Крывічы: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

[дагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 20:05, 12 сакавіка 2012

Крывічы́ (гістар. крэвы, магчыма скрэвы^[1]) — усходнеславянскае племя (саюз плямёнаў), заходняга паходжання (магчыма, з земляў сучаснай Польшчы або Германіі^[2]). Самае шматлікае ўсходнеславянскае племя^[3].

Існуе, аднак, і прынцыпова іншае меркаванне. Шэраг навукоўцаў лічыць, што крывічы — гэта балцкі этнас, роднасны літоўцам, латышам, латгалам, прусам, яцвягам, жамойтам, які ў выніку культурнага ўплыву з першай паловы ІХ ст. стаў пераходзіць на славянскую мову^[4].

Па-рознаму выводзяць гісторыкі назву «крывічы»: ад прозвішча старэйшага роду Крыў (Крыва), што найбольш верагодна, ад слоў «крэўныя» (блізкія па крыві, у сэнсе параднёныя), ад імя язычніцкага першасвяшчэнніка Крыва-Крывейтэ, ад «крывізны» гарыстай мясцовасці і інш.

Крывічы займалі значны абшар Усходняй Еўропы. Яны жылі ў вярхоўях Дняпра, Заходняй Дзвіны, Волгі, на поўдні ад Чудскага возера. Звесткі аб іх змешчаны ў «Аповесці мінулых гадоў» пры апісанні падзей 9-10 ст. і папярэдняга часу. Пра крывічаў пісаў таксама візантыйскі гісторык 10 ст. Канстанцін Парфірародны.

У час славянскай каланізацыі масава рассяляліся з захаду на ўсход, занялі землі паміж Пскоўскім возерам на поўначы і верхнім Сожам і Дзясной на поўдні; паміж Кастрамскім Паволжам на ўсходзе і Верхнім, магчыма, і Сярэднім Панямоннем на захадзе. На сваіх паўночнай і заходняй межах заселеныя імі землі узаемна перамешваліся з землямі дрыгавічоў.

Гл. таксама: Крывіція, Крывы горад, "Качачкі".

Паводле займаных водных сістэм, адрозніваюцца крывічы нёманскія, дзвінскія, дняпроўскія, пскоўскія, волжскія.

Даследчыкамі вывучаліся на тэрыторыі рассялення крывічаў-палачан гарадзішчы і паселішчы ў Віцебску, Полацку, Лукомлі. Але найбольш значны матэрыял па гісторыі насельніцтва выяўлены ў Віцебскай вобласці ў курганных могільніках. Дакладна ўстаноўлена, што для полацкіх крывічаў характэрна археалагічная культура доўгіх курганоў Паўночнай Беларусі, у якой прысутнічае шмат элементаў матэрыяльнай культуры ўсходніх балтаў. Смаленскія крывічы вельмі блізкія да полацкіх па мове і культуры. Таму ў этнаграфічных адносінах яны часта разглядаюцца як полацка-смаленская група.

Крывічы — адна з асноўных крыніц утварэння беларускай народнасці, у склад якой увайшлі полацкай і смаленска-віцебскай галінамі^[5]; трывалы этнонім. Яшчэ ў 1859 пры перапісе жыхароў Віленскай губ. 23 тыс. назваліся крывічамі (у пар., 150 тыс. — беларусамі).

Гл. таксама: Славяне, Вялікае перасяленне народаў, Славянская каланізацыя Беларусі.

Зноскі

↑ Відаць, патронім ад імя Крэва. Ермаловіч…
↑ Паводле К. Бугі, А. Спіцына, В. Сядова, працыт. у: Ермаловіч, С. 29.
↑ Ермаловіч, С. 28.
↑ Дзермант А. Крывічы. Гістарычна… С. 19.
↑ Грынблат, С.134.

Літаратура

Гринблат М. Я. Белорусы. Очерки происхождения и этнической истории (руск.). — Мн.: Наука и техника, 1968. — 288 с.
Дзермант А. Крывічы. Гістарычна-этнагенетычны нарыс. — DRUVIS № 1, 2005.
Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. — Мн.: Маст. літ., 1990. ISBN 5-340-00614-X.

У Сеціве

Ян Станкевіч. «Беларускія плямёны. Крывічы.»

[1] Відаць, патронім ад імя Крэва. Ермаловіч…

[2] Паводле К. Бугі, А. Спіцына, В. Сядова, працыт. у: Ермаловіч, С. 29.

[3] Ермаловіч, С. 28.

[4] Дзермант А. Крывічы. Гістарычна… С. 19.

