Русь: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др r2.7.1) (робат дадаў: nl:Rus (regio) |
др clean up, replaced: і у → і ў (2), {{вызн|1=Русь}} → '''Русь''' using AWB (7893) |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
[[Выява:Kievan Rus en.jpg|thumb|250px]] |
[[Выява:Kievan Rus en.jpg|thumb|250px]] |
||
'''Русь''' — [[сярэднявечча|сярэднявечная]] [[усходнія славяне|усходнеславянская]] дзяржава, якая існавала ў [[IX стагоддзе|IX]] — [[XII стагоддзе|XII]] ст. на тэрыторыі сучасных [[Беларусь|Беларусі]], [[Расія|Расіі]], [[Украіна|Украіны]], а таксама (часткова) [[Латвія|Латвіі]], [[Польшча|Польшчы]] і [[Эстонія|Эстоніі]]. Сталіца — [[Кіеў]]. Найвышэйшага росквіту дасягнула ў першай палове [[XI стагоддзе|XI стагоддзя]], пад час кіравання [[Яраслаў Мудры|Яраслава Мудрага]]. З сярэдзіны XII ст. распадаецца на ўдзельныя княствы, галоўнымі з якіх былі [[Кіеўскае княства|Кіеўскае]], [[Чарнігаўскае княства|Чарнігаўскае]], [[Пераяслаўскае княства|Пераяслаўскае]], [[Галіцкае княства|Галіцкае]], [[Уладзіміра-Суздальскае княства|Уладзіміра-Суздальскае]], [[Полацкае княства|Полацкае]], [[Смаленскае княства|Смаленскае]], а таксама [[Пскоўская зямля|Пскоўская]] і [[Наўгародская зямля|Наўгародская]] землі. |
|||
== Назва «Кіеўская Русь» == |
== Назва «Кіеўская Русь» == |
||
Радок 19: | Радок 19: | ||
Найвышэйшага росквіту дзяржава дасягнула ў XI ст., пад кіраўніцтвам Яраслава Мудрага. |
Найвышэйшага росквіту дзяржава дасягнула ў XI ст., пад кіраўніцтвам Яраслава Мудрага. |
||
З сярэдзіны [[XII стагоддзе|XII]] ст. Русь распадаецца на некалькі |
З сярэдзіны [[XII стагоддзе|XII]] ст. Русь распадаецца на некалькі ўдзельных земляў і фактычна спыняе сваё існаванне як адзіная дзяржава. Большасць гэтых княстваў у [[XIII стагоддзе|XIII]] ст. былі захопленыя [[мангола-татары|мангола-татарамі]]. |
||
У канцы XIII — пачатку [[XIV стагоддзе|XIV]] стагоддзя на тэрыторыі Русі |
У канцы XIII — пачатку [[XIV стагоддзе|XIV]] стагоддзя на тэрыторыі Русі ўзнікаюць новыя палітычныя цэнтры: [[Вялікае княства Літоўскае]] і [[Вялікае княства Маскоўскае]], ад якога бярэ пачатак сучасная Расія. Гэтыя княствы пачалі жорсткую барацьбу між сабой за спадчыну Русі. |
||
== Гл. таксама == |
== Гл. таксама == |
Версія ад 12:50, 25 сакавіка 2012
Русь — сярэднявечная усходнеславянская дзяржава, якая існавала ў IX — XII ст. на тэрыторыі сучасных Беларусі, Расіі, Украіны, а таксама (часткова) Латвіі, Польшчы і Эстоніі. Сталіца — Кіеў. Найвышэйшага росквіту дасягнула ў першай палове XI стагоддзя, пад час кіравання Яраслава Мудрага. З сярэдзіны XII ст. распадаецца на ўдзельныя княствы, галоўнымі з якіх былі Кіеўскае, Чарнігаўскае, Пераяслаўскае, Галіцкае, Уладзіміра-Суздальскае, Полацкае, Смаленскае, а таксама Пскоўская і Наўгародская землі.
Назва «Кіеўская Русь»
Панятак Кіеўская Русь уведзены ў абарачэнне гісторыкамі для азначэння часавага перыяду існавання адзінай усходнеславянскай дзяржавы Русь ва Усходняй Еўропе з канца IX ст. пасля пераносу сталіцы з Ладагі або Ноўгарада ў Кіеў (у 882 годзе Алегам) і аб'яднанні пад уладай князёў дынастыі Рурыкавічаў двух галоўных цэнтраў усходніх славян — Ноўгарада і Кіева, (а таксама земляў, размешчаных уздоўж шляха з вараг у грэкі) аж да падзення Кіева.
Гл. таксама: Паходжанне назвы Русь.
Гісторыя
Датай узнікнення Русі лічыцца 862 г., якім Аповесць мінулых гадоў датуе запрашэнне славянамі на княжанне варагаў. Варагі на чале з Рурыкам прыйшлі ў горад Ладага, потым — у Ноўгарад, а каля 880 г. князь Алег перанес сталіцу ў Кіеў. У хуткім часе Кіеў пазбавіўся ад хазарскай залежнасці, падпарадкаваў сабе ўсходнеславянскія плямёны, і ўжо на пачатку X ст. Кіеўская Русь была вялікай і моцнай дзяржавай. Росквіту Русі спрыяла геаграфічнае становішча: праз дзяржаву праходзілі важныя гандлёвыя шляхі «з варагаў у грэкі» (з Балтыйскага да Чорнага мора, па Дняпры) і з Балтыйскае мора ў краіны Сярэдняй і Усходняй Азіі, па Волзе. Кіеўская Русь экспартавала ў іншыя краіны футра, воск, мёд.
З X ст. варажскі ўплыў у дзяржаве паступова змяншаецца, хаця княская дружына да сярэдзіны XI ст. заставалася пераважна варажскай.
Пад час княжання Святаслава (945—972) Русь нанесла сакрушальныя ўдары па хазарах і па булгарах.
У 988 г., вялікі князь Уладзімір (княжыў у 980—1015 гг.) зрабіў хрысціянства дзяржаўнай рэлігіяй. Прыняўшы хрысціянства усходнега абраду, ён падкрэсліў стратэгічную накіраванасць Русі на супрацоўніцтва з Візантыяй. З прыняццем хрысціянства на Русі пачалі ўзводзіцца храмы і манастыры, якія сталі асновай рускай культуры.
Найвышэйшага росквіту дзяржава дасягнула ў XI ст., пад кіраўніцтвам Яраслава Мудрага.
З сярэдзіны XII ст. Русь распадаецца на некалькі ўдзельных земляў і фактычна спыняе сваё існаванне як адзіная дзяржава. Большасць гэтых княстваў у XIII ст. былі захопленыя мангола-татарамі.
У канцы XIII — пачатку XIV стагоддзя на тэрыторыі Русі ўзнікаюць новыя палітычныя цэнтры: Вялікае княства Літоўскае і Вялікае княства Маскоўскае, ад якога бярэ пачатак сучасная Расія. Гэтыя княствы пачалі жорсткую барацьбу між сабой за спадчыну Русі.