Боснія і Герцагавіна: Розніца паміж версіямі

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 22: Радок 22:
|Незалежнасць ад =[[Югаславія|Югаславіі]]
|Незалежнасць ад =[[Югаславія|Югаславіі]]
|Сталіца =[[Горад Сараева|Сараева]]
|Сталіца =[[Горад Сараева|Сараева]]
|Найбуйнейшыя гарады =Сараево, [[Горад Баня-Лука|Баня-Лука]]
|Найбуйнейшыя гарады =Сараева, [[Горад Баня-Лука|Баня-Лука]]
|Пасады кіраўнікоў =[[Высокі прадстаўнік ў Босніі і Герцагавіне|Высокі прадстаўнік]] <br /> [[Прэзідыум Босніі і Герцагавіны|Члены Прэзідыума]]<ref group="i">Калектыўным кіраўніком дзяржавы з'яўляецца Прэзідыум БіГ, які складаецца з трох членаў - па адным прадстаўніку ад кожнага з трох дзяржаваўтваральных народаў</ref><br /><br /><br />[[Спіс кіраўнікоў ўрада Босніі і Герцагавіны|Старшыня Савета міністраў]]<br />Старшыня Канст. Суда
|Пасады кіраўнікоў =[[Высокі прадстаўнік ў Босніі і Герцагавіне|Высокі прадстаўнік]] <br /> [[Прэзідыум Босніі і Герцагавіны|Члены Прэзідыума]]<ref group="i">Калектыўным кіраўніком дзяржавы з'яўляецца Прэзідыум БіГ, які складаецца з трох членаў - па адным прадстаўніку ад кожнага з трох дзяржаваўтваральных народаў</ref><br /><br /><br />[[Спіс кіраўнікоў ўрада Босніі і Герцагавіны|Старшыня Савета міністраў]]<br />Старшыня Канст. Суда
|Кіраўнікі =[[Валянцін Інцка]] ([[Аўстрыя]])<br />[[Небайша Радманавіч]] ([[Сербы|серб]])<br />[[Бакір Ізетбегавіч]] ([[Баснійцы|басніец]])<br />[[Жэлька Комшыч]] ([[Харваты|харват]])<br />[[Векаслаў Беванда]]<br />[[Сеада Палаўрыч]]
|Кіраўнікі =[[Валянцін Інцка]] ([[Аўстрыя]])<br />[[Небайша Радманавіч]] ([[Сербы|серб]])<br />[[Бакір Ізетбегавіч]] ([[Баснійцы|басніец]])<br />[[Жэлька Комшыч]] ([[Харваты|харват]])<br />[[Векаслаў Беванда]]<br />[[Сеада Палаўрыч]]

Версія ад 20:30, 7 красавіка 2012

Боснія і Герцагавіна
Bosna i Hercegovina
Босна и Херцеговина
Герб Босніі і Герцагавіны
Сцяг Босніі і Герцагавіны Герб Босніі і Герцагавіны
Гімн: «Інтэрмеца»
Дата незалежнасці 5 красавіка 1992 (ад Югаславіі)
Афіцыйныя мовы баснійская, харвацкая, сербская
Сталіца Сараева
Найбуйнейшыя гарады Сараева, Баня-Лука
Форма кіравання Канфедэратыўная рэспубліка
Высокі прадстаўнік
Члены Прэзідыума[i 1]


Старшыня Савета міністраў
Старшыня Канст. Суда 		Валянцін Інцка (Аўстрыя)
Небайша Радманавіч (серб)
Бакір Ізетбегавіч (басніец)
Жэлька Комшыч (харват)
Векаслаў Беванда
Сеада Палаўрыч
Плошча
• Усяго
• % воднай паверхні 		128-я ў свеце
51 197 км²
10
Насельніцтва
• Ацэнка (2009)
• Шчыльнасць
4 622 163[1] чал. (120-я)
90 чал./км²
Валюта канвертоўная марка[i 2]
Інтэрнэт-дамен .ba
Код ISO (Alpha-2) BA
Код ISO (Alpha-3) BIH
Код МАК BIH
Тэлефонны код +387
Часавыя паясы +1
  1. ↑ Калектыўным кіраўніком дзяржавы з'яўляецца Прэзідыум БіГ, які складаецца з трох членаў - па адным прадстаўніку ад кожнага з трох дзяржаваўтваральных народаў
  2. ↑ Прывязана да еўра ў суадносінах 1:0,51
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Боснія, значэнні.

Боснія і Герцагавіна — дзяржава ў цэнтральнай частцы Балканскага паўвострава. Складаецца з Федэрацыі Босніі і Герцагавіны і Рэспублікі Сербскай. Назва краіны паходзіць ад назвы ракі Босна і венг.: herceg — ваявода. Мяжуе на захадзе і поўначы з Харватыяй, на ўсходзе з Сербіяй, на поўночным усходзе з Чарнагорыяй. Мае невялікі выхад да Міжземнага мора.