[5] Грынблат, С.134.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-{{вызнч|1=Крывічы&#769;}}  (гістар. {{вызн2|1=крэвы}}, магчыма {{вызн2|1=скрэвы}}<ref>Відаць, [[патронім]] ад імя Крэва. Ермаловіч...</ref>): [[Славяне|усходнеславянскае]] [[Племя|племя]] (саюз плямёнаў), заходняга паходжання (магчыма, з земляў сучаснай [[Польшча|Польшчы]] або [[Германія|Германіі]]<ref>Паводле К. Бугі, А. Спіцына, В. Сядова, працыт. у: Ермаловіч, С. 29.</ref>). Самае шматлікае ўсходнеславянскае племя<ref>Ермаловіч, С. 28.</ref>.
+'''Крывічы́''' (гістар. '''крэвы''', магчыма '''скрэвы'''<ref>Відаць, [[патронім]] ад імя Крэва. Ермаловіч…</ref>) — [[Славяне|усходнеславянскае]] [[Племя|племя]] (саюз плямёнаў), заходняга паходжання (магчыма, з земляў сучаснай [[Польшча|Польшчы]] або [[Германія|Германіі]]<ref>Паводле К. Бугі, А. Спіцына, В. Сядова, працыт. у: Ермаловіч, С. 29.</ref>). Самае шматлікае ўсходнеславянскае племя<ref>Ермаловіч, С. 28.</ref>.
-Існуе, аднак, і прынцыпова іншае меркаванне. Шэраг навукоўцаў лічыць, што крывічы — гэта [[Балты|балцкі]] этнас, роднасны [[Літоўцы|літоўцам]], [[Латышы|латышам]], [[Латгалы|латгалам]], [[Прусы|прусам]], [[Яцвягі|яцвягам]], [[Жамойты|жамойтам]], які ў выніку культурнага ўплыву з першай паловы ІХ ст. стаў пераходзіць на славянскую мову<ref>Дзермант А. Крывічы. Гістарычна... С. 19.</ref>.
+Існуе, аднак, і прынцыпова іншае меркаванне. Шэраг навукоўцаў лічыць, што крывічы — гэта [[Балты|балцкі]] этнас, роднасны [[Літоўцы|літоўцам]], [[Латышы|латышам]], [[Латгалы|латгалам]], [[Прусы|прусам]], [[Яцвягі|яцвягам]], [[Жамойты|жамойтам]], які ў выніку культурнага ўплыву з першай паловы ІХ ст. стаў пераходзіць на славянскую мову<ref>Дзермант А. Крывічы. Гістарычна… С. 19.</ref>.
-Па-рознаму выводзяць гісторыкі назву "крывічы": ад прозвішча старэйшага роду Крыў (Крыва), што найбольш верагодна, ад слоў "крэўныя" (блізкія па крыві, у сэнсе параднёныя), ад імя язычніцкага першасвяшчэнніка Крыва-Крывейтэ, ад "крывізны" гарыстай мясцовасці і інш.
+Па-рознаму выводзяць гісторыкі назву «крывічы»: ад прозвішча старэйшага роду Крыў (Крыва), што найбольш верагодна, ад слоў «крэўныя» (блізкія па крыві, у сэнсе параднёныя), ад імя язычніцкага першасвяшчэнніка Крыва-Крывейтэ, ад «крывізны» гарыстай мясцовасці і інш.
-Крывічы займалі значны абшар Усходняй Еўропы. Яны жылі ў вярхоўях [[Дняпро|Дняпра]], [[Заходняя Дзвіна|Заходняй Дзвіны]], [[Волга|Волгі]], на поўдні ад Чудскага возера. Звесткі аб іх змешчаны ў [[Аповесць мінулых гадоў|"Аповесці мінулых гадоў"]] пры апісанні падзей 9-10 ст. і папярэдняга часу. Пра крывічоў пісаў таксама візантыйскі гісторык 10 ст. Канстанцін Парфірародны.
+Крывічы займалі значны абшар Усходняй Еўропы. Яны жылі ў вярхоўях [[Дняпро|Дняпра]], [[Заходняя Дзвіна|Заходняй Дзвіны]], [[Волга|Волгі]], на поўдні ад Чудскага возера. Звесткі аб іх змешчаны ў [[Аповесць мінулых гадоў|«Аповесці мінулых гадоў»]] пры апісанні падзей 9-10 ст. і папярэдняга часу. Пра крывічаў пісаў таксама візантыйскі гісторык 10 ст. [[Канстанцін Парфірародны]].
 У час [[Славянская каланізацыя Беларусі|славянскай каланізацыі]] масава рассяляліся з захаду на ўсход, занялі землі паміж [[Пскоўскае возера|Пскоўскім возерам]] ''на поўначы'' і верхнім [[Рака Сож|Сожам]] і [[рака Дзясна|Дзясной]] ''на поўдні''; паміж [[Кастрамское Паволжа|Кастрамскім Паволжам]] ''на ўсходзе'' і [[Верхняе Панямонне|Верхнім]], магчыма, і [[Сярэдняе Панямонне|Сярэднім Панямоннем]] ''на захадзе''. На сваіх паўночнай і заходняй межах заселеныя імі землі узаемна перамешваліся з землямі [[Дрыгавічы|дрыгавічоў]].
