Геліяс: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Наступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Новая старонка: 'thumb|200px {{іншыя значэнні|Геліяс, значэнні}} '''Ге́ліяс''' ({{lang-grc|Ἥλιος}} а...'
(Няма розніцы)

Версія ад 21:51, 20 мая 2012

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Геліяс, значэнні.

Ге́ліяс (стар.-грэч.: Ἥλιος або Ἠέλιος, Гелій, часам Ээліяс[1] «сонца») — у старажытнагрэчаскай міфалогіі[2] сонечнае бажаство, сын тытана Гіперыёна (адкуль пахабна яго мянушка «Гіперыёнід») і Тэі[3] (або сын Гіперыёна і Ірыфесы[4]), брат Селены і Эас.

З часу Еўрыпіда Геліяса, як усёвідушчага бога Сонца, сталі атаясамляць з Апалонам, усёведным богам-прадракальнікам; адсюль іншае імя Геліяса — Феб. У Ферэкіда Сірскага Геліяс атаясамляецца з Зеўсам[5], у Феагена — з Гефестам, Апалонам і агнём[6]. Паводле Дзіянісія Скітабрахіёна, сам Геліяс — хлопчык, патоплены ў Эрыдане[7].

Паводле прамовы Коты[8], было пяць Геліясаў:

  1. Сын Зеўса, унук Эфіра.
  2. Сын Гіперыёна.
  3. Сын Гефеста, унук Ніла, з Геліяпаля.
  4. Народжаны німфай Аканфа на Родасе, продак родаскіх герояў.
  5. Бацька Ээта і Кіркі, з Калхіды.

Геліяс расказаў Гефесту, што Афрадыта ляжыць з Арэсам[9], за гэта Афрадыта была варожая да нашчадства Геліяса[10].

Распавёў Дэметры, што гэта Аід выкраў яе дачку Персефону.

Паводле Гамера, Геліяс — уладальнік сямі статкаў кароў і сямі статкаў авечак[11]. Яго каровы жылі ў Артэмісія ў Сіцыліі[12], іх пасвілі німфы Фаэтыса і Ламптыя. Штораніцы, паднімаючыся ў небе, і кожны вечар, апускаючыся ў Акіян, Геліяс любаваўся на сваіх вечна юных жывёл. Аднойчы Адысей высадзіўся на востраве, і яго спадарожнікі забілі некалькі быкоў сонечнага бога. У пакаранне за гэта Зеўс па просьбе Геліяса разбіў іх карабель маланкай. Выжыў толькі Адысей.

Культ Геліяса быў асабліва распаўсюджаны ў Карынфе, у Аргасе, у Элідзе і на востраве Родасе, дзе пры ўваходзе ў гавань стаяла яго каласальная выява. З жывёл яму былі прысвечаны певень і белыя коні. Адлюстроўваецца Геліяс амаль гэтак жа, як і Апалон, з якім збліжаўся па сонечных функцыях.

У рымскай міфалогіі Геліясу адпавядае Соль (лац.: Sol).

Умілаваныя і нашчадства Геліяса

  • Па іншых версіях: маці Кіркі — Роды[18]; маці Ээта — Антыёпа[19]; маці Пасіфаі — Крыта[20]; маці Алаея — Антыёпа (паводле Еўмела).
  • Жонкай Геліяса і маці Астрыды таксама лічаць акіяніду Кета[26].
  • Клітыя і Леўкафея, дачка Архама. Клітыя пакахала Геліяса, але ён аддаў перавагу Леўкафеі. Геліяс пазбавіў Леўкафею нявіннасці, прыняўшы аблічча яе маці. Раўнівая Клітыя распавяла аб усім яе бацьку Ахраму, і той закапаў дачку жывой у зямлю. Клітыя ж пазней памерла ад голаду. Пасля смерці Леўкафея ператварылася ў галіну, якая змяшчае фіміям, а Клітыя — у кветку геліятроп[27]. Паводле Гігіна Лефкафея нарадзіла ад Геліяса Тэрсанонта з Андраса (аднаго з арганаўтаў)[28].
  • Аўгій, адзін з арганаўтаў, па некаторых крыніцах лічыцца сынам Геліяса[29] ад Гірміны або Наўсідамы[30], дочкі Амфідаманта.
  • Паводле Пталамея Гефестыёна, Алена — дачка Геліяса і Леды[32].
  • Гемера — багіня, якая ўвасабляла дзень. Лічылася спадарожніцай Геліяса.
  • Арга — дачка Зеўса і Геры, каханая Геліяса. Палюючы на аленя, яна гучна закрычала: «Нават калі алень бяжыць хутчэй чым сонца я наганю яго!». Гэтым яна раззлавала Геліяса, і ён ператварыў яе ў сабаку.
  • Гефест часам лічыцца сынам Геліяса.

