  • Баявая нагрузка: да 22 730 кг (да 27 000 кг пасля мадэрнізацыі[6])
  • Ядзерная зброя: 16 х В61-11 або 16 х B83
  • Звычайныя бомбы: 80 х Mk.82 або 16 х Mk.84 або 36 касетных бомбаў х CBU-87 / CBU — 89 GATOR
  • Высокадакладная зброя: 8 х GBU-27 або AGM-154 JSOW або 12 х JDAM
  • Крылатыя ракеты: 16 х AGM-158 JASSM[20]

Зноскі

  1. ↑ PASSIVE MULTISTATIC RADARS IN ANTI-STEALTH AIR DEFENCE. By Lieutenant Colonel Paul E. Hudson, BSc, CD1 // Canadian Forces College (англ.)(недаступная спасылка)
  2. ↑ Pace 1999, p. Appendix.
  3. ↑ «Northrop Grumman Adding Mobile Targets to B-2 Bomber Capabilities.» Архівавана 18 жніўня 2012. Northrop Grumman, 7 February 2008. Retrieved: 13 September 2009.
  4. ↑ «B-2 radar modernization program contract awarded.» US Air Force, 30 December 2008. Retrieved: 13 September 2009.
  5. ↑ «USAF Awards B-2 Radar Upgrade Production.» (недаступная спасылка — гісторыя, копія) Aviation Week, 30 December 2008. Retrieved: 13 September 2009.
  6. ↑ а б в Mayer, Daryl. Northrop Grumman and USAF Verify Proper Fit of 30,000lb Penetrator Weapon on B-2 Bomber Архівавана 21 жніўня 2009 года. defpro.com, 22 July 2009. Retrieved: 13 September 2009.
  7. ↑ Бомбардировщик B-2 избавят от 20-летней неполадки.
  8. ↑ Бомбардировщик B-2 завершил испытания над Северным полюсом.
  9. ↑ Бомбардировщики B-2 получили новые радары.
  10. ↑ а б в B-2 SPIRIT (af.mil)
  11. ↑ B-2 Bomber: Cost and Operational Issues (Letter Report, 08/14/97, GAO/NSIAD-97-181). Архівавана з першакрыніцы 21 ліпеня 2014. Праверана 9 студзеня 2023.
  12. ↑ GlobalSecurity.org - B-2 Production (англ.). Архівавана з першакрыніцы 14 лістапада 2012.
  13. ↑ ВЗГЛЯД / Разбился уникальный самолет(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 6 лістапада 2014. Праверана 23 лютага 2008.
  14. ↑ Лента новостей — PDA.AVIA.RU — Авиационные новости. Архівавана з першакрыніцы 31 мая 2009. Праверана 24 красавіка 2008.
  15. ↑ When You’ve Only Got 20 B-2 Bombers. Архівавана з першакрыніцы 4 студзеня 2014.
  16. ↑ The $105M resurrection of a B-2 stealth bomber. Архівавана з першакрыніцы 23 сакавіка 2014. Праверана 9 студзеня 2023.
  17. ↑ "Faulty landing gear springs led to B-2 bomber crash last year, report finds".
  18. ↑ USAF AAIB Report Архівавана {{{2}}}. 11 March 2022
  19. ↑ LENTA.RU/Самый дорогой бомбардировщик в мире загорелся после аварийной посадки
  20. ↑ (недаступная спасылка — гісторыя)
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Northrop_B-2_Spirit&oldid=4580560"