Ваявода: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
др clean up, replaced: і]] у → і]] ў, я у → я ў, 1920]]-1939 → 1920—[[1939, {{вызнч|1=Ваявода}} → '''Ваявода''', ўнія → унія using [[Project:AWB|AWB]] (7893) |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
'''Ваявода''', ({{lang-ru|воевода}}) - у [[Русь|cтаражытнай Русі]] і іншых славянскіх краінах - начальнік княжацкай дружыны або кіраўнік народнага апалчэння. Згадваецца ў рускіх летапісах пачынаючы з 10 ст. У канцы 15-17 ст. кожны з 5 аноўных палкоў рускага войска меў аднаго ці некалькі ваявод. У другой палове 17 ст. палкавыя ваяводы захаваліся толькі ў разрадных палках. Ліквідаваны ў пачатку 18 ст. |
|||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Радок 13: | Радок 13: | ||
=== Польшча === |
=== Польшча === |
||
У [[Польшча|Польшчы]] і ў тым ліку ў [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]], у [[1920]] |
У [[Польшча|Польшчы]] і ў тым ліку ў [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]], у [[1920]]—[[1939]], ваявода - кіраўнік усёй мясцовай адміністрацыі ваяводства, адначасова кіраўнік выканаўчага органа ваяводскага тэрытарыяльнага самакіравання. Пасада ваяводы была адноўлена ў [[1944]] і існавала ў Польшчы да [[1950]], адноўлена ў [[1973]]. |
||
===Іншыя краіны=== |
===Іншыя краіны=== |
||
Тытул выкарыстоўваўся ў сярэднявечных [[Чэхія|Чэхіі]], [[Боснія|Босніі]], [[Балгарыя|Балгарыі]], [[Венгрыя|Венгрыі]], [[Харватыя|Харватыі]], [[Сербія|Сербіі]], [[Малдаўскае княства|Малдавіі]], [[Валахія|Валахіі]] і [[Трансільванія|Трансільваніі]] |
Тытул выкарыстоўваўся ў сярэднявечных [[Чэхія|Чэхіі]], [[Боснія|Босніі]], [[Балгарыя|Балгарыі]], [[Венгрыя|Венгрыі]], [[Харватыя|Харватыі]], [[Сербія|Сербіі]], [[Малдаўскае княства|Малдавіі]], [[Валахія|Валахіі]] і [[Трансільванія|Трансільваніі]] ў якасці тытула вайскавода. |
||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
Версія ад 17:39, 27 сакавіка 2012
Ваявода, (руск.: воевода) - у cтаражытнай Русі і іншых славянскіх краінах - начальнік княжацкай дружыны або кіраўнік народнага апалчэння. Згадваецца ў рускіх летапісах пачынаючы з 10 ст. У канцы 15-17 ст. кожны з 5 аноўных палкоў рускага войска меў аднаго ці некалькі ваявод. У другой палове 17 ст. палкавыя ваяводы захаваліся толькі ў разрадных палках. Ліквідаваны ў пачатку 18 ст.
Гісторыя
ВКЛ і Рэч Паспалітая
У ВКЛ і Рэчы Паспалітай - службовая асоба, кіраўнік мясцовай адміністрацыі ў ваяводстве. Засядаў у радзе ВКЛ а пасля Люблінскай уніі і ў сенаце Рэчы Паспалітай. Прызначаўся пажыццёва з ліку буйных феадалаў, абавязкова ўраджэнцаў ВКЛ. Як прадстаўнікі велікакняжацкай улады адстойваў інтарэсы мясцовай феадальнай знаці. Да 1540 віленскія і трокскія ваяводы былі літоўскага паходжання, католікі.
Асноўныя абавязкі ваяводы - ажыцяўленне адміністрацыйнай улады, кантроль над крыніцамі джяржаўных і велікакняжацкіх даходаў, арганізацыя ўзброеных сіл у ваяводстве, выкананне судовых функцый у замкавым судзе. Карыстаўся значнай незалежнасцю ад цэнтральных дзяржаўных органаў.
Расійская дзяржава
У Расійскай дзяржаве з 16 ст. гарадавы ваявода - кіраўнік гарадской і цывільнай адміністрацыі ў горадзе і адпаведным павеце. Канцэнтраваў усю паўнату ўлады на месцах, кантраваў органы губнога і земскага самакіравання. Пасля рэформы Пятра І у 1719 ваявода - кіраўнік правінцыі (адзінкі, на якія падзялілася губерня), падпарадкоўваўся губернатару. У 1775 правінцыі, а разам з імі пасады ваявод былі скасаваны, яны захаваліся толькі ў Магілёўскай і Пскоўскай губернях (ліквідаваны ў 1778).
Польшча
У Польшчы і ў тым ліку ў Заходняй Беларусі, у 1920—1939, ваявода - кіраўнік усёй мясцовай адміністрацыі ваяводства, адначасова кіраўнік выканаўчага органа ваяводскага тэрытарыяльнага самакіравання. Пасада ваяводы была адноўлена ў 1944 і існавала ў Польшчы да 1950, адноўлена ў 1973.
Іншыя краіны
Тытул выкарыстоўваўся ў сярэднявечных Чэхіі, Босніі, Балгарыі, Венгрыі, Харватыі, Сербіі, Малдавіі, Валахіі і Трансільваніі ў якасці тытула вайскавода.
Крыніцы
- с. 562 т. 26, «Акты издаваемые Виленскою Археографическою Комиссиею для разбора Древних Актов», г. Вильна, 1899 г.