Калос Радоскі

Статуя Геліяса ў Родасе з'яўлялася адным з цудаў свету, яна больш вядомая пад назвай «Калос Радоскі». Геліяс быў не проста асабліва ўшанаваным бажаством на востраве — па легендзе ён быў яго стваральнікам: не маючы месца, яму прысвечанага, сонечны бог вынес востраў на сваіх руках з марской глыбіні.

Свята Геліяса

Штогод 20 ліпеня ў грэчаскіх гарадах праводзілася свята, адначасова прысвечаны Геліясу і Зеўсу.

Геліяс у літаратуры

Геліясу прысвечаны XXXI гімн Гамера і VIII арфічны гімн.

Зноскі

  1. ↑ Орфіка, фр.222 Керн
  2. ↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т. 1. С. 271, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.99; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 2, 2 далей
  3. ↑ Гесіёд. Тэагонія 371
  4. ↑ Гімны Гамера XXXI 2
  5. ↑ Ферэкід, фр. А9 Дыльс-Кранц = Іаан Лід. Пра месяцы IV 3
  6. ↑ Примечания А. А. Тахо-Годи в кн. Платон. Собрание сочинений. М., 1990-94. В 4 т. Т.3. С.582, см. Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.341
  7. ↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека III 57, 5 // Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С.785
  8. ↑ Цыцэрон. Аб прыродзе багоў III 54
  9. ↑ Гамер. Адысея VIII 271
  10. ↑ Сенека. Федра 124; Гігін. Міфы 148; Фульгенцый. Міфалогіі II 7
  11. ↑ Гамер. Адысея XII 127—132, 261—269
  12. ↑ Апіян. Рымская гісторыя XVII 116
  13. ↑ Гесіёд. Тэагонія 356
  14. ↑ Гамер. Адысея X 139; Гігін. Міфы 156
  15. ↑ Гамер. Адысея X 136—139
  16. ↑ Гігін. Міфы. Увядзенне 36
  17. ↑ Цэц. Каментар да «Аляксандры» Лікафрона 174
  18. ↑ Гесіёд, фр.351 М.-У.
  19. ↑ Еўмел. Карынфіяка, фр.3 Бернабэ = Схоліі да Піндара. Алімпійскія песні XIII 75
  20. ↑ Дыядор Сіцылійскі. Гістарычная бібліятэка IV 60, 4
  21. ↑ Авідзій. Метамарфозы IV 204; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 4, 6
  22. ↑ Дыядор Сіцылійскі. Гістарычная бібліятэка V 56, 5
  23. ↑ Лукіян. Гутаркі богаў 12, 1; 25, 2
  24. ↑ Авідзій. Метамарфозы IV 204; Гігін. Міфы 152а
  25. ↑ Нон. Дзеянні Дыяніса XXXVIII 109
  26. ↑ Нон. Дзеянні Дыяніса XXVI 353
  27. ↑ Гесіёд, фр. 351 М.-У.; Авідзій. Метамарфозы IV 207—270
  28. ↑ Гігін. Міфы 14 (з. 32)
  29. ↑ Апалоній Радоскі. Арганаўтыка I 170; Фепкрыт. Ідыліі XXV 54
  30. ↑ Гігін. Міфы 14 (з. 29)
  31. ↑ Квінт Смірнскі. Пасля Гамера X 337
  32. ↑ Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С. 98
  33. ↑ Фульгенцый. Міфалогіі II 7

Спасылкі

commons: Геліяс на Вікісховішчы


Пры напісанні артыкула выкарыстаны матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Эфрона (1890—1907).

Шаблон:Тытаны

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Геліяс&oldid=1139269"