-{{таксама|*}}: [[Крывіція|Крывіція]], [[Крывы горад|Крывы горад]], [["Качачкі"|"Качачкі"]].
+{{таксама|*}}: [[Крывіція]], [[Крывы горад]], [["Качачкі"]].
-Паводле займаных водных сістэм, адрозніваюцца крывічы {{вызн2|1=нёманскія}}, {{вызн2|1=дзвінскія}}, {{вызн2|1=дняпроўскія}}, {{вызн2|1=пскоўскія}}, {{вызн2|1=волжскія}}.
+Паводле займаных водных сістэм, адрозніваюцца крывічы ''нёманскія, дзвінскія, дняпроўскія, пскоўскія, волжскія''.
-Даследчыкамі вывучаліся на тэрыторыі рассялення {{вызн2|1=крывічоў-палачан}} гарадзішчы і паселішчы ў [[Віцебск]]у, [[Полацк]]у, Лукомлі. Але найбольш значны матэрыял па гісторыі насельніцтва выяўлены ў Віцебскай вобласці ў курганных могільніках. Дакладна ўстаноўлена, што для полацкіх крывічоў характэрна археалагічная культура доўгіх курганоў Паўночнай Беларусі, у якой прысутнічае шмат элементаў матэрыяльнай культуры ўсходніх балтаў. {{вызн2|1=Смаленскія крывічы}} вельмі блізкія да полацкіх па мове і культуры. Таму ў этнаграфічных адносінах яны часта разглядаюцца як полацка-смаленская група.
+Даследчыкамі вывучаліся на тэрыторыі рассялення ''крывічаў-палачан'' гарадзішчы і паселішчы ў [[Віцебск]]у, [[Полацк]]у, Лукомлі. Але найбольш значны матэрыял па гісторыі насельніцтва выяўлены ў Віцебскай вобласці ў курганных могільніках. Дакладна ўстаноўлена, што для полацкіх крывічаў характэрна археалагічная культура доўгіх курганоў Паўночнай Беларусі, у якой прысутнічае шмат элементаў матэрыяльнай культуры ўсходніх балтаў. ''Смаленскія крывічы'' вельмі блізкія да полацкіх па мове і культуры. Таму ў этнаграфічных адносінах яны часта разглядаюцца як полацка-смаленская група.
-Крывічы – адна з асноўных крыніц утварэння [[Беларусы|беларускай]] народнасці, у склад якой увайшлі полацкай і смаленска-віцебскай галінамі<ref>Грынблат, С.134.</ref>; трывалы этнонім. Яшчэ ў 1859 пры перапісе жыхароў [[Віленская губернія|Віленскай губ.]] 23 тыс. назваліся крывічамі (у пар., 150 тыс. — беларусамі).
+Крывічы — адна з асноўных крыніц утварэння [[Беларусы|беларускай]] народнасці, у склад якой увайшлі полацкай і смаленска-віцебскай галінамі<ref>Грынблат, С.134.</ref>; трывалы этнонім. Яшчэ ў 1859 пры перапісе жыхароў [[Віленская губернія|Віленскай губ.]] 23 тыс. назваліся крывічамі (у пар., 150 тыс. — беларусамі).
-{{таксама|*}}: [[Славяне|Славяне]], [[Вялікае перасяленне народаў|Вялікае перасяленне народаў]], [[Славянская каланізацыя Беларусі|Славянская каланізацыя Беларусі]].
+{{таксама|*}}: [[Славяне]], [[Вялікае перасяленне народаў]], [[Славянская каланізацыя Беларусі]].
 {{зноскі}}
@@ Радок 23: / Радок 23: @@
 == Літаратура ==
 * {{крыніцы/Грынблат 1968}}
-* [[Аляксей Дзермант|Дзермант А.]] [http://kryuja.org/artykuly/dziermant/kryviczy.html Крывічы. Гістарычна-этнагенетычны нарыс.] — DRUVIS №1, 2005.
+* [[Аляксей Дзермант|Дзермант А.]] [http://kryuja.org/artykuly/dziermant/kryviczy.html Крывічы. Гістарычна-этнагенетычны нарыс.] — DRUVIS № 1, 2005.
-* Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. — Мн.: Маст. літ., 1990. ISBN 5-340-00614-X.
+* Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. — Мн.: Маст. літ., 1990. ISBN 5-340-00614-X.
 == У Сеціве ==
 * [http://jivebelarus.net/our-heritage/krivichy.html Ян Станкевіч. «Беларускія плямёны. Крывічы.»]
+[[Катэгорыя:Славянскія плямёны]]
-[[Category:Славянскія плямёны]]
+[[Катэгорыя:Усходнеславянскія плямёны]]
-[[Category:Усходнеславянскія плямёны]]
+[[Катэгорыя:Славянскія плямёны ў Беларусі]]
-[[Category:Славянскія плямёны ў Беларусі]]
 [[be-x-old:Крывічы]]