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Босніі і Герцагавіны

Тэрыторыі сучаснай Босніі і Герцагавіны былі заселеныя ілірыйскімі плямёнамі, а з пачатку новай эры ўваходзілі ў склад Рымскай імперыі. Пасля падзення Рыму частка тэрыторый адышла да Візантыі. У VII стагоддзі на гэтых тэрыторыях з'яўляецца славянскае насельніцтва. У IX стагоддзі землі Босніі належалі Харвацкаму каралеўству і Сербскаму каралеўству. У XI стагоддзі тэрыторыя сучаснай Босніі перайшла да Венгрыі. У XII стагоддзі, нягледзячы на тэрытарыяльныя прэтэнзіі суседніх дзяржаў, было створана самастойнае Баснійскае княства, якое заставалася незалежным да 1463 года, калі трапіла пад уладу Асманскай імперыі. Знік і княскі род Катраманічаў, які валадарыў у Босніі тры стагоддзі.

Падчас турэцкага панавання баснійцы масава выракаюцца хрысціянства і прымаюць іслам.

Туркі валодалі Босніяй да 1878 года, калі, пасля антытурэцкага паўстання, паводле пастановы Берлінскага кангрэсу, быў усталяваны пратэктарат Аўстра-Венгрыі. Пратэктарат скончыўся анексіяй Босніі і Герцагавіны ў 1908 годзе.

28 чэрвеня 1914 года ў Сараеве быў ажыццёўлены замах на нашчадка аўстравенгерскага трону Франца Фердынанда. З гэтай падзеі пачалася Першая сусветная вайна. Пасля заканчэння вайны Боснія і Герцагавіна ўваходзіць у склад Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў (з 1929 года называлася Каралеўства Югаславія). Падчас Другой сусветнай вайны была ў складзе Незалежнай Дзяржавы Харватыі, а потым перайшла да Сацыялістычнай Югаславіі (СФРЮ).

Суверэнітэт Босніі і Герцагавіны быў абвешчаны ў лістападзе 1991 года. А ў лютым 1992 года быў праведзены рэферэндум па пытанні аб выхадзе з Югаславіі, падчас якога мусульмане і харваты выказаліся за незалежнасць краіны, якая была абвешчаная 3 сакавіка 1992 года. Баснійскія сербы не ўзялі ўдзелу ў рэферэндуме і 7 красавіка 1992 года заявілі пра стварэнне ўласнай рэспублікі. Палітычны канфлікт перарос ва ўзброеныя сутыкненні і этнічныя чысткі, ахвярамі якіх стала шмат жыхароў Босніі і Герцагавіны. ААН накіравала ў Боснію міратворчыя сілы. Праз 42 месяцы пад ціскам ЗША ў Дэйтане было заключана пагадненне, паводле якога Боснія і Герцагавіна падзяляецца на дзве часткі: баснійска-харвацкую Федэрацыю Босніі і Герцагавіны (51 % тэрыторыі) і Рэспубліку Сербскую (49 %). 14 снежня 1995 года ў Парыжы падпісаная мірная дамова.

Геаграфія

Асноўны артыкул: Геаграфія Босніі і Герцагавіны

Тэрыторыя — 51 тыс. кв. км. Сталіца — г. Сараева (каля 300 тыс. чалавек). Буйные гарады — Тузла, Баня-Лука, Мостар, Зеніца. Боснія і Герцагавіна размяшчаецца на тэрыторыі дзвюх гістарычных абласцей-Босніі, займаючай даліну ракі Савы і яе прытокаў, і Герцагавіны, размешчаный крыху паўночней, у басейне ракі Нерэтвы.

У г. Мостар (кантон Герцагавіна-Нерэтва, Федэрацыя Босніі і Герцагавіны) дзейнічае адзін з каледжаў міжнароднай супольнасці.

Палітыка

Асноўны артыкул: Палітыка Босніі і Герцагавіны
Асноўны артыкул: Палітычныя партыі Босніі і Герцагавіны

Эканоміка

Асноўны артыкул: Эканоміка Босніі і Герцагавіны

Асноўная валюта ў краіне — канвертавальная марка (0,51 еўра). У населеных харватамі раёнах мае абарот харвацкая куна.

Дэмаграфія

Асноўны артыкул: Дэмаграфія Босніі і Герцагавіны

Поўных сведак аб колькасці і структуры насельніцтва няма. Па неафіцыйным сведкам у БіГ зараз жыве 3,6 мільёнаў чалавек, што складвае 82,6 % даваеннага ўзроўня. Афіцыйныя мовы — баснякская, сербская і харвацкая. Рэлігіі — праваслаўе, каталіцтва, магаметанства.

Вядомыя асобы

Гл. таксама

Спасылкі

Шаблон:Link FA

Шаблон:Link GA

  1. ↑ Bosnia and Herzegovina - CIA World Factbook
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Боснія_і_Герцагавіна&oldid=1100966"